Naast grenzen deelt Slowakije een lange en soms gecompliceerde geschiedenis met zijn buurlanden. Veel van deze problemen werden opgelost of irrelevant gemaakt toen landen in de regio toetraden tot de Europese Unie (EU) en de NAVO. Het opzetten van regionale partnerschappen, zoals de Visegrad 4, om ervoor te zorgen dat stemmen uit de regio werden gehoord, werd een belangrijk streven. Maar zelfs goede buren zijn het niet altijd over alles eens. Vanaf het begin van de Russische oorlog in Oekraïne heeft Slowakije, samen met Tsjechië en Polen, een vastberaden standpunt ingenomen om Oekraïne te steunen en zich te verzetten tegen Russische agressie. De zesde ronde van sancties tegen Rusland vormt echter een tweeledig probleem voor de Slowaakse regering: een economisch probleem en een reputatieprobleem.
Economisch gezien blijft het een feit dat gas en olie voor binnenlands verbruik afkomstig zijn van import via de pijpleiding uit Rusland. Dit is een erfenis van het vervlogen communistische tijdperk dat een heel ecosysteem van banen creëerde, maar ook een bijna volledige energieafhankelijkheid van Rusland. De kwetsbaarheid van deze afhankelijkheid werd in 2006 en 2009 verschillende keren aangetoond. Dit leidde tot de implementatie van een technische verbetering die de omgekeerde stroom van aardgas mogelijk maakte in het geval van een onderbroken levering, wat in 2014 nuttig bleek voor Oekraïne en Slowakije. De nieuwste ronde van nauwgezet onderhandelde sancties tegen Rusland, die tot doel hebben de winsten van Rusland uit de verkoop van koolwaterstoffen aan Europese landen te verminderen, trof landen zonder zee, zoals Slowakije, Tsjechië en Hongarije, het meest. Volgens de meest recente aankondiging van de Slowaakse minister van Economie schat de regering de prijsstijging voor gas voor consumentenhuishoudens op 34 tot 59 procent.
Diversificatie is een uitweg voor Slowakije. Gas en olie zijn van vitaal belang voor de Slowaakse energiesector. Een plan om een pijpleiding aan te leggen die Slowakije in staat zou moeten stellen Poolse LNG-voorraden over zee aan te boren, nadert de eindstreep. Het herinrichten van de enige Slowaakse raffinaderij – Slovnaft, dat deel uitmaakt van de Hongaarse MOL-groep – om te werken met lichtere ruwe olie in plaats van het zwaardere Russische type kost naar schatting zo’n 250 miljoen euro en zal enkele jaren in beslag nemen. De Slowaakse regering vraagt ook om garanties dat dit soort investeringen worden ondersteund met fondsen van de EU. De zomer betekent dat terwijl de gasvraag van huishoudens voor verwarming momenteel laag is, de vraag naar ruwe olie gelijk blijft. Volgens sommige onderzoeken neemt de invoer van ruwe olie zelfs toe.
De onderhandelingen over de zesde reeks sancties hebben de reputatie van Slowakije als onwankelbaar pro-Oekraïens land echter in gevaar gebracht. De positie van Slowakije als onderhandelaar, die lijkt op die van Hongarije, zorgde ervoor dat Slowaakse leiders om dezelfde vrijstellingen vroegen die met zich meebrengen dat olievoorraden die door pijpleidingen stromen, voor twee jaar worden vrijgesteld van het embargo. In tegenstelling tot Slowakije blokkeerde Hongarije het hele zesde pakket totdat aan zijn eisen was voldaan. Toegegeven, deze koppige opstelling maakte de onderhandelingen ook voor Bratislava iets gemakkelijker.
Tegelijkertijd zijn de mogelijke kosten van een ‘geen sancties’ er een zonder brede steun voor Oekraïne en druk op Rusland. Dat scenario is onaanvaardbaar voor elke verstandige Slowaakse regering – het vooruitzicht om het Russische leger na meer dan 30 jaar als buur te hebben, is lelijk, zelfs met het NAVO-lidmaatschap en een gevechtsgroep op Slowaakse bodem. Het hebben van een vreedzame Oekraïense staat, een staat die idealiter in de EU ligt, is de meest geprefereerde uitkomst en een die de behoefte aan goedkope gas en olie overstijgt. Paradoxaal genoeg kan dit conflict een onbedoeld gevolg hebben door Slowakije te helpen zijn emissieverplichtingen na te komen, groene quota na te komen en zich te ontdoen van Russische koolwaterstoffen.
Van een afstand is het gemakkelijk om de economische noodzaak over het hoofd te zien en te kiezen voor een eenvoudiger, zij het luier, polariserend verhaal van pro-Oekraïens of pro-Russisch. Opgemerkt moet worden dat het standpunt van de Slowaakse regering over het Oekraïense lidmaatschap van de EU of over de levering van wapens en materiaal ter ondersteuning van de oorlogsinspanningen niet is veranderd.
Tot nu toe hebben de sancties Rusland er niet toe kunnen dwingen de oorlog te stoppen. Ze hebben gevolgen voor de Russische economie en het zesde pakket sancties zal een belangrijke stap zijn voor de hele EU. Reden genoeg om door te gaan met deze stappen, zeker nu elk vat Russische olie zich vertaalt in munitie die op Oekraïners wordt afgevuurd. Het economische welzijn van de Oekraïense bondgenoten is echter even belangrijk om hun steun voort te zetten. De bijdrage van Slowakije aan de oorlogsinspanningen van Oekraïne is recht evenredig met het vermogen van Slowakije om de komende winter zijn huizen te verwarmen en zijn auto’s van stroom te voorzien. Daarom moet een onderscheid tussen haar en haar zuiderburen worden gehandhaafd.
Bron: www.neweurope.eu
