Al bijna 40 jaar strijdt de Braziliaanse Landless Workers’ Movement (MST) tegen de concentratie van grondbezit onder de elite van het land door de directe bezetting en vestiging van braakliggende gronden. Opgericht aan het einde van de militaire dictatuur van Brazilië, heeft de MST nu nederzettingen en bezettingen door het hele land. TRNN-bijdrager Michaël Vos rapporten van een MST-nederzetting in de staat Paraná, waar landloze arbeiders hun eigen huizen, scholen en coöperatieve boerderijen hebben gebouwd.
Vertaling
Michaël Vos [Narrator]: de beweging van landloze arbeiders in Brazilië, of MST; de grootste sociale beweging in Amerika, anderhalf miljoen leden. Hun doel: de enorme concentratie van land op het Braziliaanse platteland op zijn kop zetten door de regering ertoe aan te zetten landbouwhervormingen door te voeren, land in handen te geven van de armen en de arbeidersklasse, en gezond voedsel te verbouwen voor Brazilianen, niet voor export. En het is een enorm succes geworden.
Maar… het is niet gemakkelijk geweest. In heel Brazilië hebben ongeveer 450.000 kleine boeren- en arbeidersgezinnen land gewonnen via de MST in de afgelopen 40 jaar. Hier op het platteland van de staat Parana strekt het MST-land zich kilometers ver uit.
Wellington Leno, MST: Als je 22 kilometer in welke richting dan ook gaat, zit je nog steeds in een MST-landbouwhervormingsregeling. Gebieden die bezet waren in 1996, van een groot bedrijf genaamd Araupel. Je hebt dus nederzettingen aan beide kanten. En het is een van de grootste nederzettingencomplexen in Latijns-Amerika. Voor zover je kunt zien zijn het nederzettingen.
Michaël Vos [Narrator]: Slechts twee MST-nederzettingen produceren hier 80.000 liter melk per dag voor de omliggende gemeenschappen. Lokale MST-boeren hebben verenigingen en coöperaties opgericht.
Elena van Amorim, bakkerij Coperjunho: Hier is het brood dat naar de markt gaat. Traditioneel brood. Volkorenbrood. Maïsbrood. En stokbrood, dat verkopen we op bestelling. Het hok bestaat 16 jaar. Ik heb hier 10 jaar gewerkt. Een van onze dromen van toen we kampeerden was om een coöperatie op te richten om een beetje extra inkomen te hebben. Voor de vrouwen. Ja, voor de vrouwen.
Michaël Vos [Narrator]: Die van hen is een van de ongeveer 2000 producentenverenigingen en -coöperaties die de MST in het hele land heeft opgericht. Een coöperatie van MST-boeren in Zuid-Brazilië is de grootste producent van biologische rijst in heel Latijns-Amerika. Maar het is een lange weg geweest.
De beweging werd opgericht in 1984, in de laatste dagen van de 21-jarige militaire dictatuur van Brazilië. Het doel was om het tij te keren tegen de immense concentratie van land in de handen van de machtigen en de elite. In 1996 bezat nog drie procent van de bevolking tweederde van alle landbouwgrond. De strategie van de MST is vanaf het begin hetzelfde gebleven. Bezet braakliggend land om druk uit te oefenen op de Braziliaanse regering om landbouwhervormingen door te voeren. Het land dat de regering overhandigt, verandert in wat de MST ‘nederzettingen’ noemt, waarbij elke MST-familie ongeveer 50 hectare land ontvangt. Het land waarop families woonden voordat ze hun percelen ontvingen, worden landbezettingen of kampementen genoemd. Zoals deze… een van de grootste in Zuid-Brazilië. Het kampement van Dom Tomás Balduíno.
Wellington Leno, MST: Dit was openbare grond. Maar die was gestolen door de firma Araupel, die dennen- en eucalyptusbomen produceert voor de export. En al deze rijkdom wordt het land uit gestuurd. Het blijft niet eens in Brazilië. Deze bezigheid is dus belangrijk omdat gezinnen hierheen zijn gekomen om gezond voedsel te produceren zonder het gebruik van pesticiden. Maar ook omdat mensen hier zijn gekomen om de kans en het recht te hebben op een waardig leven.
Michaël Vos [Narrator]: Ik bezocht Thomas Balduino in 2019, vijf jaar nadat ze baanbrekend waren. Gewoonlijk zijn dit soort kampementen niet zo ontwikkeld. In de beginfase begint elk kampement op dezelfde manier: tentsteden van zwart plastic zeildoek, waar bewoners de elementen trotseren. Roseangela Antonis is hier vanaf het begin.
Rosangela Antonis, bewoner van het kampement: We hadden last van de hitte en de regen. Het is moeilijk, maar er is niets dat je niet kunt overwinnen en verbeteren. Nu hebben we onze kleine huisjes en gaat het goed.
Michaël Vos [Narrator]: Roseangela werkt sinds 1999 bij de MST. Ze groeide op met een andere landbezetting. Haar ouders wonnen land, maar ze was niet oud genoeg om zelf een pakje te ontvangen. Tegenwoordig woont ze hier met haar drie dochters.
