Na maanden van door het land toeren om terug te vechten tegen draconische beperkingen op abortuszorg, heeft vicepresident Kamala Harris reproductieve rechten centraal gesteld in haar beginnende presidentiële campagne. Ze heeft beloofd de klok terug te draaien met Dobbs, de uitspraak van het Hooggerechtshof die de grondwettelijke bescherming voor abortus afschafte.
“We moeten de bescherming van Roe v. Wade in de wet vastleggen,” vertelde Harris aan Politico. “En dat is teruggaan naar waar we waren vóór de Dobbs-uitspraak.”
Die visie is niet bepaald visionair. Een groeiend aantal voorstanders van abortus zegt dat het codificeren van Roe alleen maar overheidsbemoeienis met reproductieve gezondheidszorg garandeert — precies datgene waar Harris tegen is, zegt ze.
Oproepen om “Roe te herstellen is een oproep om abortus te blijven verbieden en zwangere mensen te blijven criminaliseren,” zei Dr. Jenni Villavicencio, een gynaecoloog en specialist in complexe gezinsplanning die abortuszorg in alle trimesters biedt. “Het is een achterhaalde oproep die in werkelijkheid abortuszoekers en hun zorgverleners bedreigt, schaadt en straft.”
Voorafgaand aan de Democratische Nationale Conventie in Chicago volgende week, roepen tientallen voorstanders op tot een uitgebreide visie op abortusrechten waarvan ze hopen dat Harris en andere politici deze zullen omarmen om een eerlijk reproductief gezondheidsbeleid te creëren. Ze wijzen op een memo met de titel “Abortion Justice, Now” waarvan Villavicencio een van de belangrijkste medeauteurs is, waarin een visie op reproductieve vrijheid wordt uiteengezet die veel verder reikt dan de reikwijdte van Roe.
Het memo roept gekozen functionarissen op om in plaats daarvan beschermingsmaatregelen voor patiënten en artsen tijdens de zwangerschap in te voeren die gericht zijn op de behoeften van de meest kwetsbaren, en het wijst op federale wetgeving die vorig jaar werd ingediend als een eerste stap in die richting. “We kunnen en moeten investeren in gedurfde beleidsmaatregelen, niet in het herstellen van Roe”, aldus het memo van 17 pagina’s. “Gezien het verleden een voorbode is, verspilt een terugkeer naar de status quo van het Roe-tijdperk een kans die maar eens in een generatie voorkomt om reproductieve rechten, gezondheid en rechtvaardigheid opnieuw vorm te geven.”
Abortusrechten met een sterretje
Het recht op abortus dat door Roe werd gegarandeerd (doorgevoerd en verfijnd onder latere beslissingen van het Hooggerechtshof) werd altijd beschouwd als een bodem en niet als een plafond. Met andere woorden, Roe voorzag in een basisniveau van reproductieve vrijheid, maar beperkte staten er niet van om verder te gaan om reproductieve rechten te beschermen.
Functioneel gezien bood Roe anti-abortusactivisten en politici echter het kader om de toegang te beperken, zelfs toen de inkt van het advies droogde. Roe en zijn nakomelingen legden uiteindelijk beperkingen op aan abortusrechten, waardoor staten abortus konden beperken na een bepaald punt in de zwangerschap, wanneer de zogenaamde belangen van de overheid om het leven van de foetus te beschermen het groene licht gaven om beperkingen op te leggen aan de zorg.
Het nieuwe memo over abortusbeleid pakt deze beperkingen rechtstreeks aan. Naast Villavicencio zijn de auteurs van het memo onder meer Dr. Colleen McNicholas, een gynaecoloog die abortussen in alle trimesters uitvoert; Pamela Merritt, de uitvoerend directeur van Medical Students for Choice; en Garin Marschall en Erika Christensen, directeuren van Patient Forward, dat pleit voor abortuszorg in alle trimesters. (Villavicencio en McNicholas hebben onlangs de reproductieve rechtvaardigheidsbeleidsgroep Raven Lab for Reproductive Liberation opgericht, waarvoor Merritt senior adviseur is.)
In het memo schrijven ze dat “staten niet verplicht waren om abortus na levensvatbaarheid te verbieden”, maar Roe’s kader stond hen toe dit te doen. Naarmate een zwangerschap vorderde onder Roe, werd deze onderworpen aan meer toezicht, terwijl abortus onderworpen was aan meer beperkingen. Het Roe-kader en de genereuze kanttekeningen moedigden ook een reeks andere beperkingen op toegang aan, zoals wachttijden, die ogenschijnlijk bedoeld waren om de gezondheid en veiligheid van de patiënt te versterken, maar die grotendeels gebaseerd waren op onzinwetenschap. Duizenden van dergelijke voorstellen zijn ingediend bij wetgevende organen in het hele land en sinds begin 2010 zijn er ruim 1.000 in de boeken terechtgekomen.
Tegen de tijd dat het Hooggerechtshof Roe in zijn Dobbs-uitspraak van 2022 omverwierp, hadden 43 staten abortus na een bepaald punt in de zwangerschap verboden. Sindsdien hebben 14 staten abortus volledig verboden, terwijl 27 andere staten een zwangerschapslimiet hebben opgelegd, waarvan vele ruim vóór de levensvatbaarheid, die over het algemeen wordt beschouwd als beginnend rond de 24 weken. Beperkte uitzonderingen, waarvan er veel opzettelijk vaag zijn, hebben ervoor gezorgd dat zwangere mensen zich haasten om zorg, steeds vaker over staatsgrenzen heen.
