Niemand in de Dominicaanse Republiek was verrast toen zakenman Luis Abinader van de Partido Revolucionario Moderno (PRM) erin slaagde zichzelf herkozen te krijgen in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen op 19 mei. Hij behaalde 57,4 procent van de stemmen, ruim vóór zijn concurrenten. Leonel Fernández van Fuerza del Pueblo (FP) met 28,9 procent en Abel Fernández van de Partido de la Liberación Dominicana (PLD) met 10,4 procent. De peilingen en vier jaar regering met nauwelijks enige coherente politieke oppositie voorspelden dit resultaat. Bovendien was het beleid van de drie belangrijkste kandidaten vrijwel niet van elkaar te onderscheiden, wat deels de lage opkomst verklaart.
In andere delen van de regio heeft de opkomst van extreemrechts plaatsgevonden in een context van polarisatie, omdat deze krachten botsen met opstandige sociale bewegingen of electorale centrumlinkse partijen. In de Dominicaanse Republiek daarentegen drukken de belangrijkste politieke partijen en de reguliere media een consensus uit over losgeslagen samenzweringen over vrouwen- en LGBTQ-rechten en de LGBTQ-gemeenschap, evenals over gewelddadige maatregelen tegen de Haïtiaanse immigrantengemeenschap. Dit geeft het lokale extremisme een sfeer van conventioneel en respectabel. Hoewel de lof van Javier Milei en Jair Bolsonaro over de militaire dictaturen en de bewering van Nayib Bukele dat hij een ‘coole dictator’ is, kritiek heeft opgeleverd, bleef Abinaders vergelijking van zichzelf tijdens de campagne met de Dominicaanse dictator Joaquín Balaguer grotendeels onopgemerkt.
Het in diskrediet brengen van de FP- en PLD-partijen, geassocieerd met de corrupte en privatiserende regeringen die Abinader voorafgingen, was een beslissende factor in de eerste presidentiële overwinning van Adbinader in 2020, en blijft vandaag de dag van kracht. Met 45,6 procent is het onthoudingspercentage bij deze verkiezingen het hoogste van alle presidentsverkiezingen na Balaguers twaalfjarige dictatuur (1966-1978). De NGO Participación Ciudadana meldt dat de traditionele praktijken van cliëntelisme en electorale manipulatie wijdverspreid waren op de stemdag: illegale bekering werd aangetroffen in één op de drie stembureaus, en het kopen van stemmen in één op de zes.
Dit gebrekkige verkiezingsproces heeft geresulteerd in een comfortabele parlementaire meerderheid voor de regering, die haar in staat zal stellen te proberen de grondwet te hervormen, belastinghervormingen en arbeidshervormingen door te voeren en een nieuw wetboek van strafrecht goed te keuren, naast andere ambitieuze wetgevingsprojecten, zonder dat er onderhandelen met andere politieke krachten. Abinaders PRM en zijn bondgenoten zullen 146 van de 190 zetels in de Kamer van Afgevaardigden en negenentwintig van de tweeëndertig zetels in de Senaat controleren – meer dan genoeg om de grondwet te herschrijven.
De partij van Ramfis Trujillo, een kleinzoon van de dictator, steunde de kleurrijke kandidatuur van Roque Espaillat, een bewonderaar van Milei die 1,4 procent van de stemmen kreeg. Hoewel dit percentage lager was dan het aantal uitgebrachte nulstemmen, was het voor de partij voldoende om erkend te blijven door de Centrale Kiesraad en om tot 2028 electorale financiering te ontvangen. Toen Espaillat tijdens de campagne opschepte dat hij geen belasting betaalde , hij verschilde niet veel van Abinader, die een prominente rol speelde in het lek van de Pandora Papers uit 2021 voor zijn buitenlandse rekeningen. De som van de stemmen van de vier resterende presidentskandidaten bedroeg minder dan 2 procent.
De marge van de overwinning van Abinader heeft een recent precedent. In 2016 won Danilo Medina van de PLD de presidentiële herverkiezing met een hoger percentage en een groter aantal absolute stemmen dan Abinader, ondanks het feit dat de kiezerslijst destijds kleiner was. Bij die verkiezingen won Medina’s partij tweederde van de Kamer van Afgevaardigden en negenentwintig van de tweeëndertig senatoren. Desondanks was Medina niet in staat de grondwet te hervormen om zijn pad voor een derde opeenvolgende ambtstermijn vrij te maken, en zijn partij splitste zich en werd verslagen in 2020. Bij de verkiezingen van dit jaar leed de partij een groter debacle: ze won slechts dertien zetels in de verkiezingen. lagerhuis en geen in de Senaat.
