Amerikaans extreemrechts bereidt zich voor op macht onder Trump

Na ternauwernood een moordpoging te hebben overleefd en nu formeel te zijn gezalfd als Republikeinse presidentskandidaat, is Donald Trumps overname van de Grand Old Party in de Verenigde Staten compleet. Extreemrechts staat aan de top van een van ‘s werelds machtigste en invloedrijkste politieke organisaties en staat op het punt van macht in ‘s werelds grootste imperialistische staat.

Het Republikeinse verkiezingsprogramma, voor het eerst geschreven als een puur Trumpiaans document, belooft onder andere om federale wetten te gebruiken “om buitenlandse, christenhatende communisten, marxisten en socialisten uit Amerika te weren”; “de grootste deportatieoperatie in de Amerikaanse geschiedenis” uit te voeren, inclusief “miljoenen” ongedocumenteerde migranten; en scholen te ontdoen van financiering die onderwijzen wat het “linkse propaganda” noemt.

Trumps keuze voor JD Vance als running mate voor het vice-presidentschap onderstreept het onvermogen van de oude partij om de kieslijst van dit seizoen te beïnvloeden. Voormalig Trump-strateeg Steve Bannon beschrijft Vance als “St. Paul to Trump’s Jesus—de ijverige bekeerling die het evangelie van Trumpisme verder verspreidt dan Trump zelf ooit zou kunnen”, volgens de parafrasering van Politico-medewerker Ian Ward.

Het boegeroep en gejoel van de al lang zittende Republikeinse leider van de Senaat, Mitch McConnell, op de nationale partijconventie, terwijl hij de afgevaardigden van zijn staat aan Trump beloofde, is een andere indicatie van de suprematie van extreemrechts in de partij (zo niet numeriek in termen van geregistreerde kiezers, dan toch zeker als de meest georganiseerde factie in het apparaat). Zo ook de gemengde ontvangst van de “nooit Trump”-establishmentkandidaat Nikki Haley, die in de voorverkiezingen uit het water werd geblazen, maar in een zielige vertoning van trouw haar steun kwam betuigen.

Er is een zeer reële kans dat een hels extreemrechtse Republikeinse regering in januari aantreedt. Maar hoewel het erop lijkt dat Trump de verkiezingen in november gaat verliezen, is het onwaarschijnlijk dat de strijd een aardverschuiving zal zijn – althans wat betreft de volksstemming. Niets vergeleken met de verkiezingen van 1980 of 1984 bijvoorbeeld. In die peilingen won Ronald Reagan, die toezicht hield op de laatste significante politieke herschikking van de Republikeinen, met respectievelijk 10 en 18 procent. (Hoewel dat deels een functie was van zeer hoge onthoudingspercentages.)

Volgens enquête-aggregaten hebben de meeste Amerikanen een ongunstige mening over Trump. Een peiling van NBC News van vorig jaar wees uit dat slechts een kwart van de volwassenen zijn Make America Great Again (MAGA)-beweging goedkeurt. Tegen de Republikeinse extreemrechtse beweging en haar opportunistische meelopers in, zouden de Democraten een gefossiliseerde stegosaurus-drol kunnen laten zien en toch een betere opkomst kunnen verwachten dan Walter Mondale in ’84 voor elkaar kreeg.

Toch zijn de Democraten in wanorde en de wiskunde van het kiescollege lijkt steeds uitdagender. De onkunde en arrogantie van president Joe Biden hebben zijn presidentiële autoriteit en zijn positie, zelfs binnen de gelederen van de Democraten, aanzienlijk ondermijnd. Uit het laatste onderzoek van het AP-NORC Center for Public Affairs Research bleek dat tweederde van de Democraten wil dat Biden zich terugtrekt uit de presidentsrace. Maar het meest veelzeggende is dat zijn basis, het partij-establishment, is omgeslagen. Het is moeilijk voor te stellen dat hij zich opnieuw kandidaat stelt.

