Ik zorg er altijd voor dat ik de films van schrijver-regisseur M. Night Shyamalan check, gewoon om te zien of ze ooit beter worden. Shyamalan staat bekend om wat een welwillend persoon zijn “ongelijkmatigheid” als filmmaker zou noemen. In een lange carrière is hij van de hoogten van extreem effectieve en enorm succesvolle films gegaan, met Het zesde Zintuig (1999) als voornaamste voorbeeld, naar de diepten van afschuwelijk dwaze films die het verdienen te mislukken, zoals in het geval van de berucht extravagante flop Dame in het water (2006). Hij heeft zijn carrière opnieuw opgebouwd met verschillende trucjes, zoals bescheiden, puur commerciële hits (De laatste luchtstuurder) en, meer recent, low-budget, zelf gefinancierde, auteurachtige projecten die hem volledige creatieve controle garandeerden (Het bezoek, Split, Glas, Oud, Klop op de hut).
Je moet hem in ieder geval complimenteren voor zijn aanpassingsvermogen.
Val is zijn nieuwste film, en het krijgt meer mainstream hype dan de meeste van zijn recente films. Deze is een psychologische thriller over een vriendelijke brandweerman en trotse vader genaamd Cooper Adams (Josh Hartnett) die zijn dertienjarige dochter Riley (Ariel Donoghue) meeneemt naar een van die popsterconcerten waar de kinderen hun enthousiasme kunnen uitschreeuwen en obsessief mee kunnen zingen met de teksten, terwijl de ouders doen alsof ze vermaakt worden, maar meestal wegdromen.
De ster heet Lady Raven en ze wordt gespeeld door Shyamalans dochter Saleka, die veertien nummers voor de film schreef en zong. Het lijkt erop dat Saleka eigenlijk een aspirant-popzangeres is die het voorprogramma heeft gedaan voor acts waar je van gehoord hebt. Ze is misschien een getalenteerde zangeres — ik kan deze huidige popsterren niet beoordelen; ze klinken allemaal vreselijk voor mij — maar ze is absoluut geen actrice. Dus als je je na een tijdje afvraagt waarom de film zoveel tijd besteedt aan het concert, stilstaat bij zoveel Lady Raven-beelden en haar later laat zien in hele dramatische scènes die ze absoluut niet kan spelen, hoef je geen cynicus te zijn om te bedenken dat dit een geval is van een nepo-baby op steroïden.
Hoe dan ook, als je de previews van de film hebt gezien, weet je dat het concert ook de locatie is van een enorme undercoveroperatie. Het lijkt erop dat de FBI is getipt dat een seriemoordenaar, bekend als “the Butcher”, het concert bijwoont, en er zijn hordes zwaar bewapende politieagenten die elke uitgang blokkeren zodra het concert begint. Er is een expert profiler (Hayley Mills) die helpt bij het coördineren van de enorme operatie.
Spoiler alert! De nogal alarmerende plotwending van de film is dat de aardige vader Cooper de Butcher lijkt te zijn. En hij gaat het hele concert proberen uit te vinden hoe hij kan ontsnappen zonder zijn dochter te waarschuwen voor zijn duistere alternatieve identiteit. De film krijgt een griezelige, opschepperige kwaliteit wanneer iemand tegen Cooper zegt over een ogenschijnlijk gelukkige doorbraak die Riley de kans geeft om het podium op te gaan met haar idool Lady Raven, “Uw dochter zal deze dag nooit vergeten zolang ze leeft!”
Het is een onaangenaam uitgangspunt.
Zoveel zelfs dat je je afvraagt of deze film een van Shyamalans bekende plotwendingen zal bevatten, die Cooper op de een of andere manier vrijpleit en laat zien dat hij helemaal niet de Butcher is, hoewel het onmogelijk is om te voorspellen hoe Shyamalan dit zou aanpakken. Hoe dan ook, het heeft geen zin om dat idee verder te onderzoeken, want Cooper is de Slager, zoals de film al vroeg duidelijk maakt. Cooper gaat naar het herentoilet en terwijl hij in de privacy van een hokje zit, grijpt hij de kans om de live-feed van zijn mobiele telefoon te checken van zijn nieuwste gevangene, een paniekerige jongeman genaamd Spencer, die heen en weer loopt in de kelder van een leegstaand huis in de buurt, waar de Slager hem gevangen houdt.