Abinader kwam in 2020 aan de macht met één woord: verandering. Hoewel de PLD had geregeerd met de wind van aanhoudende economische groei in de zeilen, zorgden de enorme sociale ongelijkheid en de ergernis over corruptie voor een groeiende onvrede. De poging van president Medina om in de richting van een nieuw herverkiezingsbod te komen, verdeelde zijn partij. De Amerikaanse regering gaf de doorslag in het voordeel van Abinader, die Donald Trumps advocaat Rudolph Giuliani als adviseur had ingehuurd. Op het hoogtepunt van het debat over constitutionele hervormingen, minder dan een jaar vóór de verkiezingen van 2020, belde minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo Medina om hem ervan te weerhouden een derde opeenvolgende presidentiële ambtstermijn na te streven.
Om de vruchten te plukken van een proteststem tegen de PLD, gaf Abinader verschillende betekenissen aan ‘verandering’, afhankelijk van zijn publiek. Hij leek de stelregel van de roman van Giuseppe Tomasi di Lampedusa uit 1958 te volgen Het luipaard (Het luipaard): “Als we willen dat de dingen blijven zoals ze zijn, zullen de dingen moeten veranderen.” In december 2013 had Abinader zich uitgesproken tegen uitspraak 168-13 van de rechtbank, die met terugwerkende kracht de nationaliteit van meerdere generaties Dominicanen van Haïtiaanse afkomst ontnam. “Onrechtvaardige beslissingen, niet erg beschaafd, ontnemen Dominicanen met andere gezichten het recht op nationaliteit. . . . Een beschaafd land mag geen enkele vorm van discriminatie tolereren’, zei Abinader, destijds een kandidaat om presidentskandidaat van zijn partij te worden.
Abinader verloor de verkiezingen van 2016. Bij de daaropvolgende verkiezingscampagne, in 2019, had Abinader liberale intellectuelen en professionals met een democratische achtergrond in zijn hoek gebracht, zoals journalist Juan Bolívar Díaz, de huidige ambassadeur in Spanje. Maar tegelijkertijd verdedigde Abinader uitspraak 168-13 en uitte hij zijn verzet tegen vermeende internationale plannen om de Dominicaanse Republiek met Haïti te laten samensmelten of om het gewicht van de Haïtiaanse crisis op de Dominicaanse staat te leggen.
Toen Abinader eenmaal aan de macht was, beriep hij zich op dezelfde complottheorieën en een scherp retorisch contrast tussen soevereiniteit en mensenrechten en promootte hij een beleid van massale deportaties. Volgens officiële gegevens heeft de Dominicaanse regering in 2023 251.000 Haïtianen het land uitgezet, een cijfer dat groter is dan de som van alle deportaties tussen 2017 en 2021. In vier jaar tijd voerde de regering in totaal ongeveer een half miljoen deportaties uit.
De methoden die de regering heeft gebruikt om deze recordaantallen te bereiken overtreffen zelfs Bukele’s beleid van willekeurige repressie. Onder Abinader hoeven detenties en invallen niet in overeenstemming te zijn met constitutionele details zoals rechterlijke bevelen of de aanwezigheid van een officier van justitie; het is voldoende dat immigratieautoriteiten, politie of militair personeel een persoon als verdacht beschouwen omdat hij ‘op een Haïtiaan lijkt’. Deze methoden, gedocumenteerd door Dominicaanse en internationale sociale en mensenrechtenorganisaties, hebben niet alleen geresulteerd in de willekeurige detentie van veel zwarte Dominicanen, maar ook in de scheiding van duizenden kinderen van hun families, de detentie van zwangere vrouwen in ziekenhuizen en andere gruwelijke misdaden zoals verkrachting, gedwongen verdwijningen en moorden.
Bovendien registreerden de autoriteiten in 2023 de “vrijwillige terugkeer” van meer dan 246.000 mensen naar Haïti in de context van de sluiting van de grens door de Dominicaanse Republiek als vergelding voor de aanleg van een irrigatiekanaal in Haïti op een binationale rivier. De directeur van het National Institute of Migration, Wilfredo Lozano, schat dat er in 2023 zo’n zevenhonderdduizend mensen, zowel “Haïtiaanse als van Haïtiaanse afkomst”, in de Dominicaanse Republiek waren. De Dominicaanse bevolking bestaat uit 10,7 miljoen mensen. Deze cijfers geven een idee van de relatieve omvang van de collectieve verdrijving van Haïtiaanse immigranten, van wie sommigen al tientallen jaren in het land wonen.
Dit beleid heeft ongetwijfeld geleid tot een drastische escalatie van de onderdrukking van een deel van de bevolking dat al tientallen jaren te lijden heeft onder systematische en structurele rassendiscriminatie. Het is een beleid dat doet denken aan enkele van de meest sinistere episoden uit de Dominicaanse geschiedenis, zoals de anti-Haïtiaanse genocide van 1937 en de racistische massamoord op honderden boeren in 1962 – misdaden tegen de menselijkheid die niet officieel worden erkend of herdacht. Alle partijen met electorale kwalificaties steunen – openlijk of niet, kritisch of onvoorwaardelijk – dit anti-Haïtiaanse beleid.
