In een toespraak ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de NAVO op de top van de organisatie in Washington op 9 juli noemde secretaris-generaal Jens Stoltenberg het “niet alleen de meest succesvolle en sterkste, maar ook de langstdurende alliantie in de geschiedenis”.
Zeker, in termen van de militaire vuurkracht die haar leden hanteren, is de NAVO inderdaad de sterkste alliantie ooit. Maar sommige historici zouden kunnen betwisten of de 75-jarige duurzaamheid van de NAVO misschien overtroffen zou zijn door allianties die de Franse en Engelse monarchieën tegen elkaar vormden tijdens de Honderdjarige Oorlog (1337-1453). En succes of gebrek daaraan hangt natuurlijk af van doelen, die in detail besproken moeten worden.
Toen de NAVO in 1949 werd opgericht met een dozijn leden, was het ogenschijnlijke doel om West-Europa te verdedigen in het geval van een Sovjetinvasie, wat slechts iets waarschijnlijker was dan een invasie van Mars, gezien de enorme militaire, bevolkings- en economische verliezen die de USSR had geleden in de Tweede Wereldoorlog. De gretigheid van de Sovjetdictator Joseph Stalin voor een blijvende overeenkomst met het westerse kapitalisme werd aangetoond door zijn overeenkomst uit 1944 met de Britse premier Winston Churchill dat het naoorlogse Griekenland een Britse “invloedssfeer” zou moeten zijn, wat betekende dat Griekse communisten en andere linkse mensen zonder enige externe steun werden achtergelaten, aangezien ze werden afgeslacht in de burgeroorlog van 1946-49 in het land, en door de Italiaanse en Franse communistische partijen, onder instructies van Moskou, die samenwerkten bij het heroprichten van hun respectievelijke kapitalistische staten.
Dus, wat betreft het vermeende doel om een Sovjetinvasie van West-Europa te voorkomen, was de NAVO zeker succesvol, hoewel waarschijnlijk onnodig. En dit doel werd bereikt met opmerkelijk weinig militaire inspanning: terwijl de NAVO militaire oefeningen uitvoerde die beter ‘oorlogsrepetities’ genoemd zouden kunnen worden, voerde het geen enkele daadwerkelijke militaire operatie uit tijdens de hele Koude Oorlog.
Sommige naïeve mensen dachten misschien, na de ontbinding van de Sovjet-Unie in 1991, dat de NAVO, na het bereiken van haar verkondigde doel, zou worden gesloten, misschien na een feestelijke champagnereceptie. Nee. Nadat de NAVO één vijand was kwijtgeraakt, ging ze op zoek naar meer. Het was niet verrassend dat deze vijanden altijd landen of organisaties waren die dingen deden die de Amerikaanse regering niet wilde dat ze deden. De ineenstorting van de Sovjet-“dreiging” maakte het makkelijker om openlijk het echte doel van de NAVO na te streven, dat nooit defensief was, maar agressief: de macht en dominantie van de VS en haar bondgenoten verder uitbreiden naar Europa en Azië.
Regeringen van de deelnemende landen verwijzen doorgaans naar deze militaire alliantie met haar initialen, niet met haar naam: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. In 1949 was de naam geografisch gezien logisch, aangezien de twaalf leden de VS, Canada en tien West-Europese landen waren. Maar “Noord-Atlantische Oceaan” was nooit bedoeld om de reikwijdte van militaire interventies van de alliantie te beperken.
Bovendien was de NAVO niet de enige imperialistische alliantie die de VS in gedachten had. De jaren 50 waren een bijzonder actieve periode. Griekenland en Turkije werden in 1952 aan de NAVO toegevoegd, en West-Duitsland in 1955. Ook in 1955 lanceerden de VS twee niet erg succesvolle militaire allianties in Azië. In februari van dat jaar richtten Iran, Irak, Pakistan en Turkije, op aandringen van de VS en met de wortel van Amerikaanse economische en militaire hulp, samen met Groot-Brittannië de Middle East Treaty Organization of Central Treaty Organization (CENTO) op. De VS trad in 1958 toe tot het militaire comité. CENTO bereikte heel weinig, deels vanwege conflicten tussen Turkije en Irak, en de ergernis van de Pakistaanse regering over CENTO’s onwil om zich aan te sluiten bij de oorlogen van Pakistan met India. De organisatie werd in 1979 opgeheven, nadat de Islamitische Revolutie leidde tot de terugtrekking van Iran.
1955 was ook het jaar van de oprichting van de South-East Asia Treaty Organization. Deze omvatte precies twee landen uit Zuidoost-Azië: Thailand en de Filipijnen, één land uit Zuid-Azië (Pakistan) en vijf westerlingen: de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, Australië en Nieuw-Zeeland. Hoewel deze alliantie heel weinig deed, beweerde ze Zuid-Vietnam, Cambodja en Laos te “beschermen”, wat later een voorwendsel werd dat zowel door de VS als Australië werd gebruikt voor hun oorlog tegen Vietnam. Het werd in 1977 ontbonden.
Binnen enkele maanden na de ontbinding van de USSR begon de NAVO meer dan een decennium aan militaire interventies (1992-2004) in het voormalige Joegoslavië, met marine-, lucht- en grondtroepenoperaties. Dit was onderdeel van een algemenere strategie van uitbreiding naar Oost-Europa.