Geen spoiler! Dat is echt het plot van de film vanaf het begin!
Gelukkig voor de kijker is Josh Hartnett nog steeds knap en charismatisch, lang na zijn jonge hartenbrekerjaren. En hij is ook nog eens een behoorlijk goede acteur, dus je hebt iets om naar te kijken terwijl hij manoeuvreert en manipuleert en snel imitaties doet van medewerkers van een concertlocatie om een schort en een clip-on toegangskaart te stelen en toegang te krijgen tot de opslagruimte, de kelder, het dak, het backstage-gebied, elke plek die een onbewaakte ontsnappingsroute zou kunnen bieden. Hij is hier zo bedreven in dat het duidelijk is dat hij, zelfs terwijl hij zijn eigen valstrik uitzweet, ook een kick krijgt van het op de proef stellen van zijn eigen superieure rollenspelvaardigheden.
Hartnett draagt de film goed totdat Shyamalan hem torpedeert door absurde plotontwikkelingen die steeds gekker worden totdat niemand ze meer kan uitvoeren — niet de beste acteur ter wereld, zelfs Daniel Day-Lewis niet op het toppunt van zijn kunnen. Wanneer het lieve maar ruimtelijke popicoon Lady Raven — een soort Taylor-Swift-meets-Lady-Gaga-meets-Bollywood-sterfiguur van enorme roem en verwende rijkdom — de gevaarlijke queeste begint om de Butcher te verslaan om Riley en haar familie te redden, ben je zo ver over de regenboog dat je van genre bent veranderd van psychologische thriller naar hallucinerende fantasy.
Maar lang voor die krankzinnige ontwikkeling, gaan de wielen van de kar door de typische Shyamalan-excessiviteit. Zijn stuntcasting van Hayley Mills (van De Ouderval En Pollyanna roem) in de rol van profiler is afleidend en verkeerd. En dat zeg ik als Hayley Mills’ grootste fan. Zelfs als je niet weet wie Mills is, vraag je je waarschijnlijk af waarom een dunne, fragiele, mooie, elegante, maar zeer oude Britse dame met het meest chique Engelse accent sinds koningin Elizabeth II praktisch een FBI-klopjacht runt en harde bevelen geeft via een portofoon.
En dan is er nog Shyamalans cameo, dat stomme ding dat hij altijd doet alsof hij een moderne Alfred Hitchcock is en het publiek vol spanning wachtte om te zien waar hij in zijn nieuwe film zou opduiken. In Val, hij speelt een Lady Raven-mannetje dat een deel van haar concerten beheert met de “Dreamer Girl”, een tiener die uit het publiek wordt gekozen om het podium op te komen en samen met Lady Raven een liedje te zingen. Het is een absolute blunder als Cooper/Butcher zich realiseert dat zijn enige uitweg misschien de backstage-uitgang is, en hij richt zich op Shyamalans personage dat anoniem in het gangpad staat, gekleed als een huurling van een andere locatie. Het is alsof hij een plotselinge, onfeilbare ESP-visie had dat dit de man is die hem backstage kan krijgen, als Riley wordt gekozen als de “Dreamer Girl”.
Het is echt jammer dat Shyamalan niemand heeft die hem kan vertellen wanneer hij de rails is afgedwaald. Hij had een zeer solide reclameregisseur met een goede reputatie kunnen zijn. In plaats daarvan is hij deze vreemde casestudy van een waanvoorstellings-egoïst die geen inmenging van iemand duldt die ooit zijn eigen ultrasuccesvolle carrière verwoestte door losgeslagen filmische treinrampen te creëren uit pure arrogantie, en vervolgens uit de as herrees omdat hij zoveel geld had verdiend aan vroege filmsuccessen, dat hij nooit echt down and out kon zijn in Hollywood. En hij gaat vrolijk door als een bron van morbide kritische fascinatie, verwoestend en opkomend, verwoestend en opkomend.
Val is meer aan de verwoestende kant van Shyamalans koortsachtige carrièrepad. Het wordt kritisch verguisd. Maar wie weet, het levert geld op. En Shyamalan moet inmiddels zo gewend zijn aan deze duizelingwekkende stijgingen en dalingen, dat ze gewoon een dag op kantoor worden.
Bron: jacobin.com
