Bij de meest recente verkiezingen in het Westen hebben kiezers de gevestigde exploitanten gestraft voor de stijgende inflatie en het einde van de steunprogramma’s uit het pandemietijdperk. De Ierse verkiezingen van afgelopen vrijdag waren dus een soort opluchting voor de regerende partijen Fianna Fáil en Fine Gael. Hun volksstemming (respectievelijk 21,9 procent en 20,8) was niet geweldig: inderdaad een nieuw historisch dieptepunt, met de slechtste opkomst in meer dan een eeuw. Bij elkaar opgeteld hadden deze twee partijen vóór de financiële crisis meer dan 70 procent van het stemaandeel, maar kregen al snel te maken met een ineenstorting vergelijkbaar met die van ooit massale partijen in Frankrijk, Italië en daarbuiten. Toch zijn de stemmen voor Fianna Fáil en Fine Gael vrijdag slechts marginaal gedaald vergeleken met de laatste verkiezingsstrijd in 2020. De echte verliezers waren elders: de jongste partij in de regerende coalitie, de Groenen (die elf van de twaalf zetels verloren en van 7,1 naar 3 procent), en vooral oppositiepartij Sinn Féin (daling van 24,5 naar 19 procent).
Het falen van de Groenen was niet verrassend. Het weerspiegelde hun eerdere bloedeloze regeringsperiode van 2007 tot 2011, toen ze – nadat ze samen met Fianna Fáil brute bezuinigingen hadden doorgevoerd – uiteindelijk al hun zetels verloren. Er was deze keer een verschil: terwijl de basis van deze “progressieve” partij opnieuw gedesillusioneerd was door haar gebrek aan impact op een centrumrechtse regering, bleken de doorgaans oudere middenklasse-aanhangers van Fianna Fáil en Fine Gael tevredener. In de coalitie sinds 2020 hadden de twee partijen een ‘jobshare’, waarbij ze de rol van taoiseach (regeringshoofd) omwisselden. In tv-debatten vóór de verkiezingen verschenen hun respectievelijke leiders, Micheál Martin en Simon Harris, vaak niet als rivalen, maar als een grijze dubbelact, waarbij ze met onheilspellende waarschuwingen uitten dat de beloften van Sinn Féin-leider Mary Lou McDonald over massale investeringen in de woningbouw utopische dwaasheid waren.
Hoewel ze substantieel vergelijkbaar waren in hun impulsen – een mix van christen-democratie, respect voor belastingontwijkende bedrijfsgiganten en, in toenemende mate, het afbreken van de pretentie van militaire neutraliteit van de Ierse staat – waren Fianna Fáil en Fine Gael gedurende de hele twintigste eeuw resoluut tegen, deels als erfenis van de burgeroorlog van de jaren twintig. Maar sinds de crisis van 2008 zijn ze verzwakt en hebben ze zich bij elkaar geschaard voor warmte, vooral nu ze geconfronteerd worden met de opkomst van Sinn Féin. Het lijkt nu zeer waarschijnlijk dat ze zich opnieuw zullen aansluiten bij een coalitie, misschien met sociaal-democraten, Labour of zogenaamde ‘onafhankelijken’ (vaak lokale bedrijfsleiders die aanspraak maken op een ‘gezond verstand’-mantel voor een gewoonlijk laagbelastende, hoge subsidie-economie). anti-groene agenda).
Een jaar geleden leek dit resultaat onwaarschijnlijk. Na de doorbraak van Sinn Féin in 2020, waarin de steun met 10 procent toenam, hoopte het land een regering te vormen, die wellicht een breed-linkse coalitie zou leiden. Het feit dat Fianna Fáil en Fine Gael uiteindelijk hun krachten bundelden in de regering leek de oppositie tegen beide te versterken. Het kreeg ongeveer een derde van de stemmen gedurende de periode van begin 2021 tot eind 2023. Een focus op de dramatische stijging van de huisvestingskosten (met bijna 100 procent in tien jaar tijd) leek Sinn Féin in een unieke goede positie te brengen om jonger te worden. kiezers met lagere inkomens en lager onderwijsniveau, die bij eerdere verkiezingen vaak niet hebben gestemd. Bij de verkiezingen van vrijdag was de leider, McDonald, de populairste Taoiseach-kandidaat onder de jongeren onder de vijfendertig. Toch lijkt de opkomst van immigratie als focus van de Ierse politiek de opkomst ervan tot stilstand te hebben gebracht.
