Toen ik haar voor het eerst ontmoette, rookte Andrea Delfino een sigaret voor de gesloten kantoren van Télam, het staatspersbureau in Buenos Aires. Het was 24 maart, de verjaardag van de militaire staatsgreep in Argentinië in 1976. De ingang van het gebouw was gebarricadeerd, maar buiten was het een drukte van belang. Vakbondsleiders dronken maté terwijl journalisten telefoontjes pleegden en interviews afnamen vanuit een tent die was opgezet door de Buenos Aires Press Union.
Delfino, journalist bij Télam en woordvoerder van de vakbond, kampeerde al bijna drie weken voor de gesloten kantoren, sinds de extreemrechtse president Javier Milei op 1 maart de sluiting van het persbureau en het ontslag van zevenhonderd werknemers aankondigde. Het is onderdeel van een reeks aanvallen op openbare diensten door de libertarische leider, die belooft de Argentijnse staat met “de kettingzaag” te lijf te gaan.
“Wij hebben als werknemersvergadering besloten om het gedwongen verlof waaraan we worden onderworpen, af te wijzen en daarom dag en nacht bij de deuren van het gebouw te blijven”, legde Delfino uit.
Ondanks de officiële sluiting van het agentschap bleven Télam-journalisten — die met behoud van salaris werden ontslagen en de optie kregen om een uitbetaling te accepteren — verslag doen en publiceerden verhalen op een site die werd gerund en beheerd door dissidente medewerkers. Op 4 maart, drie dagen na de aankondiging, organiseerden werknemers bijeenkomsten buiten de twee Télam-gebouwen in Buenos Aires, waar journalisten redactionele vergaderingen konden organiseren, producers video’s konden bewerken en vakbondsleiders hun strategie konden opstellen. Dit alles was openlijk voor het publiek.
Zo nu en dan, terwijl we spraken, juichten voorbijgangers ter ondersteuning van het personeel dat met verlof was gestuurd en andere demonstranten die zich voor het gebouw verzamelden. Delfino legde toen uit aan Jacobijn dat de werknemers van plan waren om zo lang als nodig was te kamperen voor de ingangen van de twee gebouwen van het persbureau.
“Deze strijd kan een maand, twee maanden of vier jaar duren, maar we zullen winnen,” vertelde Delfino mij.
Vier maanden later, op 10 juli, keerden Delfino en ongeveer driehonderd andere Télam-journalisten terug naar hun werk — zij het onder gewijzigde omstandigheden. Télam kreeg een nieuwe naam en het journalistieke personeel werd teruggebracht, maar de werknemers konden de sluiting van het persbureau, dat Milei een “agentschap van Kirchneristische propaganda” noemde, voorkomen en ongeveer driehonderd banen redden.
“Het is een enorme overwinning”, zegt Tomás Eliaschev, lid van de Buenos Aires Press Union en uitgever van Télam Jacobijn telefonisch vanuit Buenos Aires, de avond voordat we weer aan het werk gingen. “We zijn erg blij, erg sterk in onze organisatie en laten zien dat we het op kunnen nemen tegen deze regering die zo machtig is en zoveel steun heeft van de heersende klasse. Een groep arbeiders was in staat om hier een einde aan te maken en in ieder geval het agentschap te laten voortbestaan, zij het onder een andere naam.”
De terugkeer naar het werk komt slechts tien dagen nadat Milei’s regering aankondigde dat Télam zou worden omgedoopt tot Agencia de Publicidad del Estado (Staatsreclamebureau), of APESAU, en zou worden omgevormd tot een staatspropaganda- en reclamebureau onder leiding van presidentieel woordvoerder Manuel Adorni. Ongeveer driehonderd Télam-journalisten die in maart geen uitbetaling accepteerden, zullen blijven werken vanuit een van de twee voormalige Télam-kantoren als werknemers van Radio Televisión Argentina (RTA), een ander publiek mediakanaal, de Buenos Aires Heraut gemeld. Ze zullen een nieuw persbureau vormen, waarvan de naam nog niet is bekendgemaakt.
