Afgelopen september maakte de Franse minister van Arbeid, Olivier Dussopt, bekend dat hele delen van het land waren geselecteerd om aan een experiment deel te nemen. Het testte een hervorming van de Solidariteit uit arbeid (RSA), een uitkering die minimale financiële steun biedt aan mensen met een zeer laag inkomen. Momenteel ontvangen ongeveer 1,6 miljoen Franse huishoudens deze steun onder weinig voorwaarden; maar bij het experiment in 19 van de 101 Franse territoriale departementen onderwierp het programma de ontvangers aan een nieuw programma dat verplichtingen inhield om ten minste vijftien uur per week te besteden na een plan om opnieuw op de arbeidsmarkt te worden opgenomen. “Al deze departementen”, zo werd in een persbericht van de regering over het proefprogramma uitgelegd, “weerspiegelen een brede geografische, demografische en sociale diversiteit.”
Een jaar later zal de rest van Frankrijk kunnen proeven van de vruchten van de experimenten die dr. Macron heeft uitgevoerd op zijn gelukkige patiënten. Een formalisering van deze hervorming werd verwerkt in de nieuwe arbeidswet van de regering, waarover vorige week in de Nationale Assemblee werd gedebatteerd. Sinds een aankondiging door premier Élisabeth Borne in april van dit jaar is het officieel dat een centraal onderdeel van de hervorming zal zijn om de toegang tot de RSA afhankelijk te maken van werkvereisten.
De hervorming was eerder aangekondigd door president Emmanuel Macron in een aankondiging die hij in maart 2022 deed, tijdens zijn herverkiezingscampagne. Degenen die de uitkering ontvangen, zo beweerde hij, hebben “de verplichting om vijftien tot twintig uur per week te besteden aan een activiteit die hun herintreding op de arbeidsmarkt vergemakkelijkt, voor een beter evenwicht tussen rechten en plichten.”
Onderdeel van de revisie is een herinrichting van de werkgelegenheidscentra van Pôle Emploi, waar werkloze Fransen financiële en logistieke hulp krijgen terwijl ze op zoek zijn naar een baan. Door de revisie zal de afdeling omgedoopt worden tot France Travail of Work France. En in plaats van werklozen alleen maar te helpen een baan te vinden of ze geld te geven terwijl ze ernaar zoeken, zal het hen echt aan het werk zetten, waarbij ze nu minstens vijftien uur per week aan activiteiten besteden in ruil voor voortdurende toegang tot de betaling, wat gewoon meer dan € 600,- per maand voor een particulier. Degenen die weigeren zullen geconfronteerd worden met herhaalde boetes en sancties, die ertoe kunnen leiden dat zij hun voordelen volledig verliezen.
Macron werd in 2017 verkozen met een dosis steun van centrumlinks, de leidende krachten in de Socialistische Partij, waar hij zijn politieke carrière begon. Maar hij putte ook zwaar uit de invloedrijke netwerken rond voormalig president Nicolas Sarkozy, een reactionaire rechtsbuiten. Tijdens Macrons eerste termijn van vijf jaar was dat centrumlinkse blok bijna volledig vervreemd. Nu zijn bondgenoten een pluraliteit aan zetels – en geen meerderheid – in de Nationale Vergadering hebben, is de enige manier waarop Macron kan regeren met rechts, zowel in zijn traditionele als opstandige vormen. Dat betekent dat we ons moeten richten op de obsessies en agenda’s van deze krachten.
In de debatten in de Nationale Assemblee van vorige week kwam die samenwerking volop tot uiting. De traditionele rechtse partij Les Républicains (LR) en de regering stemden samen om de gaten in het wetsvoorstel te dichten, dat in juli door de Senaat werd aangenomen.
‘We nemen het amendement van de heer Juvin in overweging [an LR deputy for Hauts-de-France, home to the country’s highest GDP per capita] gaat de goede kant op, omdat het ons zowel de doelstelling van vijftien uur wekelijkse activiteit voor RSA-begunstigden mogelijk maakt en tegelijkertijd voorzieningen kan treffen voor een geleidelijke toename van de belasting”, aldus Dusspot.
Het wetsvoorstel formaliseert de eis van “minstens vijftien uur” per week activiteit, afgedwongen door een “arbeidsovereenkomst” die moet worden opgesteld tussen het plaatselijke RSA-kantoor en de werkzoekende. In dat contract zal een plan moeten worden geschetst voor de werkzoekende om weer aan het werk te gaan, waarin hun professionele achtergrond en ervaring worden opgenomen, evenals een hoofdstuk waarin wordt beschreven wat voor hen een redelijk baanaanbod zou zijn. Het definieert ook de straffen voor het niet naleven van het contract, waaronder het inhouden van de uitkering totdat de werkzoekende het plan weer gaat volgen.
