Yanis Varoufakis
Dit boek past volledig binnen de marxistische politiek-economische traditie. Ik schreef het als een stukje marxistische wetenschap. Vanuit mijn marxistisch perspectief is dit dus een tragisch boek om te schrijven.
De tegenstellingen van het kapitalisme leidden niet tot de verwachte oplossing waarbij de samenleving, na al die eeuwen van klassenstratificatie, in twee klassen zou worden verdeeld, klaar voor een botsing rond de middag. Deze beslissende confrontatie tussen onderdrukker en onderdrukte zou resulteren in de bevrijding van de mensheid – de emancipatie van de mensheid van alle klassenconflicten. In plaats daarvan eindigde deze botsing tussen de kapitalist – de bourgeoisie – en het proletariaat echter in de volledige overwinning van de bourgeoisie: een volledig verlies, vooral na 1991.
Bij gebrek aan een concurrent in de vorm van vakbonden – de georganiseerde arbeidersklasse – ging het kapitalisme over in een ongebreidelde dynamische evolutie die deze mutatie veroorzaakte in wat ik cloud-kapitaal noem. Deze transformatie betekende feitelijk het einde van het traditionele kapitalisme. Het doodde het kapitalisme – een ontwikkeling die een marxistisch-hegeliaanse tegenstelling belichaamt, maar niet het soort tegenstelling waarop we hadden gehoopt.
Het cloudkapitaal heeft de markten gedood en vervangen door een soort digitaal leengoed waar niet alleen proletariërs – de precaire – maar ook burgerlijke mensen en vazalkapitalisten allemaal meerwaarde produceren voor de vazalkapitalisten. Ze produceren huurprijzen. Ze produceren cloud-huur, omdat het leengoed nu een cloud-leengoed is voor de eigenaren van cloud-kapitaal.
Cloud-kapitaal creëerde een soort macht waarvan wij als marxisten moeten erkennen dat deze structureel en kwalitatief verschilt van de monopoliemacht van iemand als Henry Ford, Thomas Edison of de grote roofbaronnen. Omdat die mensen kapitaal en macht concentreerden, regeringen uitkochten en hun concurrenten uitmoorden om hun spullen te verkopen. De hedendaagse ‘cloudalisten’ – eigenaren van cloudkapitaal – geven er niet eens om iets te produceren en hun spullen te verkopen. Dit komt omdat ze de markten hebben vervangen – ze hebben deze niet simpelweg gemonopoliseerd.
Als het kapitalisme marktgebaseerd en winstgestuurd is, dan is dit niet langer kapitalisme, omdat dit niet marktgericht is. Het is gebaseerd op digitale platforms die dichter bij techno-leengoederen of cloud-leengoederen staan, en ze worden aangedreven door twee vormen van liquiditeit. De ene is cloudhuur, wat het tegenovergestelde is van winst, en de andere is geld van de centrale bank, dat de opbouw van cloudkapitaal financierde. En dat is geen kapitalisme.
Nu kun je ervoor kiezen om het kapitalisme te noemen als je wilt, als je het kapitalisme opnieuw definieert en als je zegt dat alles wat voortkomt uit de macht van het kapitaal kapitalisme is, maar het is niet het kapitalisme zoals wij het kennen. Om Spock in Star Trek te parafraseren: “Het is het leven, maar niet het leven zoals we het gekend hebben.”
En ik denk dat het belangrijk is om de taalkundige overgang te maken van het woord ‘kapitalisme’ naar iets anders, wat heel moeilijk te maken is, omdat we allemaal vastzitten aan het idee dat we tegen het kapitalisme vechten. Na al die decennia dat we het gevoel hebben gehad dat we naar deze planeet zijn gekomen om het kapitalisme omver te werpen, is het echt heel moeilijk om een idioot als ik te hebben die zegt: “Maar dit is het kapitalisme niet meer.” Je zegt: ‘Ga weg. Natuurlijk is het kapitalisme. Als het geen socialisme is, moet het kapitalisme zijn.” Dat zei een collega-marxist tegen mij. En ik pleegde zelfmoord door te lachen omdat ik me mijn Rosa Luxembourg herinner. Nee, het kan barbarij zijn.
Bron: jacobin.com
