“Ze heeft zich nooit teruggetrokken, ook al was het gevecht zwaar.” Tijdens zijn toespraak in Rome op zaterdag deed de Britse premier Rishi Sunak een beroep op zijn voorganger Margaret Thatcher – terwijl hij ook zijn gastheer Giorgia Meloni vleide door haar te vergelijken met zijn Tory-heldin. Sunak suggereerde dat de Italiaanse premier een erfenis van Thatcher toepaste op nieuwe uitdagingen: voor vandaag “moeten we Thatchers radicalisme toepassen op illegale immigratie.”
Veel commentatoren benadrukten de warme betrekkingen tussen het tweetal, waarbij Sunak’s optreden op de bijeenkomst van Meloni’s Fratelli d’Italia-partij “een gunst teruggaf” voor haar deelname aan zijn verder grotendeels verlaten top over kunstmatige intelligentie in Londen. Waar drie jaar geleden een Tory-parlementslid een berisping kreeg omdat hij op een extreemrechtse bijeenkomst in Rome met soortgelijke sprekers aanwezig was, omarmt Sunak Meloni vandaag als een gelijkgestemde conservatief.
Sunak is in dit opzicht geen uitschieter: hoewel de partij van Meloni een fascistische erfenis heeft en de ‘Grote Vervangingstheorie’ promoot, heeft haar toewijding aan de Euro-Atlantische instellingen haar een stabiele plaats in de centrumrechtse EU verworven, steeds dichter bij de christen-democratische Europese Volkspartij. Feest. Het door Sunak opgeroepen ‘radicalisme’ is nu mainstream. Toen Meloni in april Londen bezocht, zocht het team van Sunak zelfs haar goedkeuring voor zijn plan om afgewezen asielzoekers naar Rwanda te sturen, ongeacht hun land van herkomst. Ze stemde toe en beweerde zelfs dat het woord ‘deportatie’ eenvoudigweg niet van toepassing is op de verwijdering van illegaal aangekomen migranten.
Bijna drie jaar na de activering van de Brexit en de transformatie van het Britse grensregime kunnen we achteraf kijken naar de ingeslagen weg: en het is inderdaad een Romeinse weg, daar heeft Sunak gelijk in. Met de toename van het aantal mensen dat via de zee probeert binnen te komen – deels als gevolg van de Brexit, maar ook door de enorme onderdrukking in Calais – heeft de Britse staat zich tot bekende instrumenten van grenshandhaving gewend, waaronder het laten sterven van mensen op zee, bilaterale overeenkomsten met emigratielanden, en de criminalisering van zogenaamde ‘mensensmokkelaars’.
Dit is niet alleen in Groot-Brittannië. Deze zomer vertrok Meloni naar Tunis als boegbeeld van “Team Europe” met de Nederlandse premier Mark Rutte en voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. “Team Europa” ging over het veiligstellen van de hulp van de Tunesische staat bij het toezicht op de migratie aan de andere kant van de Middellandse Zee – het uitbesteden van de repressie aan derde landen met een slechte staat van dienst op het gebied van de mensenrechten, wat nu gemeenschappelijk EU-beleid is. Sinds 2016 werden soortgelijke verdragen gesloten met eerst Turkije en vervolgens Libië. Geconfronteerd met gevechten tussen de EU-landen over de interne verdeling van migranten, heeft het blok zich geconformeerd rond een ‘Fort Europa’-lijn met harde buitengrenzen. De deal met het Tunesië van Kais Saied is echter grotendeels mislukt, een eindeloze put met EU-geld die noch de levens van migranten heeft beschermd, noch de wens van rechts heeft bevredigd om het vertrek te blokkeren.
