Gregory P. Williams
Ja, het allerbelangrijkste koppelteken! Het idee van het wereldsysteem was Wallerstein’s manier om de wereldpolitiek te heroverwegen buiten de perspectieven van de moderniseringstheorie. Hij had de veronderstelling van Europese superioriteit al afgewezen. Vervolgens koos hij ervoor om de veronderstelling van nationale ontwikkeling te verwerpen.
Als de naties zich niet afzonderlijk ontwikkelen, wat dan is Ontwikkelen? Het is het hele systeem: wat Wallerstein het wereldsysteem noemde, met het koppelteken tussen “wereld” en “systeem”. Dit systeem bestaat uit de relatie tussen de oude naties en de nieuwe. Interessant genoeg ging Washington op dit moment verder om het idee te accepteren van fasen of fasen die niet konden worden overgeslagen, zij het met enkele belangrijke beperkingen.
Maar na 1968 dacht hij dat het het hele systeem was dat door fasen ging, niet de individuele natiestaten. Naar mijn mening was die verschuiving misschien wel de meest essentiële verandering in het denken van Wallerstein in de loop van zijn professionele leven. Tegen het einde van de jaren zestig en begin jaren zeventig begon Wallerstein te denken in termen van systemen – die relatie tussen samenlevingen, in dyadische termen of tussen naties.
Systemen zelf hebben een begin, een midden en een einde. Met andere woorden, zoals hij zou zeggen, systemen hebben levens. Het wereldsysteem is het idee dat er een systeem is dat zelf ook een wereld is. Het is niet ‘het wereldsysteem’. Het hoeft niet wereldwijd te zijn, hoewel het vandaag is. Integendeel, het concept van de wereld is het idee dat dit (of elk) sociale systeem op zichzelf staat.
Wallerstein bedacht verschillende soorten wereldsysteem. De twee belangrijkste hiervan waren de wereldboom en de wereld-economie. De wereldoverstromen waren de grootschalige beschavingen met een enkele bestuursinstelling en een enkel economisch systeem, zoals het oude Rome. De regeringsentiteit veroverde en bezet enorme stukken grondgebied en kreeg eerbetoon uit verschillende samenstellende delen van de wereldbevang. Dit is historisch gezien een heel gebruikelijk soort wereldsysteem.
Een wereldeconomie is heel anders en ook erg ongebruikelijk vanuit een historisch perspectief. Een wereldeconomie bestaat uit verschillende verschillende bestuursinstellingen binnen een overkoepelend economisch systeem. In het geval van ons moderne wereldsysteem, wat Wallerstein de kapitalistische wereldeconomie noemde, werden de staten samengebonden door een kapitalistisch economisch systeem. Dit is ons vandaag bekend, omdat het is wat we weten en wat we verwachten, maar het is eigenlijk een ongebruikelijke relatie.
Bovendien definieerde Wallerstein het kapitalisme niet in termen van particulier eigendom of loonarbeid. Over de kwestie van particulier eigendom, zag hij regeringen de industrie promoten en steunen. Over de kwestie van loonarbeid zag hij veel gevallen van dwangarbeid, waaronder slavernij, binnen een overkoepelende kapitalistische economie. Daarom definieerde hij het kapitalisme volgens zijn processen. Kapitalisme voor hem is een systeem gebaseerd op de eindeloze accumulatie van kapitaal, waarmee hij opgeslagen waarde bedoelde.
Voor Wallerstein werd het kapitalisme gevormd in West -Europa en delen van Amerika in de loop van wat historici de lange zestiende eeuw graag noemen, ruwweg uitstrekt over de jaren van 1450 tot 1640. Dit was een periode van fragiliteit. Door de eeuwen heen werd het systeem echter vrij sterk en kon geen enkele kracht het systeem onder zijn controle duwen, hoewel enkelen hebben geprobeerd.
Maar geen enkel systeem kan eeuwig duren. Het centrale element van wereldsystemen-analyse is het idee dat alle systemen vergankelijk zijn. Wallerstein raakte nog meer overtuigd van dit oogpunt toen hij in 1980 de Nobelprijs – de winnende chemicus Ilya Prigogine ontmoette. Hij besefte dat ze het over soortgelijke dingen hadden. Prigogine leerde Wallerstein dat dezelfde conclusie geldt voor natuurlijke systemen: vroeg of laat worden de routinematige activiteiten van een systeem onmogelijk te handhaven, of dat nu een orkaan of de kapitalistische wereldeconomie is. Zelfs het universum heeft een levensduur.
Bron: jacobin.com