Gezien het verlies aan momentum in de afgelopen maanden bracht de exitpoll van vrijdag – waarbij Sinn Féin stemmen verloor maar marginaal op de eerste plaats stond vóór Fine Gael en Fianna Fáil – opluchting onder de aanhangers. De werkelijke resultaten waren iets slechter: het land eindigde op de derde plaats wat betreft het stemaandeel, naar beneden gesleept door de slechte opkomst, hoewel zijn blok van TD’s (parlementsleden) eigenlijk groeide lichtelijk. Fine Gael-leider Harris, die in april taoiseach werd, had deze vervroegde verkiezingen uitgeschreven in de hoop te profiteren van de zwakte van Sinn Féin na de slechte scores bij de Europese verkiezingen van juni – en dit werkte niet. Robotachtige campagne-optredens waarin Harris komisch genoeg niet in staat bleek te doen alsof hij naar gewone mensen luisterde, zagen Fine Gael zijn aanvankelijk indrukwekkende voorsprong verliezen en overschaduwd worden door Fianna Fáil.
Hoewel de verkeerde behandeling van recente gevallen van seksueel misbruik een zwarte vlek op het imago van Sinn Féin vormde, is de immigratiekwestie het afgelopen jaar doorslaggevender geweest in het vergiftigen van het Ierse politieke klimaat en het ondermijnen van de boodschap van reorganisatie van deze partij. Zoals Dan Finn heeft uitgelegd, is de toenemende aandacht voor deze kwestie, en niet zozeer de beloften van Sinn Féin voor het huisvestingsbeleid en dergelijke, niet slechts een organische reactie van het volk op de realiteit van immigratie. Het dankt zijn politieke belang aan de manier waarop het wordt behandeld door de centrumrechtse partijen – die meer “vastberadenheid” op immigratiegebied beloven – en door de Ierse en internationale mediaruimte.
Recente protesten tegen de plaatsing van vluchtelingen in kleine steden – vaak in hotels – zijn een lanceerplatform geweest voor anti-immigratieactivisten die beweren op te komen voor ‘bezorgde burgers’, die last hebben van het misbruik van middelen. De boodschap van dergelijke groepen werd afgelopen november internationaal versterkt na het neersteken van een vrouw en drie kinderen door een Algerijnse immigrant (maar genaturaliseerde Ierse staatsburger) in het centrum van Dublin. De rellen als reactie daarop behoorden tot de ergste in de stad van de afgelopen decennia. Er waren extreemrechtse sociale media om hen aan te moedigen. Toch suggereerden zelfs mainstream-experts dat, hoewel de relschoppers er verkeerd aan deden bussen in brand te steken en winkels te plunderen, migratie een onuitgesproken nationale crisis was geworden.
Sinn Féin heeft niet geprobeerd te profiteren van het anti-migratiesentiment, zelfs niet voor zover dit een deel van zijn potentiële basis aantast. Toch slingert de houding tussen strategische stilte en pogingen om de kwestie met soms gemengde boodschappen te bespreken. Zij heeft over het algemeen een standpunt ingenomen waarin zij sympathie betuigt voor vluchtelingen (terugvallend op de verdediging van vervolgde slachtoffers die “bescherming nodig hebben”), maar heeft ook kritiek geuit op de “chaotische” manier waarop de regering omgaat met de aankomst van migranten – terwijl zij er ook op aandringt dat degenen die geen recht hebben die in Ierland willen zijn, moeten worden uitgezet.