Een curiositeit van dit alles is dat de onrust van de officiële politiek in strijd lijkt te zijn met de stemming van de Amerikaanse heersende klasse. Toen Trump in 2015 zijn eerste campagne lanceerde, was er strategische verwarring, verlamming en malaise in gevestigde kringen over hoe China in toom te houden, waarvan algemeen werd voorspeld dat het de VS economisch zou inhalen en geopolitiek zou uitdagen. De prognose was bijna overal dat de Verenigde Staten een afnemende wereldmacht waren en dat de opkomst van China onverbiddelijk was.

De laatste jaren is het Amerikaanse imperialisme echter nieuw leven ingeblazen door een combinatie van industrieel beleid en internationale diplomatie. De heropleving is bereikt terwijl ook de roofzuchtige hebzucht van Amerikaanse kapitalisten is bevredigd: de winstmarges van bedrijven zijn op een niveau dat we sinds de jaren direct na de Tweede Wereldoorlog niet meer hebben gezien, en een bull run op Wall Street heeft enorme winsten opgeleverd voor fondsbeheerders en investeerders. Als gevolg hiervan is een groot deel van de onrust en wanorde van het establishment van het afgelopen decennium afgenomen.

Voor het eerst deze eeuw is Amerika economisch sterker dan China, dat op de rand van schuldendeflatie balanceert en te maken krijgt met een steeds vijandiger handelsklimaat. Beijing ontdekt dat staatskapitalisme, net als ‘gewoon’ kapitalisme, uiteindelijk ten onder gaat aan een crisis. Sommige economische indicatoren, zoals jeugdwerkloosheid, zijn zo zuur geworden dat de overheid is gestopt met het publiceren van cijfers. Andere, zoals de solvabiliteit van een reeks regionale overheden, zijn waarschijnlijk onbekend bij iedereen behalve lokale functionarissen. Het gepraat over ‘China’s eeuw’ is verdampt, samen met de buitenlandse kapitaalinstroom van het land. Dit alles zou tijdelijk kunnen zijn, maar de huidige situatie is sterk veranderd ten opzichte van de paniek die de Amerikaanse regering in zijn greep hield tijdens het presidentschap van Obama.

Verder, in de nasleep van de Russische invasie van Oekraïne, zijn de Verenigde Staten opnieuw de Europese politiek binnengekomen met alle bravoure van Eminem die weer in de Billboard-hitlijsten verschijnt. (“Raad eens wie er terug is?”) Washingtons reconstructie van een nieuw soort internationale blokpolitiek voor de 21e eeuw in de Azië-Pacific bevestigt ook in de ogen van velen – of het nu bondgenoten, neutrale of vijandige staten zijn – dat de VS opnieuw, in de woorden van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright, “de onmisbare natie” wordt. Dit is een heel eind verwijderd van de situatie tijdens het presidentschap van George W. Bush, toen de “coalitie van de bereidwilligen” via chequeboekdiplomatie moest worden samengesteld.

De VS kampt natuurlijk met veel uitdagingen. De overheidsactiviteiten worden gefinancierd door de staatsschuld voortdurend te laten toenemen en de economische groei wordt aangestuurd door enorme maar uiteindelijk afnemende fiscale steun. Wall Street zou opnieuw kunnen instorten, obligatiehandelaren zouden zich tegen de overheid kunnen keren, zoals ze in 2022 deden tegen de Britse premier Liz Truss, of verliezen op commercieel vastgoed zouden een nieuwe financiële paniek kunnen veroorzaken. Israël zou Washingtons plannen voor een stabieler Midden-Oosten kunnen dwarsbomen en zijn focus op Azië verder kunnen afleiden.

Maar het punt is dat het presidentschap van Biden over het algemeen een tijd van imperiale vooruitgang is geweest. Een significante heroriëntatie, begonnen onder het eerste presidentschap van Trump, is doorgegaan. Er is niet langer een gevoel van crisis binnen het heersende establishment – niet langer het gevoel dat er geen plan is om de Amerikaanse werelddominantie te behouden en de belangen van de Amerikaanse kapitalistische klasse te bevorderen.

Veel Democraten hebben zich afgevraagd waarom het land hen niet beloont in de peilingen voor het leveren van zulke resultaten. Ze geloven duidelijk dat het de boodschapper is, Biden, en niet de boodschap of hun algehele benadering van regeren. De tijd zal leren of ze het tij kunnen keren met een nieuwe leider zonder veel voor te stellen om de decennialange stagnatie in de levensstandaard van de werkende klasse terug te draaien. De echte vraag is of een partij van de status quo kan zegevieren als de status quo voor zovelen zo ondraaglijk lijkt.