“[Macron] is politiek spelen, door de armsten te stigmatiseren en hen de verantwoordelijkheid te laten dragen voor de ellende van de samenleving”, vertelde Laurent Alexandre. Jacobijn toen het experimentele programma voor het eerst werd uitgerold. Alexandre is parlementslid van La France Insoumise voor Aveyron, een departement landinwaarts van de Middellandse Zee en ten noorden van de stad Montpelier. Hij legde uit dat het belachelijk is om te denken dat de werkvereisten een noodzakelijke maatregel zijn om luie werklozen aan het werk te krijgen. “In de overgrote meerderheid van de gevallen is sprake van een gebrek aan werkgelegenheid. Er is één openstaande vacature voor veertien werklozen!”
Alexandre wees er ook op dat het opleggen van werkeisen de salarissen in het algemeen zou kunnen verlagen.
‘Er is. . . een verborgen aspect is dat de werkuren die van RSA-begunstigden worden verlangd, onderbetaald, zo niet onbetaald, zullen zijn”, legde hij uit. “Er bestaat een groot risico op neerwaartse druk op de salarissen en arbeidsomstandigheden van werknemers, die zullen worden blootgesteld aan de concurrentie van RSA-begunstigden die deze vijftien tot twintig uur aan activiteiten zullen moeten doen.”
In het departement waar Alexandre in 2022 de verkiezingen won tegen een kandidaat van de partij van Macron, is het gebied dat voor dit experiment is gekozen Ouest-Aveyron. “[It’s] het gebied met de meest precaire mensen”, aldus Alexandre. Het is ook het gebied dat hem, zo benadrukte hij, heeft gekozen als vertegenwoordiger van links in Frankrijk.
In het noorden van het land, vlak boven Parijs, ligt Seine Saint-Denis, dat de op één na hoogste armoedecijfers van Frankrijk kent. Het was een van de departementen die waren uitgekozen om de hervorming te testen. Maar het departement, dat wordt bestuurd door een linkse coalitie onder leiding van de Socialistische Partij (PS), verwierp de maatregel.
Silvia Capanema-Schmidt, raadslid in Seine Saint-Denis, vertelde het Jacobijn dat dit besluit is genomen door de president van het departement, in overleg met de linkse meerderheid. In de raad maakt Capanema-Schmidt deel uit van een groep bestaande uit leden van de Franse Communistische Partij en La France Insoumise (LFI). Alle linkse leden zijn volgens haar tegen het experiment.
In een brief aan Dussopt gemeld door linfoauquotidien.comStéphane Troussel, de socialistische voorzitter van de raad op departementsniveau, zei dat “de doctrine die door de regering wordt uitgevoerd, in termen van het voorwaardelijk maken van sociale hulp . . . lijkt mij een ernstige breuk in onze Republiek.”
“Iedereen aan het werk zetten, ongeacht wat het kost, kan niet de unieke en enige prioriteit van ons overheidsbeleid zijn”, schreef Troussel ook. “RSA is een fundamenteel sociaal recht.”
De hoge commissaris voor Werk van de regering, Thibaut Guilluy, deed de brief van Troussel af als ‘politiek’. Hij zei dat het doel van de regering is om de sanctieregimes tussen de Pôle Emploi en de departementen te harmoniseren. ‘Maar’, zei hij, ‘de raad op departementsniveau behoudt het recht om de sanctie al dan niet toe te passen.’
Capanema-Schmidt vertelde Jacobijn dat Troussel enkele leden van de raad van Seine Saint-Denis raadpleegde voordat hij zijn brief naar de minister van Arbeid stuurde. “Wij, de gekozen Insoumises, zijn tegen . . . de oprichting van dit experiment in het departement sinds het begin.” Sinds 2016 wordt de RSA volledig door het departement gefinancierd. Seine Saint-Denis is het departement met de meeste ontvangers van de RSA in Frankrijk.
Het is om deze reden dat elke keer dat er een nieuw sociaal of politiek programma wordt ingevoerd, de regering naar Seine Saint-Denis kijkt. “Omdat het sociale vraagstuk in Seine Saint-Denis heel belangrijk is, gebruiken ze het als een soort etalage.”
“We weigeren verschillende dingen”, zei Capanema-Schmidt. “Vooral het principe van verplicht vrijwilligerswerk.” Een minimuminkomen, legde ze uit, is een inkomen waarop iedereen recht heeft om te overleven en een waardig bestaan te leiden. Vanuit dat perspectief verzet La France Insoumise zich tegen het principe van de beleidsverandering.
