“Het gebeurt weer.” Vanochtend, toen Donald Trump de leiding had over een nieuwe verpletterende presidentiële overwinning, kwamen de vreselijke woorden van David Lynch Tweelingpieken zitten als lood in vele magen. Als hoogtepunt van een waanzinnige campagne en de triomf van zoveel dat wreed en ondermijnend is in de Amerikaanse samenleving, komen de tweede verkiezing van Trump als een schok. En toch kan het, als gebeurtenis in de hedendaagse geschiedenis, nauwelijks als een verrassing worden gezien.
Ten eerste en het meest prozaïsch is er de inflatie. Heeft Amerika echt een dictator gekozen omdat Frosted Flakes $ 7,99 kostte in de supermarkt? Lees die zin nog eens en het klinkt niet zo absurd.
Op een dieper niveau heeft 2024 ons een harde les geleerd: in een mondiale samenleving die wordt gedefinieerd door consumptie in plaats van productie, hebben kiezers een hekel aan prijsstijgingen en zijn ze bereid de heersers die hen presideren te straffen. In het grootste verkiezingsjaar uit de moderne geschiedenis, waarin miljarden stemmen wereldwijd, hebben de zittende partijen een pak slaag gekregen, links, rechts en in het midden: de Tories in Groot-Brittannië, Emmanuel Macron in Frankrijk, het Afrikaans Nationaal Congres in Zuid-Afrika, de BJP van Narendra Modi in India, het Kirchnerisme in Argentinië afgelopen herfst. Tegenwoordig heeft de post-pandemische inflatie, verergerd door oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten, de hoofdhuid opgeëist van weer een zittende regering.
In Amerika was de positie van de Democraten dubbel zo nijpend. Het afgelopen decennium is het bepalende patroon van de nationale politiek de klassenscheiding geweest: een enorme migratie van kiezers uit de arbeidersklasse weg van de Democratische Partij, gepaard met een vloedgolf van kiezers uit de professionele klasse weg van de Republikeinen. Dit was het de doorslaggevende factor in 2016toen Hillary Clinton werd omvergeworpen door dezelfde Rust Belt-proletariërs die Barack Obama hadden gekozen. En het ging door, rustiger maar met ongecontroleerde bewegingen, in de jaren waarin de Democraten hun verliezen goedmaakten door meer professionals uit de voorsteden binnen te halen. 2018, 2020En 2022.
De campagne van Kamala Harris was een belichaming van deze verschuiving. Zelf liep ze een voorzichtige maar vooral bekwame race, waarbij ze naar rechts aan de grens trok, zoals de kiezers leken te eisen, Trump op abortus beukte en – althans in haar betaalde berichten – kiezers uit de arbeidersklasse het hof maken met een brood-en-boter-focus. Maar uiteindelijk werden deze bekrompen tactische beslissingen overweldigd door de veranderde aard van de Democratische Partij als geheel.
Zelfs toen Harris zelf de giftige identiteitspolitiek van Hillary 2016 probeerde te vermijden, werd ze ingehaald door de ‘schaduwpartij’ – een constellatie van NGO’s, mediaorganisaties en door stichtingen gefinancierde activisten die nu de institutionele achterban van de Democraten vormen. Dus ‘White Dudes For Harris’ en zijn verwanten, de poging om Never Trump Republikeinen in de media te promoten, en de beschamende pogingen om zwarte mannen voor zich te winnen met beloften van legale marihuana en bescherming voor crypto-investeringen. Deze interventies van de schaduwpartijen in de race hielpen historische sommen geld binnen te halen – voorbij $1 miljard in slechts een paar maanden – maar markeerde Harris ook als eigendom van een goed opgeleide professionele klasse, volledig gericht op ‘democratie’, abortusrechten en persoonlijke identiteit, maar grotendeels ongeïnteresseerd in materiële kwesties.
In de laatste weken van de campagne draaide Harris duidelijk in dezelfde richting. Tijdens bijeenkomsten en in interviews richtte ze zich op Trump zelf als een dodelijke bedreiging voor de bestaande Amerikaanse instellingen. Samen met Liz Cheney bestormde ze de swing states en bestempelde Trumps verbale aanval op Cheney als een “diskwalificerend” incident. Tijdens haar laatste rondreis door het Midwesten onderbrak ze haar eigen toespraken om Trump-fragmenten op de Jumbotron te plaatsen, schijnbaar te geloven dat de voormalige president zichzelf op de een of andere manier met zijn eigen woorden zou verslaan.