Hoe het ook zij, de fundamentele dynamiek is momenteel dat extreemrechts weer de overhand heeft.

Trumps eerste termijn werd vooral gekenmerkt door beleidsverlamming in plaats van de mars van het fascisme door de instellingen. De miljardair werd omringd door benoemingen van het establishment en aanzienlijk beperkt door het Congres, de federale bureaucratie en zijn eigen isolement.

Als hij herkozen wordt, zullen er opnieuw beperkingen zijn aan wat Trump kan uitvoeren. Hij zou in oorlog kunnen raken met een reeks staten en delen van de rechterlijke macht. Maar hij zal niet opnieuw zo beperkt worden. Het Hooggerechtshof is nu gunstiger voor hem. En duizenden ambtenaren en overheidsdienaren zullen worden vervangen door MAGA-loyalisten die klaarstaan ​​om te vechten voor, in plaats van te matigen of te belemmeren, het programma van de president.

Maar het is niet alleen wat een Trump-regering doet. Buiten de regering is Trumps basis beter georganiseerd geworden. Het vertrouwen en de aanmoediging die het zou krijgen van extreemrechts dat de uitvoerende macht overneemt, zou een golf van grassroots-activisme kunnen ontketenen door mensen die jarenlang hun netwerken hebben opgebouwd.

In tegenstelling tot wat veel progressieven in de VS lijken te denken, zal het grootste deel hiervan niet de vorm aannemen van wannabe-bruinhemden die het Derde Rijk proberen na te bootsen. Hoewel er wellicht walgelijke grensmobilisaties en burgerwachtaanvallen op migranten zullen zijn, zal een groot deel van de fascistische campagnes plaatsvinden in schooldistricten, bibliotheken en openbare kantoren. Het zal worden geleid door christelijke moeders, niet door jonge blanke mannen met laarzen die fakkels door de straten dragen.

In feite ziet Trumpisme er nu gevaarlijker uit, juist omdat het vaak de grove stereotypen van progressieven tart, wier enige politieke kader lijkt te worden gevormd door raciale, etnische of genderidentiteiten. Ja, er is een kernelement van blanke suprematie in het Amerikaanse extreemrechtse gedachtegoed. Maar de lijm van de Trump-beweging is een krachtiger hechtmiddel dan raciale wrok: God, familie, natie, orde. In de VS overstijgt dit programma blanke suprematie, ook al lijkt het er niet zonder te kunnen. Het is een programma waar extreemrechts met enig succes omheen probeert te scharen, een multiraciale, anti-linkse coalitie in plaats van een die grondwettelijk afkerig is van raciale diversiteit.

De nationalistische politieke en culturele boodschap wordt ondersteund door een ambitieus economisch nationalistisch programma voor een sterker Amerikaans imperium: het herbouwen van de militair-industriële basis, het uitbreiden van de energieproductie en het heroriënteren van de aanvoerlijnen, weg van China ter voorbereiding op een oorlog.

In zijn toespraak tot de nationale conferentie citeerde JD Vance Reagan positief over het buiten de levens van mensen houden van de overheid. Maar het nieuwe republicanisme markeert de terugkeer van het nationalisme van de sterke staat: er kan heel weinig in het programma worden bereikt zonder enorme inmenging in de economie en de maatschappij. Men vermoedt dat dit een groot deel van de aantrekkingskracht is, gezien de verwoestingen die vrije markten in het hele land hebben aangericht.

Als rechts de macht weer overneemt, is de vraag hoe de straten reageren. Zoals het er nu voorstaat, lijkt het Trumpisme genormaliseerd, hoewel het niet erg populair is. Ondanks alle gesprekken over politieke polarisatie in de Verenigde Staten, is er buiten extreemrechts weinig georganiseerde uiting van die polarisatie, wat misschien aangeeft dat ‘polarisatie’ een uiteengevallen links en een progressieve beweging zonder klauwen zou kunnen vleien. Misschien verandert dat. Als dat niet gebeurt, gaat het bergafwaarts met de politiek.