Het was misschien Meloni’s aarzeling, te midden van maanden van nutteloze diplomatie met Tunesië, die haar ertoe bracht op spectaculaire wijze een ander onwerkbaar initiatief aan te kondigen, dit keer de oprichting van detentiecentra in Albanië. Gezien de focus op het uitbesteden van de migratiecontrole aan een derde land vertoont het een duidelijke parallel met het Britse Rwanda-plan, dat in dit geval steunt op een niet-EU-staat die ooit werd gekoloniseerd door het fascistische Italië. De deal is door de parlementen van beide landen gegaan, maar heeft niettemin de rechtse basis in Italië in beroering gebracht.
De premier van Albanië, Edi Rama, was afgelopen weekend ook aanwezig bij de Fratelli d’Italia-bijeenkomst in Rome en vormt een belangrijke derde etappe in de bijzondere relatie tussen de Italiaanse en Britse premiers. Hij had al nauw samengewerkt met de Tory-regering om te voorkomen dat zijn eigen burgers de oversteek over het Engelse Kanaal zouden maken, en voerde een deportatieplan uit dat effectief een einde heeft gemaakt aan de Albanese maritieme immigratie naar het Verenigd Koninkrijk in 2022.
Beide plannen zijn gebaseerd op een duidelijk onevenwichtige relatie: zowel Albanië als Rwanda zijn minuscule economieën met een enorme netto-emigratie (respectievelijk een derde en de helft van hun bevolking), terwijl zowel Groot-Brittannië als Italië grote kapitalistische machten zijn. De relatie is, misschien wel, neokoloniaal. De Albanese oppositie heeft inderdaad niet vriendelijk gereageerd op het voorstel dat de nieuwe detentiecentra, zelfs als ze zich op Albanees grondgebied bevinden, onder Italiaans soeverein bestuur zouden komen te staan. In Rwanda daarentegen heeft oppositieleider Victoire Ingabire Umuhoza felle kritiek geuit op het plan, omdat het in essentie een Britse stempel drukt op de politieke onderdrukking en gedwongen verdwijningen die door de Oost-Afrikaanse staat worden uitgevaardigd.
Ten tweede: terwijl de eerder gesloten overeenkomsten met Turkije en Libië (en de poging daartoe met Tunesië) zich richten op doorreislanden, richten deze nieuwe overeenkomsten met Albanië en Rwanda zich niet op hun eigen burgers of op doorreizende mensen (ook al kunnen we een bepaalde algemene medeplichtigheid tussen de drie om de mobiliteit van de arbeidersklasse een halt toe te roepen). Het Rwanda-deportatieplan, dat achttien maanden geleden voor het eerst werd gepresenteerd door de toenmalige premier Boris Johnson, stelt voor om mensen die illegaal in Groot-Brittannië aankomen via de Kanaalovergang te deporteren en hen in Rwanda vast te houden terwijl de Britse autoriteiten hun claims beoordelen. Het Italiaanse plan is vergelijkbaar, maar in plaats van te beloven mensen die al op het Italiaanse droge land zijn aangekomen naar een derde land te deporteren, wordt voorgesteld dat schepen die mensen op zee redden, naar Albanië moeten worden omgeleid en in de centra moeten worden vastgehouden terwijl hun claims worden beoordeeld. . De details over hoe dit moet werken – geplaagd door juridische en praktische problemen – zijn niet openbaar en bestaan waarschijnlijk niet.
Wat zouden deze deals in de praktijk werkelijk betekenen? In beide gevallen zouden ze een van de weinige manieren afsluiten waarop mensen uit de arbeidersklasse van buiten de EU aan documenten kunnen komen, dat wil zeggen illegaal binnenkomen, asiel aanvragen en vervolgens hun integratie bewijzen – bijvoorbeeld omdat ze studeren, werken of een gezin hebben. in hun nieuwe land. De Britse en Italiaanse plannen om mensen ervan te weerhouden asiel aan te vragen op soeverein grondgebied zijn niet alleen een afschrikkingsbeleid, maar ook een poging om de middelen af te snijden waarmee mensen die wel aankomen, kunnen proberen te blijven.