Dit was niet de eerste keer dat Télam werd aangevallen door een rechtse regering. In 2018 ontsloeg de centrumrechtse regering van Mauricio Macri meer dan 350 werknemers. Toen, net als nu, vocht de persvakbond van Buenos Aires terug.
In een communiqué kondigden Télam-werknemers aan dat de site Somos Télam (“Wij Zijn Télam”), die het nieuws bleef rapporteren en verspreiden tijdens de 128 dagen durende protestbeweging, zou stoppen met publiceren als werknemers weer aan het werk gaan. “Indien nodig, zal Somos Télam terugkeren,” schreven ze. “Voor nu zeggen we tot ziens.”
De herschikking van Télam vindt plaats in de context van een langdurige aanval op zowel de media als de publieke instellingen door de Milei-regering. Deze heeft beloofd de Argentijnse staat te verkleinen door middel van een golf van economische schoktherapie, uiteengezet in zijn “omnibuswet” van december 2023, een hervormingspakket dat erop gericht is Argentijnse instellingen, waaronder media, luchtvaartmaatschappijen en de oliesector, drastisch te privatiseren.
“Een van Milei’s grootste tegenstanders is de journalistiek”, vertelde Gonzalo Sarasqueta, directeur van politieke communicatiestudies aan de Spaanse Universidad Camilo José Cela, die populistische retoriek in Latijns-Amerika bestudeert. Jacobijn. De andere is de staat. “Wat is beter dan twee vliegen in één klap slaan, de media uit elkaar halen en de staat aanvallen?” zei hij over Milei’s ontmanteling van Télam.
De aanvallen op Télam passen in een bredere politieke communicatiestrategie van het definiëren van de vijand en het bepalen van het verhaal, zei Sarasqueta. “Hij vecht tegen zangeres Lali Espósito, net zoals Donald Trump vecht tegen Taylor Swift.”
Sinds Milei aantrad, is de impact op de media merkbaar. De positie van Argentinië op de persvrijheidsindex van Reporters Without Borders is met zesentwintig plaatsen gedaald. In december verliet journaliste en feministe Luciana Peker het land nadat ze zich bedreigd voelde in Argentinië. Milei heeft niet alleen progressieve en staatsmedia regelmatig gedemoniseerd, maar ook particuliere media zoals Clarion En De natie — en gaf er de voorkeur aan om zijn boodschap via sociale media te verspreiden, legde Sarasqueta uit.
“Alles wat de media voor hem doen is de boodschap verdraaien, en dit is een zeer Gramsciaanse interpretatie,” zei Sarasqueta. “Ze maken deel uit van de culturele strijd, en ze verdedigen belangen die ingaan tegen de belangen van de meerderheid van de mensen, van de mensen die Javier Milei verdedigt.”
Werknemers van Télam maakten zich zorgen over de langetermijngevolgen van deze strategie voor de pers in het land.
Eliaschev, de Télam-redacteur en vakbondsman, merkte op dat Télam een belangrijke manier was om informatie van de hoofdstad naar de provincies van Argentinië te sturen, economisch verarmde regio’s die overweldigend op Milei stemden. De strategie van de dood door duizend sneden betekende dat deze regio’s als eerste de toegang tot het nieuws verloren.
Toch bleef hij hoopvol dat Télam onder een nieuwe regering weer uit de as zou kunnen worden gelegd.
“Het belangrijkste om te benadrukken is dat de regering er niet in slaagde het Télam-agentschap te sluiten, maar dat ze het moesten transformeren,” zei hij. “Laten we zeggen dat ze erin slaagden het te verkleinen, maar dat er nog steeds een publiek nieuwsagentschap is.” Dat is tenminste een uitstel.
Bron: jacobin.com