Rosangela Antonis, bewoner van het kampement: In het begin was het echt moeilijk. Maar het belangrijkste in een strijd is de organisatie. Zo hebben we woningen kunnen creëren. Onze huizen en ons land om te planten. Alles wat we hebben gebouwd, is via onze organisatie. Omdat we georganiseerd zijn. Daarbuiten noemen ze ons uitschot. Maar we zijn echt georganiseerd. En we kunnen veel meer bereiken dan mensen daar geloven.
Michaël Vos [Narrator]: Beslissingen over de bezetting worden collectief genomen door degenen die in het kampement wonen. Ze organiseren zich in lokale groepen van 20 personen. Iedereen heeft een baan. En ze zijn al aan het boeren.
Rosangela Antonis, bewoner van het kampement: We planten en verbouwen ons voedsel. We hebben sla, peterselie, tomaat, boerenkool, komkommer.. We hebben van alles een beetje. Knoflook. We hebben veel groenten. We planten een beetje van alles. Salade.
Michaël Vos [Narrator]: Eten wordt vaak gezamenlijk gekookt en geserveerd.
Kampement bewoner [singing]: We hadden geen richting. Dragen wat we op onze rug hadden.
Michaël Vos [Narrator]: Het kamp heeft regelmatig bijeenkomsten, concerten en wat MST-leden noemen mystiek, of mystieke uitvoeringen, omdat ze diep symbolisch zijn en verbonden met de geschiedenis en strijd van de beweging. Er is vooral veel aandacht voor onderwijs. Roseangela’s dochter Kethlyn loopt hand in hand met haar beste vriendin naar school. In de klas leren ze lezen en schrijven.
Kethelyn Vitória, leerling: Toen ik in de 1e klas zat, kon ik niet lezen of schrijven. Maar nu, in de 2e klas, ben ik begonnen met lezen en schrijven.
Michaël Vos [Narrator]: De klaslokalen zijn barebones. Hun leraar zegt dat ze dit goedmaken met ervaringsleren.
Adriana Monteiro, Leraar: We brengen veel tijd buiten deze kleine vierkante doos door. We hebben de velden met de gewassen hier, wanneer we ze een gewas willen laten zien, of hoe ze moeten planten en oogsten. We hebben hier ook de biologische gewassen. Er zijn families die zowel conventionele als biologische gewassen verbouwen. En we gaan constant de velden in om te leren.
Michaël Vos [Narrator]: 400 kinderen studeren op deze school die de kampleden met hun eigen handen hebben gebouwd.
Rosangela Antonis, bewoner van het kampement: De school is belangrijk in ons kampement, omdat het anders is dan scholen elders. Onze kinderen hebben een betere opleiding, dat gaat niet alleen over de wereld daarbuiten, maar over de realiteit dat we hier leven. Van onze werkelijkheid. Meer solidair zijn. Meer begrip. Onze kinderen leren en ze leren ook over onze strijd.
Michaël Vos [Narrator]: Dit is niet de enige school op MST-land. Elke landbezetting heeft zijn kinderdagverblijven en kleuterscholen, bemand door leden van het kamp.
Docent: Ik ga je een heel cool verhaal vertellen. Het gaat om de trommel. Heb je gehoord van de trommel?
Studenten: Nee ja!
Michaël Vos [Narrator]: De beweging zegt dat ze de afgelopen vier decennia meer dan 2000 openbare scholen hebben gebouwd op kampementen en nederzettingen in het hele land. Hier op het platteland van Parana zijn middelbare scholen en zelfs een universiteitscampus gecreëerd op MST-landnederzettingen die ongeveer twintig jaar geleden werden overgedragen aan landloze boeren. Jackson Correio Madeiros dos Santos is een 17-jarige student die studeert om les te geven.
Jackson Mail Madeiros dos Santos, leerling: Het is een heel gastvrije school. En deze Lerarenopleiding laat ons veel nieuwe kanten van het onderwijs zien. We volgen drie extra lessen over opvoeding. Evenals de stages op scholen en kinderdagverblijven. Waarbij je in de klas observeert hoe de docent te werk gaat. Hoe hij met de studenten omgaat. Hoe de leerlingen handelen. Dat laat deze Lerarenopleiding ons zien.
Michaël Vos [Narrator]: Verderop bevindt zich een campus van de Braziliaanse Federale Universiteit van de Zuidelijke Grens in een MST-nederzetting.
Lilian Aline Candida da Silva, Masterstudent Agro-ecologie: Daarom besloot ik hier te gaan studeren. Omdat het een universiteit is met een focus op agro-ecologie. En omdat het zich op een MST-nederzetting bevindt. En ook omdat het MST een groot pleitbezorger is van agro-ecologie.
Michaël Vos [Narrator]: Agro-ecologie is de wetenschap van duurzame landbouw, waarbij landbouwpraktijken worden ontwikkeld die naast de natuur en het lokale ecosysteem bestaan.
