Gedurende Donald Trumps presidentiële termijn van 2016-2020 was migrantenrechtvaardigheid een centraal onderdeel van de liberale en linkse oppositie tegen de Republikeinse agenda. Het publiek reageerde met oprechte afschuw op de racistische, anti-migrantenwreedheid van de Trump-regering. Beelden en audio van baby’s en kinderen die van hun ouders werden gescheiden in Amerikaanse detentiecentra, leidden tot verontwaardiging over ‘kinderen in kooien’ en demonstranten verzamelden zich spontaan op Amerikaanse luchthavens toen het moslimverbod van kracht werd.
Als reactie hierop hebben de Democraten migrantenrechten en bijdragen van immigranten centraal gesteld in hun platform voor 2020, waarin ze Trumps “onnodige, verspillende en ineffectieve muur aan de zuidelijke grens” en “discriminerende reis- en immigratieverboden” veroordeelden en opriepen tot “het beschermen en uitbreiden van het bestaande asielsysteem” en “een einde maken aan de vervolging van asielzoekers aan de grens en het beleid dat hen dwingt om asiel aan te vragen vanuit ‘veilige derde landen’.”
De uitstorting van solidariteit en medeleven met migranten was oprecht. Maar nu immigratie weer centraal staat in de presidentscampagne, hebben de Democraten hun koers volledig omgedraaid. De vertrekkende regering Biden en de campagne van Kamala Harris doen geen beroep meer op migrantenrechten en menselijkheid en hebben Trumps racistische, xenofobe premisse volledig omarmd.
Een terugblik op het recente verleden laat meer overeenkomsten dan verschillen zien tussen Democratische en Republikeinse regeringen op dit punt. De twee partijen onderscheiden zich meer in het discours dan in de praktijk: de Republikeinen hanteren een openlijk racistische en xenofobe retoriek, terwijl de Democraten een houding aannemen van ogenschijnlijk pragmatisch realisme, met bescheiden humanitaire gebaren.
Niettemin doen zelfs deze verschillen ertoe. De huidige cyclus van massale uitsluiting en uitzetting werd geconsolideerd onder de regering-Obama (2009-2016) in de context van de wereldwijde financiële crisis en de Grote Recessie. Maar de regering-Trump viel op door de wrok en het enthousiasme waarmee migranten werden onderdrukt, gecriminaliseerd en vervolgd. Onder Trumps ‘Zero Tolerance’-beleid werden meer dan 5.500 kinderen en zuigelingen met geweld van hun voogden verwijderd door de Amerikaanse immigratieautoriteiten, waarvan er ongeveer tweeduizend tot op de dag van vandaag nog steeds niet zijn herenigd met hun gedeporteerde familieleden.
Trump veranderde Latijns-Amerikaanse staten in stenen in zijn grensmuur. Onder dreiging van strafheffingen op importtarieven liet de Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador zijn oorspronkelijke beleid varen om de veilige, legale doorgang van migranten op weg naar de Verenigde Staten te vergemakkelijken ten gunste van een strategie van strijd en repressie door de nieuw gevormde Nationale Garde. De oplegging van de “Migrant Protection Protocols” of “Remain in Mexico”-beleid in 2019 beperkte asielzoekers tot de noordelijke grens van Mexico terwijl ze wachtten op hun afspraakdata.
Datzelfde jaar ondertekenden de Verenigde Staten ‘Safe Third Country Agreements’ met Guatemala, Honduras en El Salvador, waardoor migranten die via die landen naar de Verenigde Staten reisden, gedwongen werden om daar eerst asiel aan te vragen. Dit betekende dat de meeste migranten die bij de zuidelijke grens van de VS aankwamen, geen asiel meer konden aanvragen.
Tegelijkertijd werden langdurig ingezetenen van de VS door de Amerikaanse autoriteiten op de korrel genomen voor uitzetting. Trump probeerde cruciale, maar ontoereikende programma’s op te schorten die honderdduizenden mensen beschermen tegen deportatie, waaronder Deferred Action for Childhood Arrivals (DACA) en Temporary Protected Status (TPS). “Interior removals” van migranten die door Immigration and Customs Enforcement (ICE) werden gearresteerd en gedeporteerd, stegen van 65.332 in 2016 tot meer dan 95.000 in 2018.
