De miljardair Warren Buffet zei ooit: ‘Er is sprake van klassenoorlog, oké, maar het is mijn klasse, de rijke klasse, die oorlog voert, en wij winnen.’ Uit een nieuwe analyse die Oxfam deze week voor Internationale Arbeidersdag heeft vrijgegeven, blijkt concreet dat de rijke klasse, zoals Buffet ze noemt, sinds 2020 grote winsten boekt.
De mondiale dividenduitkeringen aan rijke aandeelhouders zijn tussen 2020 en 2023 gemiddeld veertien keer sneller gestegen dan de salarissen van werknemers in eenendertig landen, die samen goed zijn voor 81 procent van het mondiale bbp. De mondiale bedrijfsdividenden liggen op koers om een recordhoogte ooit te overtreffen. Vorig jaar werd $1,66 biljoen bereikt. De uitbetalingen aan rijke aandeelhouders stegen tussen 2020 en 2023 in reële termen met 45 procent, terwijl de lonen van werknemers met slechts 3 procent stegen. De rijkste 1 procent heeft, simpelweg door aandelen te bezitten, in 2023 gemiddeld 9.000 dollar aan dividenden in zijn zak gestoken – het zou de gemiddelde werknemer acht maanden kosten om zoveel aan loon te verdienen.
Dit is van belang, want zolang het rendement op kapitaal sneller toeneemt dan het rendement op werk, zal de ongelijkheidscrisis toenemen. De kern van onze economie is een voortdurende strijd tussen de eigenaren – of kapitaal, zoals het in de economie bekend staat – en de arbeiders, of arbeid. De maatstaf voor de vooruitgang, of het gebrek daaraan, is de mate waarin de voordelen van al die miljarden arbeidsuren die elke dag worden gewerkt ten goede komen aan de werknemers en hun gezinnen, wat leidt tot grotere gelijkheid, of de mate waarin de voordelen toekomen aan de eigenaren van kapitaal, waardoor de ongelijkheid toeneemt.
Voor de meerderheid van de mensen op onze planeet zijn de jaren sinds 2020 ongelooflijk moeilijk geweest. De pandemie was een enorme klap; miljoenen gingen verloren door de ziekte, en nog eens miljoenen raakten in armoede terecht toen de wereld tot stilstand kwam. De scherpe stijging van de kosten van voedsel en andere essentiële levensbehoeften die in 2021 volgde, is voor veel gezinnen over de hele wereld een schrijnende nieuwe realiteit geworden, omdat ze olie, brood of meel proberen te kopen zonder te weten hoeveel maaltijden ze die dag zullen moeten overslaan. . Ik denk bijvoorbeeld aan vrienden in Malawi, waar ik vroeger woonde, die elke dag worstelen om het hoofd boven water te houden, of aan de miljoenen mensen in Groot-Brittannië die afhankelijk zijn van voedselbanken om de honger te stillen. Mondiaal gezien is de armoede nog steeds hoger dan in 2019. De ongelijkheid tussen de rijke wereld en het Zuiden groeit voor het eerst in dertig jaar.
Maar voor de rijksten in onze samenleving, de kapitaalbezitters, zijn de jaren sinds 2020 echt goed geweest. Miljardairs, waarvan er wereldwijd ongeveer drieduizend zijn, behoren tot de grootste aandeelhouders. Zeven op de tien van de grootste bedrijven ter wereld hebben een miljardair-CEO of een miljardair als hoofdaandeelhouder. De afgelopen tien jaar is het vermogen van miljardairs jaarlijks met ongeveer 7 procent toegenomen. Sinds 2020 is dit versneld tot 11,5 procent per jaar.
De term ‘aandeelhouders’ heeft een democratische klank, maar dit is overduidelijk onjuist. In feite zijn het de rijkste mensen ter wereld die het grootste deel van de aandelen bezitten, en zelfs alle financiële activa. Uit onderzoek in vierentwintig OESO-landen is gebleken dat de rijkste 10 procent van de huishoudens 85 procent van het totale kapitaalbezit bezit – inclusief aandelen in bedrijven, beleggingsfondsen en andere bedrijven – terwijl de onderste 40 procent slechts 4 procent bezit. In de Verenigde Staten bezit de rijkste 1 procent 44,6 procent, terwijl de armste 50 procent slechts 1 procent bezit.
De rijken zijn niet alleen rijk; het zijn overwegend mannen en ze zijn overwegend blank. In de Verenigde Staten is 89 procent van de aandelen in handen van blanke mensen, 1,1 procent van zwarte mensen en 0,5 procent van Spaanstalige mensen. Op dezelfde manier is wereldwijd slechts één op de drie bedrijven eigendom van vrouwen. Dus die enorme rendementen voor de aandeelhouders verhogen feitelijk de inkomens en de welvaart aan de top.
Hoe kunnen we dit oplossen? Het zou een goed begin zijn om de superrijken veel meer te belasten; het nieuws hier is goed, omdat Brazilië, dat dit jaar voorzitter is van de G20-groep van de machtigste economieën ter wereld, de noodzaak om de belastingen te verhogen voor het eerst op de formele agenda heeft gezet. Tegelijkertijd heeft president Joe Biden opnieuw gezegd dat hij een nieuwe miljardairsbelasting steunt.
Maar uiteindelijk gaat het bij belasting om het oplossen van een probleem nadat het er één is geworden. Het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat de economie überhaupt niet zo’n enorme ongelijkheid creëert. Een van cruciaal belang zijnde manier om dit te doen is door de balans weer in het voordeel van de werknemers te laten doorslaan. De vruchten van de arbeid zouden moeten worden genoten door de arbeiders, niet door degenen die, zoals John Stuart Mill zei, ‘rijk worden in hun slaap zonder te werken, risico’s te nemen of te bezuinigen.’ Dit zal alleen gebeuren als de arbeidersorganisatie en de macht van de arbeiders toenemen. Toen de macht van de arbeiders groot was, was de ongelijkheid laag, en zoals het Internationale Monetaire Fonds heeft opgemerkt, heeft het afnemende lidmaatschap van vakbonden direct bijgedragen aan de stijging van de inkomens aan de top.
Tegen deze achtergrond is de heropleving van de stakingen en de toename van de macht en de stem van de arbeiders die we de afgelopen jaren hebben gezien verbazingwekkend. Het is nog steeds een fractie van wat nodig is om die balans te doen doorslaan, maar een hele nieuwe generatie werknemers ziet de kracht van organiseren. De steun van generatie Z voor vakbonden is de hoogste van alle levende generaties. Van de autoarbeiders in de Verenigde Staten tot de kledingarbeiders in Bangladesh: we zien arbeiders terugvechten tegen eigenaren, en vechten voor een eerlijkere, gelijkere wereld.
Werknemers over de hele wereld moeten de weegschaal vastpakken en naar zich toe trekken; dit zal op zijn beurt de politiek en de economie van een nieuw tijdperk van gelijkheid creëren.
Bron: jacobin.com