Wellington Leno, MST: Wat we hier hebben zijn familieleden, kinderen, ouderen, vrouwen, mannen. Ze zijn hier om voedsel te produceren. Goed eten. Hier om onderwijs en cultuur te produceren. Hier om een waardig leven te leiden. En om te vechten voor hun rechten.
Michaël Vos [Narrator]: De prestaties van de beweging zijn inspirerend. Maar er is tegengas gegeven. Voortdurende dreiging van invallen en ontruimingen.
Kampbewoner: Het zijn net scènes uit een oorlog. Scènes uit een oorlog. Scènes uit een oorlog hier op Campo do Meio. De gouverneur probeert de gezinnen met geweld uit te zetten.
Michaël Vos [Narrator]: Voormalig president Jair Bolsonaro werd gesteund door grootgrondbezitters en de Big Ag-caucus van het land. Hij noemde ze terroristen en dreigde hun scholen te sluiten.
Jair Bolsonaro, voormalig president: Mensen van de MST. Uw tijd loopt ten einde. Uw activiteit is crimineel en terroriseert ook.
Michaël Vos [Narrator]: Er zijn aanvallen geweest door de politie, particuliere veiligheidstroepen en lokale landeigenaren die hen beschuldigen van het stelen van land en het aanvallen van privé-eigendom van de elite en machtigen.
Kampbewoner: De politie heeft ons net aangevallen. Ze gooiden een stel traangasgranaten. Vuur. En we hebben dringend hulp nodig.
Michaël Vos [Narrator]: En er zijn moorden gepleegd. Zelfs hier in het kamp van Tomas Balduíno
Kampbewoner: De politie begon te schieten. Degenen die konden rennen, deden dat. Maar sommige mensen werden geraakt. En helaas stierven twee van onze metgezellen. Het was verschrikkelijk. Iedereen in paniek. Vrouwen en kinderen in paniek, omdat ze bang waren dat de politie hier binnen zou komen en kinderen en gezinnen zou gaan neerschieten. Het was verschrikkelijk. En we hebben nog steeds medelijden met ze. Omdat ze families achterlieten. Ze stierven in de strijd. Ze stierven terwijl ze hier met ons vochten.
Michaël Vos [Narrator]: Aanvallen tegen de MST zijn niet ongewoon. In 2018 kwam zelfs de presidentiële campagne van Luiz Inacio Lula da Silva onder vuur te liggen vlak bij Dom Thomas Balduino.
Verslaggever: Twee bussen die deelnamen aan de karavaan van oud-president Lula zijn gistermiddag geraakt door geweerschoten in Paraná. Edson Fachin, rechter van het Hooggerechtshof, zegt dat ze bedreigingen hebben ontvangen.
Michaël Vos [Narrator]: De geweerschoten waren te herleiden tot een boerderij van een elite landeigenaar die ervan wordt beschuldigd MST-leden eerder te hebben bedreigd. Maar deze invallen, bedreigingen, aanvallen en moorden hebben de beweging of haar leden niet het zwijgen opgelegd. De MST is nog steeds een van de meest actieve proteststemmen in heel Brazilië. Leden hebben marsen door het hele land gehouden. Ze hebben geprotesteerd tegen grote agribusinessbedrijven zoals Monsanto.
demonstrant: Bayer-Monsanto blijft zijn product aan veel landen verkopen, waaronder Brazilië, dat vandaag de dag de grootste consument van pesticiden ter wereld is.
Michaël Vos [Narrator]: Toen Lula in 2018 gevangen werd gezet, waardoor hij niet mee kon doen aan de presidentsverkiezingen van dat jaar, hielp de MST de aanhoudende wake die zijn vrijlating uit de gevangenis eiste, gedurende de 580 dagen dat hij gevangen zat, te onderdrukken. De MST speelde ook een belangrijke rol bij de organisatie van Lula’s succesvolle presidentiële campagne in 2022. In hetzelfde jaar wonnen zeven leden van de MST lokale en nationale zetels. Het was de eerste keer dat de beweging ooit kandidaten opstelde.
Rosa Amorim, MST-lid, Pernambuco: Voor ons was het niet alleen een electorale overwinning, maar ook een gigantische politieke overwinning, want de MST is de grootste verzetsbeweging in Brazilië. Vandaag ben ik de jongste vertegenwoordiger die is gekozen in de wetgevende macht van de staat Pernambuco. En dit vertegenwoordigt ook een vernieuwing van de politiek en links. En we hebben veel uitdagingen.
Michaël Vos [Narrator]: Het doel van de MST is niets minder dan het transformeren van de Braziliaanse samenleving. Door gezond voedsel te verbouwen voor Brazilianen, niet voor de export. Door land te verstrekken aan gezinnen in nood. Door hun kinderen te leren over solidariteit, over hoe te delen. Hoe samen te werken. Hoe een meer rechtvaardige wereld te bouwen. En dat is wat de MST doet. Eén kampement. Eén nederzetting. Eén gemeente tegelijk.
Verwant
Bron: therealnews.com