De context van de pandemie versterkte de uitsluitende wending alleen maar. Te midden van een ongekende wereldwijde recessie werden steeds diversere bevolkingsgroepen uit het hele Globale Zuiden verdreven en begonnen ze hun weg te vinden naar de Amerikaanse grens op zoek naar werk en veiligheid. Biden reageerde — op typische wijze — door zijn beleden toewijding aan migrantenrechten en inclusie te laten varen en het Republikeinse standpunt tot het zijne te maken.
Zelfs toen de regering-Biden Trumps Safe Third Country Agreements introk en tijdelijke immigrantenbeschermingsprogramma’s veiligstelde, zette ze de zuidwaartse externalisatie van de Amerikaanse grens voort tot ver in Colombia, met militaire operaties in de Darién Gap. Uitzettingen naar Mexico onder Titel 42, geïnitieerd door de regering-Trump onder een voorwendsel van volksgezondheid, gingen door tot ver in 2023, wat resulteerde in drie miljoen deportaties in minder dan drie jaar.
Deze aantallen maakten Biden de grootste deporteerder in een enkele presidentiële termijn sinds George W. Bush. Toen Titel 42 zou aflopen, herleefde Biden Trumps asielverbod. In februari steunde hij een mislukt bipartizane wetsvoorstel dat Trumps agenda zou hebben verankerd door de bewijslast te verhogen die nodig is om asiel te ontvangen; het verplichten van grenssluitingen nadat dagelijkse oversteken gemiddeld vijfduizend bereikten; het voortzetten van de bouw van de grensmuur; het uitbreiden van de grenspatrouille; en meer. Terwijl het campagneseizoen van 2024 op gang kwam, ging Biden nog verder en verplichtte hij eenzijdig de grens te sluiten voor asielzoekers toen het dagelijkse gemiddelde van migranten “ontmoetingen” geregistreerd door Amerikaanse autoriteiten de 2.500 overschreed.
Als het gehuil van opgesloten kinderen die van hun ouders zijn gescheiden de regering van Trump in de loop van de geschiedenis zal achtervolgen, zal Biden misschien herinnerd worden vanwege de beelden uit 2021 van agenten van de Amerikaanse grenspatrouille te paard die doodsbange Haïtiaanse asielzoekers omver rijden.
De laatste vijftien jaar van langdurige en diepe economische crisis zijn ongetwijfeld de hoofdschuldige voor de nieuwe en veranderende bevolkingsgroepen van de onteigenden die naar de Amerikaanse grens worden gedreven. Een aanzienlijk deel van die ontheemding kan echter direct worden toegeschreven aan de mislukte Amerikaanse campagnes voor regimeverandering in twee landen die de afgelopen jaren bovenaan de lijst van asielzoekers stonden: Cuba en Venezuela. In die zin draagt Biden ook een aanzienlijke verantwoordelijkheid voor het voortzetten van Trumps “maximale druk”-sanctieregime en het houden van Cuba op de lijst van “staatssponsors van terrorisme”, wat heeft bijgedragen aan economische crises en extreem lijden in beide landen heeft veroorzaakt.
Tegelijkertijd keerde Biden terug naar de strategie van Barack Obama om tijdelijke immigratiecategorieën te creëren en uit te breiden die het Migration Policy Institute ‘schemerstatussen’ noemt en waarvan wetenschapper Cecilia Menívar theoretiseert dat ze een onzekere en kwetsbare ‘liminale legaliteit’ bieden. Hij breidde TPS uit om meer dan een miljoen immigranten op te nemen die zich al binnen de Amerikaanse grenzen bevinden en breidde het gebruik van ‘humanitaire vrijlating’ uit voor Cubaanse, Haïtiaanse, Nicaraguaanse en Venezolaanse migranten met Amerikaanse economische sponsors.
