In elk land en in elke cultuur is het kapitalisme afhankelijk van een ideologische luchtspiegeling van gelijke kansen en beloning voor inspanning, om de realiteit van brutale uitbuiting en ongelijkheid zoveel mogelijk te verbergen. In de VS is het de ‘Amerikaanse droom’ – het idee dat ieder mens de ‘gelijke kansen heeft om succes en voorspoed te bereiken door hard werken, vastberadenheid en initiatief’, zoals gedefinieerd in de Oxford woordenboek.
Hier in Australië zijn we beter bekend met de ‘fair go’ – een term die geliefd is bij zowel Labour- als liberale politici. Het sluit mooi aan bij de mythe van Australië als het ‘geluksland’: een land van beloften en kansen waar iedereen, met de juiste werkethiek en een beetje lef, vooruit kan komen.
Vorige week Forbes magazine onthulde zijn ranglijst van de rijkste miljardairs ter wereld. Een jaarlijkse sycofantische traditie, dit jaar groeide de club van miljardairs uit tot een recordaantal van 2.781 leden, die gezamenlijk 12,7 biljoen dollar bezaten – zeven keer het jaarlijkse product van de hele Australische economie.
Onder de krantenkoppen ging een bijzonder schrijnend feit schuil. Van de vijftien miljardairs die deel uitmaakten van het cohort ‘onder de 30’, heeft niemand zijn fortuin vergaard met iets dat ook maar enigszins leek op feitelijk werk, investeringen of zogenaamd ondernemerschap. Ze ontvingen allemaal hun enorme rijkdom door erfenis van hun families.
Dit fenomeen is slechts het jongste gevolg van een decennialange mondiale neoliberale aanval, die gepaard gaat met privatiseringen, dereguleringen en aanvallen op de lonen en rechten van werknemers. Wat we in deze tijd hebben gezien is een enorme overdracht van rijkdom naar de superrijken, tot het punt waarop vandaag de dag – volgens de UBS Mondiaal welvaartsrapport 2023– de rijkste 1 procent van de bevolking bezit 45 procent van de totale rijkdom van de wereld.
De trend is duidelijk hier in Australië. Volgens gegevens die Oxfam in januari heeft vrijgegeven, is “de rijkdom van de drie rijkste Australiërs, Gina Rinehart, Andrew Forrest en Harry Triguboff, sinds 2020 meer dan verdubbeld met een duizelingwekkende snelheid van 1,5 miljoen dollar per uur”. En een rapport uit 2023 van het Australia Institute, Ongelijkheid op steroïden: de verdeling van de economische groei in AustraliëUit onderzoek is gebleken dat in de tien jaar van 2009 tot 2019 93 procent van de nieuwe welvaart die door de economische groei werd gecreëerd, naar de rijkste 10 procent van de huishoudens vloeide, terwijl de onderste 90 procent slechts 7 procent kreeg.
Te midden van de meevaller waar de miljardairsklasse en hun ultrabevoorrechte en verwende generaties van profiteren, lijken het de “self-made” types te zijn – mensen zoals Facebook-oprichter Mark Zuckerberg die aanspraak kunnen maken (althans in kapitalistische termen) op het feit dat ze hun fortuin hebben opgebouwd voor zichzelf – worden niet aangevuld. Waar zijn de nieuwe, jonge gezichten van innovatie en ondernemerschap? Je zult ze niet vinden onder de jongeren onder de 30 Forbes‘miljardairslijst.
We zijn nu getuige van het begin van wat wordt beschreven als de “grote vermogensoverdracht”. De komende twintig jaar zullen ongeveer duizend vergrijzende kapitalisten ruim 5,2 biljoen dollar aan hun erfgenamen doorgeven. Onder hen bevinden zich de 75-jarige Bernard Arnault, de rijkste persoon ter wereld, die ruim 233 miljard dollar bezit, en de 88-jarige Charles Koch, de helft van de beruchte gebroeders Koch, met 58 miljard dollar.
De kinderen van deze ouder wordende magnaten zullen de komende jaren in toenemende mate lid worden van de club van miljardairs. Net als bij de filmindustrie geldt dat ook voor de superrijken: in plaats van dat er nieuwe wegen worden betreden, krijgen we steeds vaker vervolgfilms en remakes van bestaande franchises.
Wie vormt de galerij van begunstigden van de schurken? Er is Remi Dassault, die 2,5 miljard dollar heeft: een kleinkind van Marcel Dassault, de oprichter van Dassault Aviation. Remi’s rijkdom viel hem in 2021 in de schoot, toen zijn vader Olivier omkwam bij een helikoptercrash. De Dassaults vergaarden hun rijkdom onder meer door gevechtsvliegtuigen voor het Franse leger te vervaardigen. Dassault Aviation onderhoudt ook gezellige relaties met het meedogenloze el-Sisi-regime in Egypte, de grootste internationale klant.
Dan zijn er de gebroeders Mistry, Zahan en Firoz, die elk 4,9 miljard dollar bezitten dankzij hun geboorte in een gezin met een aanzienlijk belang in een van India’s grootste conglomeraten, Tata Sons. Het bedrijf, dat begon met het aanrichten van verwoestingen door de opiumhandel onder Britse bezetting, omvat nu 29 dochterondernemingen, variërend van engineering tot auto’s, energie en hotels.
Of neem het jongste lid van de miljardairsclub, Livia Voigt. Ze is pas 19 jaar oud en studeert aan de universiteit. Dat heeft haar er niet van weerhouden een fortuin van 1,1 miljard dollar te vergaren, wat indrukwekkend lijkt totdat je erachter komt dat dit kwam doordat ze zoveel aandelen kreeg in de Braziliaanse elektrische apparatuurgigant WEG, waarvan haar grootvader medeoprichter was.
Als je een 19-jarige in Australië bent die aan de universiteit begint en hoopt dat – in overeenstemming met de mythe van de ‘fair go’ – hard werken en lef je naar de top zullen brengen, is de kans dat je ooit je kans ziet naam onder de leden van Forbes’ miljardairslijst nadert nul. Het is waarschijnlijker dat je harde werk en lef je, net als de overgrote meerderheid van andere studenten, met een gigantische HECS-schuld en een levenslange strijd zullen achterlaten, alleen maar om de basis te bereiken, zoals een veilig dak boven je hoofd.
Voor zover de mythe van de ‘fair go’ ooit werkelijkheid was, is deze al lang geleden uitgestorven. Als je een jonge aspirant-miljardair bent, kun je maar beter hopen dat je een miljardairsfamilie hebt die je een steuntje in de rug kan geven. In de huidige economie is dat de enige echte weg naar succes.
Bron: redflag.org.au