Eén formeel of juridisch obstakel voor de uitbreiding van de NAVO betrof Duitsland, dat tot eind 1990 verdeeld was in twee staten, West en Oost. Volgens de overeenkomst van Potsdam uit 1945 stond Duitsland onder de uiteindelijke controle van de vier bondgenoten uit de Tweede Wereldoorlog: de VS, het VK, Frankrijk en de USSR. Dit betekende dat Moskou het recht had om voorwaarden te stellen aan de opname van Oost-Duitsland door het Westen, en er waren nog steeds Sovjettroepen gestationeerd in Oost-Duitsland. De Amerikaanse en West-Duitse regering omzeilden dit probleem door tegen Sovjetleider Michail Gorbatsjov te liegen over hun bedoelingen.
Het National Security Archive (NSA) aan de George Washington University in de VS heeft vrijgegeven documenten gepubliceerd die talrijke verzekeringen van NAVO-leden tonen dat er geen oostelijke uitbreiding zou plaatsvinden na de Duitse hereniging. Deze beloften werden niet in een verdrag vastgelegd, maar ze werden vastgelegd “in meerdere memoranda van gesprekken tussen de Sovjets en de hoogste westerse gesprekspartners”, waaronder de Amerikaanse president George HW Bush, minister van Buitenlandse Zaken James Baker, CIA-directeur Robert Gates, de West-Duitse bondskanselier Helmut Kohl en minister van Buitenlandse Zaken Hans-Dietrich Genscher, de Franse president François Mitterrand, de Britse premiers Margaret Thatcher en John Major en NAVO-secretaris-generaal Manfred Woerner. In werkelijkheid werden Tsjechië, Hongarije en Polen in 1997 uitgenodigd om toe te treden en Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slowakije en Slovenië in 2002. De NAVO bestaat nu uit 32 landen en hoopt in de toekomst Oekraïne erbij te betrekken.
Artikel 5 van het verdrag tot oprichting van de NAVO verplicht lidstaten tot een gezamenlijke verdediging van elk lid dat een gewapende aanval ondergaat. Het is slechts één keer in 75 jaar ingeroepen: door de VS na de terroristische aanslagen van 11 september 2001, georganiseerd door Osama bin Laden. Omdat bin Laden niet officieel namens een staat handelde (en een burger was van de Amerikaanse bondgenoot Saoedi-Arabië), decreteerden de VS dat het in oorlog was met een vijand genaamd “terrorisme”. Deze absurditeit heeft een doel gediend: elke militaire interventie door NAVO-leden, waar ook ter wereld, kan, als het kan worden afgeschilderd als het bestrijden van terrorisme, worden gerechtvaardigd als een verplichting onder Artikel 5.
Zo lanceerde de NAVO in oktober 2001, “om terrorisme te detecteren en af te schrikken”, patrouilles op zee in de Middellandse Zee, die tot op de dag van vandaag onder verschillende namen zijn voortgezet. Vanaf 2009 werden de NAVO-patrouilles uitgebreid naar de kust van Afrika. Meer recent zijn de NAVO-leden de VS en het VK betrokken geweest bij de strijd tegen de Houthi-troepen in Jemen, gesteund door de NAVO-leden Canada en Nederland.
NAVO-troepen waren 20 jaar (2001-2021) betrokken in Afghanistan als strijders of “trainers” van het regeringsleger. In 2011 dwongen NAVO-vliegtuigen een “no-fly zone” af, wat hielp bij de omverwerping van de Libische leider Muammar Gaddafi. Sinds 2012 levert de NAVO Patriot-raketsystemen om Turkije te helpen verdedigen tegen Syrië, mocht dat land raketten afvuren als reactie op de frequente en voortdurende invallen van Turkije om Koerden in Syrië aan te vallen.
Meer recent, nu de VS op zoek is naar extra bondgenoten en zich voorbereidt op een mogelijke oorlog met China (waar Australië nu bij betrokken is via AUKUS), intensiveert de NAVO het “partnerschap” met Amerikaanse bondgenoten in Azië. Zoals de NAVO-website het stelt: “De NAVO versterkt de dialoog en samenwerking met haar partners in de Indo-Pacifische regio – Australië, Japan, de Republiek Korea en Nieuw-Zeeland … De NAVO en haar partners in de regio delen gemeenschappelijke waarden en een doel om samen te werken om de op regels gebaseerde internationale orde te handhaven”.
Het handhaven van de “op regels gebaseerde internationale orde” is de Amerikaanse code voor zijn handelsoorlog tegen China en de bouw van militaire allianties en bases. De recente NAVO-top bracht een communiqué uit waarin China werd beschuldigd van “ambities en dwingende beleidsmaatregelen die onze belangen, veiligheid en waarden blijven uitdagen” en waarin werd gezegd dat Rusland en China “de op regels gebaseerde internationale orde” wilden “ondermijnen en hervormen”—raad eens — “. Zelden zul je zo’n botte erkenning vinden dat “de op regels gebaseerde internationale orde” en de belangen van de VS/NAVO hetzelfde zijn.
Bron: redflag.org.au