Het lappendekensysteem voor abortusrechten dat onder Roe werd gecreëerd, waarbij de sociaaleconomische status en postcode vaak bepaalden of iemand zijn grondwettelijke recht op abortus kon uitoefenen, is de afgelopen twee jaar ook exponentieel verslechterd; in beide gevallen worden de meest kwetsbare en gemarginaliseerde gemeenschappen grotendeels buiten beschouwing gelaten.
Maar de Dobbs-uitspraak heeft ook aanhoudend activisme aangewakkerd. De inwoners van Kansas waren de eersten die hun stem uitbrachten toen, minder dan twee maanden na de Dobbs-uitspraak, kiezers zich verzetten tegen een poging om de grondwettelijke bescherming van abortus in de staat ongedaan te maken. Sindsdien heeft elke staat die abortus heeft ingevoerd, gestemd om toegang te beschermen of om anti-abortusmaatregelen af te weren. Tot nu toe zijn abortusmaatregelen in acht staten gecertificeerd voor de stemming in november, met soortgelijke inspanningen in nog eens drie staten.
In de meeste van deze staten wordt van kiezers verwacht dat ze maatregelen vastleggen die zijn ontworpen naar het voorbeeld van Roe – met andere woorden, abortusrechten met een sterretje.
Een nieuw raamwerk
Villavicencio behoort tot een vaak verguisde groep artsen die abortuszorg verlenen later in de zwangerschap, een vloeiend concept dat kan beginnen rond de 21e week. Ze klaagde tijdens een recente persconferentie dat ze “heeft gezien hoe voorstanders, zowel verkozen als niet-verkozen, ons en onze patiënten specifiek gebruiken als onderhandelingsmateriaal in hun zoektocht naar politieke overwinningen.”
Hoewel abortus later in de zwangerschap ongewoon is, is het van vitaal belang voor degenen die het nodig hebben. Toch richt politiek gekonkel zich al tientallen jaren op patiënten die dergelijke zorg zoeken, evenals hun zorgverleners — ook al zijn de zwangerschaps- en levensvatbaarheidslimieten die aan abortuszorg worden opgelegd medisch gezien weinig tot geen zin hebben.
De nieuwe memo van de voorstanders legt de zaak uit om dit raamwerk helemaal af te schaffen. Het Roe-paradigma sluit patiënten niet alleen af van zorg, maar het doet ook het werk van anti-abortusactivisten, zei Villavicencio, door hen te helpen “een plaats voor de overheid in zwangerschapsbeslissingen te verankeren.”
Het memo roept op tot federale, wettelijke bescherming voor abortus die de prikkel voor overheden om zich te bemoeien met reproductieve keuzes wegneemt. Hoewel het begrip levensvatbaarheid vloeibaar is en kan variëren van zwangerschap tot zwangerschap, moedigen de memo’s zwangerschaps- en levensvatbaarheidslimieten het toezicht op zwangerschap aan — en hebben ze een toename in de criminalisering ervan aangewakkerd.
Als de overheid deze kunstmatige grenzen zou opleggen, zou dat de “onderliggende logica” van de foetale persoonlijkheidsbeweging versterken, die stelt dat foetussen dezelfde grondwettelijke rechten genieten als echte mensen en het eindspel is voor extreemrechtse anti-abortusactivisten en een doel dat is vastgelegd in het Republikeinse Partijplatform van 2024. “Het verankeren van een levensvatbaarheidsnorm in de federale wet is geen stapsgewijze richting uitgebreide rechten”, staat in het memo. “Integendeel, grenzen aan levensvatbaarheid en zwangerschapsduur zijn een stapsgewijze richting het vestigen van foetale persoonlijkheid.”
Voorafgaand aan de DNC hebben meer dan 200 organisaties en individuen hun steun uitgesproken voor het nieuwe beleidsmemorandum. Ze wijzen deels op de Abortion Justice Act, die in juni 2023 werd geïntroduceerd door Rep. Ayanna Pressley, D-Mass., als model voor toekomstige bescherming tegen abortus. Het wetsvoorstel zou de inmenging van de overheid in individuele beslissingen over reproductieve gezondheid elimineren en de toegang tot zorg uitbreiden, deels via federale subsidies ter ondersteuning van de opleiding van abortusverstrekkers, de bouw van klinieken en de directe ondersteuning van personen die zorg zoeken.
Het beleidsmemorandum bouwt voort op een basis die gemakkelijk beschikbaar is en pleit voor een meer inclusieve visie op reproductieve vrijheid en gelijkheid, zei Merritt, senior adviseur van Raven Lab. “De Abortion Justice Now-positie is een ongelooflijk noodzakelijk instrument”, zei ze. “We hebben een instrument gecreëerd dat we echt willen dat de beweging gebruikt om niet alleen het draaiboek van de anti-abortusbeweging te bestrijden, maar ook om de angst voor het organiseren voor rechtvaardigheid te bestrijden.”
Roe verankeren is niet genoeg, zei ze. “We hebben 49 jaar in een defensieve houding gezeten, Roe beschermend, omdat het is wat we hebben. … Het is gewoon niet het raamwerk dat we nodig hebben in 2024 en verder.”
Bron: theintercept.com