Sunak en Meloni hebben ook een identieke retorische focus aangenomen op de uitbuiting van migranten door mensensmokkelaars. Misschien niet bereid om de Trump-lijn van expliciet racisme te volgen, net als velen vóór hen beweren ze de levens van migranten te beschermen door iedereen die illegale toegang faciliteert te criminaliseren. Maar dit is bluf: zolang Europa en Groot-Brittannië barrières opwerpen voor legale toegang, zullen organisaties en individuen illegale aankomst blijven faciliteren, of dit nu om humanitaire redenen, winstbejag of een beetje van beide is.
Het tot zondebok maken van bootbestuurders heeft historisch gezien zowel rechts als links gewerkt. Voor rechts werkt het als een “sluit ze op en gooi de sleutel weg”-benadering van grenscontrole, waarbij racisme wordt verenigd met sadisme. Voor centrumlinkse partijen wordt de strategie echter ook vaak gebruikt als reactie op de dood van migranten op zee – een uitspraak die onlangs werd geuit door de Britse Labour Party na een maritieme ramp in het Engelse Kanaal. Net als bij de lachende Instagram-verklaring van Sunak en Meloni berust ook dit vaak op een opzettelijke verwarring tussen ‘mensenhandelaars’ en ‘mensensmokkelaars’, waarbij wordt beweerd dat iedereen die een grensovergang assisteert, een soort wrede en gewelddadige misbruiker moet zijn.
Er zitten momenteel ongeveer duizend migranten in Italiaanse gevangenissen wegens mensensmokkel, van wie de overgrote meerderheid simpelweg wordt beschuldigd van het besturen van een boot. De regering van Meloni heeft nieuwe wetten ingevoerd die de straffen nog zwaarder maken. De Britse regering heeft intussen voor de rechtbank gestreden om vast te stellen dat het haar prioriteit is om bestuurders van kleine boten te vervolgen, zelfs als dit een schending van de internationale mensenrechtenwetgeving betekent. De afgelopen maanden is een nieuwe ronde van topontmoetingen – of het nu gaat om de ‘mondiale oorlog tegen smokkelaars’ die door de VN is aangekondigd, of de ‘Mondiale Alliantie om mensensmokkel tegen te gaan’ van de EU – pogingen om de netelige kwestie van de vrijheden van migranten te overwinnen door prioriteit te geven aan hun recht op bescherming tegen de smokkelaars.
De Sunak-Meloni-lijn heeft ook een bredere impact op de Europese politiek, in de aanloop naar de EU-verkiezingen die in juni 2024 plaatsvinden. Meloni’s standpunt is verre van een nationalistische uitschieter zonder invloed in Brussel, maar moet worden begrepen in termen van het toenemende succes van Italiaans rechts bij het bevorderen van een Europabreed perspectief, in plaats van alleen maar te kibbelen over welke staten welke migranten ontvangen. In de dagen van de extreemrechtse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini in 2018-2019 was Italië een voorstander van de hervorming van de Dublin-verordening, die asielaanvragen laat beoordelen in het land van aankomst van migranten. Italië drong erop aan dat andere EU-lidstaten het land zouden helpen door migranten op te nemen die als eerste aan de kust arriveerden. Maar vorig jaar veranderde Meloni de lijn en accepteerde dat (Oost-)Europa veel heeft gedaan om Oekraïense vluchtelingen op te vangen, en dat de rol van Italië nu zal zijn om Europa te beschermen tegen toegang over zee.