Het werkte, in die zin dat Harris kiezers met een universitair diploma won 15 punteneen grotere marge dan in 2020. Kiezers die meer dan 100.000 dollar per jaar verdienden, zwaaiden in recordaantallen naar de Democraten. De gematigde Republikeinen in de buitenwijken, waar Chuck Schumer acht jaar geleden een beroep op deed, blijven de Democratische coalitie binnensijpelen. Het lijkt hen in de tussentijd goed van pas te komen, maar niet zozeer in de wedstrijden met grote tickets. Dit jaar werden de Democraten van Liz Cheney overschaduwd door een enorme omslag van de arbeidersklasse naar Trump, in vele varianten: kiezers op het platteland, kiezers met een laag inkomen, Latino-kiezers en zwarte mannelijke kiezers, van Texas tot New Hampshire. Zelfs toen progressieve experts de post-Dobbs genderkloof, opscheppend dat de Republikeinen zichzelf een generatie lang hadden geruïneerd met vrouwelijke kiezers, niet-universitair opgeleide vrouwen zwaaide richting Trump met 6 punten.
Bovenal zijn Harris en de Democraten er niet in geslaagd kiezers te bereiken die een negatieve kijk op de economie hebben – niet alleen Republikeinse partizanen, maar ook tweederde van het electoraat van gisteren. Met haar bescheiden bundel gerichte economische initiatieven, zo nu en dan aangesloten bij een halfslachtige populistische retoriekIs het een verrassing dat zij er niet in is geslaagd deze gefrustreerde kiezers te overtuigen? Bijna 80 procent van de kiezers die de economie als hun belangrijkste thema noemden, stemde op Trump. Hoeveel kunnen een paar maanden gerichte reclame doen, vergeleken met een bredere Democratische schaduwpartij die nu al meer dan een jaar de gezondheid van de economie verkondigt – lage werkloosheid, loongroei en een bloeiende aandelenmarkt? Als de kiezers niet geloofden dat Harris een echt plan had om hun leven materieel te verbeteren, valt het hen moeilijk te verwijten.
Ten slotte is het alleen maar eerlijk om toe te voegen dat Harris bij deze verkiezingen voor een uitzonderlijk moeilijke taak stond. Al meer dan een jaar heeft een toch al impopulaire Democratische president niet de fysieke capaciteit om met het publiek te communiceren. Niettemin bleef de schaduwpartij achter Joe Biden staan, steunde hem en schreeuwde boos alle andersdenkenden uit die zich afvroegen of zijn politieke vaardigheden – om nog maar te zwijgen van zijn oordeel over Israël/Palestina en elders – definitief achteruit waren gegaan.
Nadat Biden uiteindelijk niet goed functioneerde tijdens het debat, kostte het de Democraten nog steeds een maand om hem van het ticket te verwisselen. (Ondanks alle memes die Nancy Pelosi vierden voor haar ‘meedogenloze’ rol in deze last-minute poging, namen weinigen de moeite om de roekeloosheid van het democratische leiderschap op te merken, waardoor Biden in het begin zo lang kon blijven bestaan.) Harris ging dus de race in met een geïmproviseerde campagne, die al zwaar achterblijft in de peilingen. Geplukt om deel te nemen aan het Biden 2020-ticket als senator voor de eerste termijn in Californië, had ze zelf geen enkele ervaring met het verslaan van Republikeinen in competitieve verkiezingen over de hele staat.
Tussen het mondiale inflatieveld, het langzame proces van een akkoord en het Biden-fiasco waren de vooruitzichten voor een Republikeinse overwinning in 2024 altijd groot. Trump zelf leek dit beter in te zien dan de klasse van experts, die een arrogante campagne voerden die veel van zijn retorische ‘populisme’ verruilde voor een omhelzing van miljardair-bezuinigers als Elon Musk. Zijn arrogantie is beloond met een nieuwe termijn. Zoals bij de meeste tweede termijnen zal het waarschijnlijk eindigen in een teleurstelling voor zijn aanhangers, die verspild worden door impopulaire beleidsschommelingen, een golf van schandalen en veel tijd op de golfbaan. Maar totdat de Democraten een manier kunnen vinden om een groot deel van de kiezers uit de arbeidersklasse terug te winnen, zullen de opvolgers van Trump hoe dan ook de voorkeur genieten bij de volgende presidentsverkiezingen.
Bron: jacobin.com