Deze combinatie van standpunten bood, hoewel vergelijkbaar met die van andere centrumlinkse partijen internationaal, niet echt politiek leiderschap. In plaats van zijn politieke kapitaal te gebruiken om stoutmoedig te zijn – waarbij hij frontaal de confrontatie aangaat met het idee dat immigratie het woningaanbod en de diensten ondermijnt of het sociale weefsel ondermijnt – is zijn middenpositie uiteindelijk weinigen bevallen.
Immigratie is niet de voornaamste zorg van de kiezers en vormde ook niet de kern van deze tamelijk vlakke verkiezingscampagne. Extreem-rechts in Ierland heeft zich, ondanks enkele sporadische doorbraken, nog niet als een grote electorale macht gemanifesteerd. Bij de presidentsverkiezingen van 2018, een wedstrijd waarbij over het algemeen weinig op het spel stond, zette de ‘onafhankelijke’ zakenman Peter Casey hard in op de onverdraagzaamheid tegen reizigers en immigranten en won hij bijna een kwart van de stemmen.
Misschien is een duurzamere uitdaging Independent Ireland, een nieuwe partij die heeft geprobeerd een respectabele, parlementaire macht rechts van Fine Gael te creëren. Het succes bij de EU-verkiezingen in juni (meer dan 6 procent steun) was sterk afhankelijk van bekende persoonlijkheden, en op vrijdag was dat slechts 3,6 procent. Het soort online extreemrechts dat een Amerikaans discours van blanke suprematie en ‘grote vervangingstheorie’ importeert, heeft de aandacht getrokken in de analoge media, maar heeft tot nu toe weinig electorale impact gehad.
Maar hoe zit het met de bredere missie van Sinn Féin? McDonald had de afgelopen maanden gesproken over het bereiken van de Ierse hereniging binnen dit decennium. Ze sprak, zoals Sinn Féin al lang heeft gedaan, over een ‘Ierland van gelijken’ waarin de fusie met het Noorden – en de momenteel veel duurdere verzorgingsstaat – ook in de zesentwintig provincies een verandering van prioriteiten zou afdwingen. Zou dit Ierland universele gratis gezondheidszorg kunnen hebben, of zou de staat een meer activistische rol kunnen spelen bij het herverdelen van rijkdom? Dit is een transformatieve agenda, maar er zou ook een nadrukkelijke meerderheid achter moeten staan, en bij deze verkiezingen leek de campagne van Sinn Féin meer een defensieve poging om de bestaande basis bij elkaar te houden dan het hoogtepunt van een fundamentele omslag in het Ierse politieke evenwicht. De focus op huisvesting heeft waarschijnlijk bijgedragen aan het voortdurend stijgende stemaandeel onder de 25- tot 34-jarigen. Toch lekte er veel meer steun onder de vijftig- tot vierenzestigjarigen, een grotere groep.
Het resultaat van Sinn Féin was niet alleen maar slecht. Enkele andere overwegend linkse partijen, met name de sociaal-democraten, die ook populair zijn onder jongere kiezers, hebben hun steun vergroot. Aan de radicaal-linkse zijde verhoogde People Before Profit, die pleitte voor een toetreding tot de regering met Sinn Féin, zijn stemmen lichtjes, maar verloor zetels als gevolg van de geheimen van het Ierse kiesstelsel.
Maar het echte verhaal van deze verkiezingen is de verharding van het centrumrechtse blok, dat hegemonisch is, zelfs met zijn historisch gezien sterk verminderde stemmenaantal. Het is nog steeds in staat om bij een voldoende lage opkomst voldoende zetels te winnen om de vlag te blijven hijsen voor de wereld van kamers van koophandel, landeigenaren en grote boeren die zo lang het tempo van de Ierse politiek hebben gedicteerd, aangevuld met een recentere cast van technische reuzen. Tegenwoordig spelen ze met anti-immigratieretoriek en hopen ze nog steeds dat jonge Ieren die twijfelen aan hun vooruitzichten thuis een betere toekomst zullen blijven vinden in emigratie, in plaats van Ierland zelf te veranderen.
Bron: jacobin.com