Rome beweert, net als Londen, soms levens te redden door mensen tegen te houden die zelfs maar proberen de EU te bereiken, in plaats daarvan door de grenzen van perifere landen te verharden om mensen te dwarsbomen voordat ze proberen de Middellandse Zee over te steken. Dergelijke humanitaire zorgen zijn duidelijk een poging tot politieke marketing – en vergemakkelijken ook de steeds hartelijker wordende betrekkingen van Meloni met de Europese Volkspartij, de mainstream centrumrechtse groep waartoe de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, behoort. Toch mag er ook niet van worden uitgegaan dat het hun doel is om migratie helemaal te voorkomen. Wat we vandaag de dag zien is eerder een uitbreiding van de repressie van de migratie, soms in ruil voor het toestaan van een paar gelukkige (en/of rijkere) niet-Europeanen om als gastarbeiders zonder burgerschapsrechten te arriveren.
Dit is de fundamentele realiteit achter de grote nieuwe stukken migratiewetgeving die niet alleen door deze openlijk rechtse regeringen zijn aangenomen, maar ook door het hele continent. Deze week heeft de regering van Emmanuel Macron in Frankrijk nieuwe migratiewetgeving aangenomen, die de toegang van migranten tot sociale voorzieningen beperkt, limieten stelt aan potentiële aankomsten en gezinshereniging beperkt. Het wetsontwerp – dat ook een ‘humanitaire’ invalshoek had in de zin dat het een voorwaardelijke regularisatie voor een minderheid van migranten toestond en vrijstellingen voor economische sectoren met een tekort aan arbeidskrachten bevatte – werd alleen aangenomen dankzij de steun van het Rassemblement National van Marine Le Pen.
Op dezelfde manier bereikte de Raad van de Europese Unie deze week een ‘historisch’ nieuw pact over migratie en asiel. Dit handhaafde niet alleen de basisprincipes van het Dublin-principe waartegen reformisten jarenlang campagne hebben gevoerd, maar benadrukte ook de noodzaak om harde buitengrenzen te handhaven en “solidariteit” te tonen met de “frontlinie” zuidelijke en oostelijke staten die de meeste asielzoekers ontvangen. . Het Nieuwe Pact werd bekritiseerd door de Linkse en Groene fracties in het EU-parlement en door Amnesty International, die opmerkten dat de ‘gestroomlijnde’ aanvraagprocedure de facto betekent dat er meer mensen aan de grenzen worden opgesloten, waardoor landen buiten de EU worden gefinancierd om asielzoekers vast te houden. en het inderdaad mogelijk maken dat staten in ‘noodsituaties’ afzien van de bescherming van de mensenrechten.
Het lijkt er dus op dat het schijnbare extremisme van de standpunten van Meloni en Sunak snel voet aan de grond krijgt onder de Europese centristen, in een wanhopige maar racistische poging om politieke blokken te creëren in de aanloop naar de Europese verkiezingen in juni.
Maar zelfs hun eigen kitscherige mythologieën wijzen op de nutteloosheid van hun hondsdolle steun voor gevangenissen en grenzen, en op de misleidende toorn tegen mensensmokkelaars. Het evenement in Rome waar Sunak en Meloni toe spraken, was formeel een jaarlijkse bijeenkomst van de jeugdafdelingen van de Italiaanse extreemrechtse partij. Deze ‘Atreju’-bijeenkomst, opgericht door Meloni zelf in 1998, is vernoemd naar de jonge, strijdlustige mannelijke hoofdpersoon uit de fantasyroman en film Het verhaal zonder eindeeen verhaal over een magische wereld die wordt bedreigd door een mysterieuze kracht genaamd ‘het Niets’.
Waar het Italiaanse fascisme zich ooit baseerde op een tragische mix van technologische oorlogsvoering en gemanipuleerde mythen, is de huidige versie een farce, met twee premiers die een peptalk houden tijdens een bijeenkomst vernoemd naar een fantasiefilm uit de jaren tachtig over hoe je letterlijk tegen niets kunt vechten. Of beter gezegd, een verhaal over hun valse maar bloedige oorlog tegen de niet-Europese arbeidersklasse – een wapen om de Europese kiezers te verdelen en af te leiden tijdens de klassenoorlog die tegen henzelf wordt gevoerd.
Bron: jacobin.com