Capanema-Schmidt zei ook dat de RSA door de staat gecentraliseerd moet worden “omdat het een nationaal voordeel is, en geen lokaal voordeel.” Tegelijkertijd moet het bestuur lokaal zijn – vanwege de aanwezigheid ter plaatse van de lokale bureaus en het vermogen dat zij hebben om de voortgang van de begunstigden op de voet te volgen.
Bovendien is de huidige financiering van de RSA verre van voldoende, aldus Capanema-Schmidt. De uitkeringssom ligt onder de armoedegrens, wat volgens haar een absoluut minimum zou moeten zijn. Voor een alleenstaande zou dat volgens haar minimaal €900,- per maand moeten zijn. (De huidige gemiddelde uitbetaling voor één persoon die RSA trekt, bedraagt slechts ongeveer €600 per maand.)
De hervorming zet vraagtekens bij het hele idee van het bieden van uitkeringen aan mensen die niet werken. Het gevaar is volgens haar dat het hele principe van een gegarandeerd minimuminkomen wordt ondermijnd. RSA-ontvangers, zei ze, zijn niet degenen die rijkelijk moeten leven van de staatsdividenden; het zijn arme mensen met zeer bescheiden middelen.
Alexandre herhaalde dat sentiment door te zeggen dat het opleggen van werkvereisten deel uitmaakt van een campagne van de regering die zich richt op de armsten in de samenleving. “Het zijn niet de armen die te duur zijn voor Frankrijk,” zei Alexandre. “Het zijn de rijken die zichzelf over de ruggen van anderen heen proppen en weigeren de rijkdommen die door arbeid worden geproduceerd te delen.”
Tijdens een reis naar China dit jaar vierde de Franse minister van Economie, Bruno Le Maire, een hoger dan verwacht groeiniveau in het tweede trimester van Frankrijk. In plaats van naar de voorspelde 0,1 procent te stijgen, kon hij opscheppen, groeide de Franse economie met maar liefst 0,5 procent. “Niet alle deskundigen geloofden dat de Franse groei geleid kon worden door de industrie en de buitenlandse handel”, zei hij. “Maar dit was het geval.”
De begrotingsberekeningen van Macron vereisen dit jaar een groei van minimaal 1 procent, een getal dat ze al naar beneden hebben bijgesteld van 1,3 procent. Zonder deze groei zal het begrotingstekort toenemen, waardoor een spiraal van bezuinigingen ontstaat, gerechtvaardigd door lagere belastinginkomsten en ‘ongekende bezuinigingen’, zoals de econoom Éric Berr, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Bordeaux, vertelde. Jacobijn in april.
De groei was hoger dan verwacht, constateerde de krant De geketende EendDit betekent dat de regering in theorie haar begroting in evenwicht kan brengen door 4 tot 5 miljard euro minder aan bezuinigingen door te voeren dan de 15 miljard euro die ze hadden voorspeld.
Toch vertelde premier Borne haar ministers van Volksgezondheid en Openbare Financiën eind juli tijdens een bijeenkomst dat de bezuinigingen “op de sociale sfeer in het algemeen zullen worden gevonden, die 50 procent van onze uitgaven vertegenwoordigt”, aldus Eend. Enkele trajecten die ter discussie staan, zijn onder meer het verhogen van de kosten van medicijnen en ambulancevervoer en het verlagen van de werkgeversbelastingen.
Het programma van Macron – een langzame afbraak van het veelgeroemde socialezekerheidsstelsel van Frankrijk – heeft zijn meer geavanceerde tegenhanger in de premier van Italië, Giorgia Meloni. In de eerste begroting van de zogenaamde ‘postfascistische’ leider, die eind vorig jaar werd aangenomen, beval ze de afschaffing van het ‘burgerinkomen’ van het land, een uitkering vergelijkbaar met de Franse RSA.
Op 27 juli ontvingen 169.000 Italiaanse gezinnen sms-berichten van de overheid met de mededeling dat hun uitkeringen zouden worden stopgezet. Jacobijn‘s Europa-redacteur David Broder meldde in de Natie aan het begin van het jaar dat het inkomen van de burgers een bijzondere obsessie voor Meloni was. “De staat kan de armoede niet per decreet afschaffen”, zei ze destijds. “Het zijn bedrijven die banen creëren.”
Macron had een soortgelijke boodschap in een toespraak die hij in april hield nadat zijn pensioenhervorming was aangenomen. ‘Wij zijn een volk dat de intentie heeft om onze bestemming te beheersen en te kiezen’, verkondigde hij in grootse termen. ‘Maar de onafhankelijkheid is niet vastgelegd. Het is gebouwd door ambities, door inspanning. . . en het wordt collectief gefinancierd door werk.” Dat is zijn boodschap aan degenen die op de schroothoop van de werkgelegenheid staan.
Bron: jacobin.com