De Movimiento Reconocido, die Dominicanen van Haïtiaanse afkomst organiseert die getroffen zijn door denationalisatie, waarschuwde vóór de presidentsverkiezingen:
[N]een van de [the nine presidential] candidaten heeft het probleem van racistische denationalisering en staatloosheid aangepakt, dat meer dan 200.000 mensen in het land treft en de grootste staatloze gemeenschap op het westelijk halfrond vormt. Wij zijn van mening dat deze omissie uiterst ernstig is en blijk geeft van weinig democratische toewijding aan de mensenrechten en aan de opbouw van een niet-racistisch openbaar beleid in de Dominicaanse Republiek.”
De mensenrechtenschendingen hebben zulke extremen bereikt dat zelfs de Amerikaanse regering, een bondgenoot van Abinader, in 2022 sancties heeft opgelegd aan het Amerikaanse suikerbedrijf Central Romana wegens het zich schuldig maken aan dwangarbeid tegen Haïtiaanse arbeiders in de Dominicaanse Republiek. Het waarschuwde ook Amerikaanse reizigers met een donkere huidskleur voor het risico van detentie door de Dominicaanse immigratieautoriteiten.
Net als de Braziliaanse Bolsonaro of de Argentijnse Milei heeft Abinader de Dominicaanse dictator Balaguer geprezen. Hij heeft zichzelf ook vergeleken met Balaguer, die deel uitmaakte van het regime van Rafael Trujillo (1930–1961). Na de Amerikaanse invasie van de Dominicaanse Republiek in 1965 oefende Balaguer tussen 1966 en 1978 op moorddadige wijze de macht uit, en tussen 1986 en 1996 keerde hij terug om te regeren. Deze maand markeert de dertigste verjaardag van de laatste gewelddadige verdwijning toegeschreven aan Balaguer, die van een universiteitsprofessor. en linkse activist Narciso González.
Abinader zei dat hij samen met Balaguer, een beruchte racistische ideoloog, een vermeende toewijding deelde aan bezuinigingen op de overheidsuitgaven en aan de verdediging van de soevereiniteit tegen Haïti.
Abinader zet de erfenis van Balaguer ook voort op andere aspecten, zoals electorale corruptie en cliëntelisme. Onder de huidige regering blijft de sociale ongelijkheid groot, waarbij de rijkste 1 procent van de samenleving 42 procent van de welvaart in handen heeft, aldus de Inter-American Development Bank. De vakbondsvrijheid wordt nog steeds beperkt, deels als gevolg van de arbeidswet van Balaguer uit 1992, die verhindert dat de economische groei en de toegenomen arbeidsproductiviteit zich vertalen in een stijging van de reële lonen.
Bovendien hebben internationale organisaties de regering-Abinader ervan beschuldigd journalisten te bespioneren. De regering heeft een autoritaire inlichtingenwet aangenomen, die door de media wordt bekritiseerd omdat deze hen dwingt informatie over hun journalistieke bronnen vrij te geven. Zelfs door Hitler geïnspireerde paramilitairen marcheren door de straten, dreigen journalisten te vermoorden en vallen ongestraft de publieke activiteiten van linkse groeperingen aan. Deze paramilitaire troepen steunen de bouw van Abinaders grensmuur en de massale deportaties en eisen dat de president verder gaat. Net als deze groepen is Abinader een ontkenner die beweert dat er in de Dominicaanse Republiek ‘nooit een rassenprobleem is geweest’.
Met zijn ietwat saaie stijl – waaraan hij zijn populaire bijnaam te danken heeft: ‘Toyota” (chayote), een groente zonder smaak of geur — Abinader zendt naar het buitenland een vals beeld van gematigdheid. Toch plaatsen zijn woorden en daden hem binnen dezelfde tendens die tot uitdrukking werd gebracht door Bolsonaro, Milei, Bukele, José Antonio Kast uit Chili en Daniel Noboa uit Ecuador. Bovendien hadden Abinader en Trump in de korte tijd dat ze in 2020 samen aan de macht kwamen een zeer nauwe relatie. Abinader trad in de voetsporen van Trump door de verhuizing van zijn ambassade in Israël naar Jeruzalem aan te kondigen, en hij definieerde zijn buitenlands beleid op basis van de hypothese van een ‘nieuwe koude oorlog’. Het is waarschijnlijk dat als Trump weer aan de macht komt in de Verenigde Staten, deze ideologische affiniteit veel duidelijker zal worden.
In het eerste weekend van de nieuwe presidentiële ambtstermijn, dat samenviel met de reis van de president naar het Vaticaan voor een ontmoeting met de paus, kwam er huiveringwekkend nieuws uit het binnenland van het land. Stakende Haïtiaanse suikerrietarbeiders bij het particuliere bedrijf Consorcio Azucarero Central in Barahona werden door de politie beschoten met pellets en scherpe kogels, waarbij volgens een getuige ongeveer vijftig gewonden vielen. De belangrijkste nationale media zwijgen. Het is een schrijnend symbool van deze tijd.
Bron: jacobin.com