Gepaard met de gestage opkomst van gemilitariseerde handhaving, ontstaat er een breder patroon in immigratiebeleid dat de selectieve exploitatie van precaire en contingente maar gedocumenteerde laagbetaalde migrantenarbeiders in de laagste rangen van de Amerikaanse arbeidsmarkt lijkt te bevoordelen. Veel meer worden belemmerd in transitlanden, waar ze wellicht nuttiger zijn voor de opkomende “nearshoring”-strategieën van het Amerikaanse kapitaal, ploeterend aan het verliezende eind van de herconfigureerde mondiale waardeketens.
Zoals Daniel Denvir opmerkte, is de presidentscampagne van 2024 een bewijs van de gevaarlijke trend van asymmetrische ideologische polarisatie rond immigratie, waarbij een radicaliserende rechterzijde het laffe midden nog verder in haar macht krijgt.
Zoals te verwachten was, heeft Trump zijn aanvalslijn deze verkiezingscyclus opgevoerd, door ten onrechte fentanylhandel toe te schrijven aan illegale immigranten en op te roepen tot massale deportatie van twintig miljoen mensen. Hij en running mate, JD Vance, hebben voorgesteld om Mexicaans grondgebied binnen te vallen met het Amerikaanse leger om georganiseerde misdaad te bestrijden en hebben een golf van intimidatie en bedreigingen tegen Haïtiaanse TPS-houders in Ohio veroorzaakt nadat ze valse, racistische beweringen hadden gedaan.
Tijdens een zomercampagne-evenement vertelde vicepresident Kamala Harris zijn aanhangers: “Donald Trump heeft daarentegen een groot verhaal over het beveiligen van onze grens, maar hij doet het niet.” Harris, die een groot deel van Bidens campagnepersoneel en infrastructuur heeft behouden, heeft de strategie van de president voortgezet om de Republikeinen te overvleugelen door een harde lijn van anti-migrantenpositie te omarmen. Daarmee hebben de Democraten het uitgangspunt geaccepteerd dat migratie zelf een probleem is.
Dit is een gevaarlijke strategie, die immigranten en hun families kwetsbaar maakt voor geweld. Het is ook een verliezende strategie. De Republikeinen zullen altijd openlijker racistisch, extravaganter xenofobisch en ambitieuzer zijn in hun handhavingsfantasieën dan de Democraten. Als onbesliste kiezers op zoek zijn naar nativisme, waarom zouden ze dan genoegen nemen met de tweede beste?
Het meest verontrustende is dat de Democraten zich zouden richten op de meest basale, knie-reflexreacties van migranten als zondebok, in plaats van de verkiezingen te gebruiken om een tegenverhaal van solidariteit te promoten. In plaats van Trumps grensmuur aan te wijzen als een monument voor “venaliteit en desillusie”, zoals Greg Grandin schrijft, worstelt de Democratische Partij om een grotere, betere en mooiere muur te bouwen.
Deze uitkomst is niet vooraf bepaald. Een meer emanciperende oplossing voor de zich ontvouwende crisis van het neoliberalisme zou echter een visie op economische herstructurering vereisen die gebaseerd is op samenwerking, gelijkheid en waardigheid, niet op de superexploitatie van raciale minderheden en de zero-sum race to the bottom van het kapitaal.
Afwezig in het Amerikaanse politieke discours is momenteel een links dat in staat is om dat te beargumenteren. Het was de populaire dreiging van de campagne van Bernie Sanders die kandidaten als Biden en Harris dwong om progressieve standpunten over immigratie in te nemen in 2020. Zonder een geloofwaardige uitdager aan die kant deze keer, zijn de Democraten volledig gezwicht voor rechts.
Van Gaza en Libanon tot de zuidelijke grens van de VS kiezen de Democraten voor medeplichtigheid aan groteske wreedheden en onrecht, gemotiveerd door lafhartige (mis)berekeningen van politiek gewin. Daarmee blijven ze terrein prijsgeven aan fascistische reacties op de spiraalvormige economische, geopolitieke en ecologische crises die de wereld overspoelen. Voor links onderstreept het huidige moment hoe urgent het werk van machtsopbouw is en hoe ver we nog moeten gaan.
Bron: jacobin.com
