Foto: Ted Soqui/Corbis via Getty Images
De bankrover John Dillinger is een van de beroemdste dieven uit de geschiedenis en is vandaag ondergedoken met het equivalent van ongeveer $ 7 miljoen. Je zou denken dat als iemand $ 7 miljoen had gestolen op elk van de 7 miljoen afzonderlijke misdaaduitbarstingen, je erover zou hebben gehoord, toch? Maar je zou het mis hebben.
In 2020 bracht de RAND Corporation, een denktank in Santa Monica, Californië, een studie uit met de alledaagse titel ‘Trends in Income From 1975 to 2018’. RAND zelf bevindt zich in het centrum van het Amerikaanse establishment. In de decennia na de oprichting na de Tweede Wereldoorlog werd het grotendeels gefinancierd door en voorzag het in de behoeften van het militair-industriële complex. Daniel Ellsberg werkte bij RAND toen hij de Pentagon Papers lekte, waartoe hij toegang had omdat RAND meerdere exemplaren bezat.
Ongelooflijk genoeg beschrijft dit somber klinkende artikel wat misschien wel de grootste materiële diefstal is sinds het begin van de menselijke beschaving. Het onderzoekt een simpele vraag: als de inkomensongelijkheid in de VS tot en met 2018 op het niveau van 1975 was gebleven, hoeveel meer geld zou de onderste 90 procent van de Amerikanen dan in deze 43 jaar hebben verdiend? Anders gezegd, hoeveel extra rijkdom stroomde er in deze periode naar de top 10 procent dankzij de toegenomen inkomensgelijkheid?
Als je een kont hebt, moet je die vasthouden, want het antwoord is 47 TRILJOEN DOLLAR.
Dit is een getal dat zo groot is dat het het menselijk begrip te boven gaat. Er zijn slechts een paar honderd miljard sterren in de Melkweg; $ 47 biljoen is ongeveer twee keer zo groot als het jaarlijkse bruto binnenlands product van de VS.
Dit roept een voor de hand liggende vraag op. Traditioneel vereist dit soort opwaartse concentratie van rijkdom massaslachtingen. Hoe hebben de Amerikaanse elites dit voor elkaar gekregen zonder duizenden van ons op straat te hoeven maaien?
Het antwoord is te vinden in het nieuwe boek “The Big Myth: How American Business Taught Us to Loathe Government and Love the Free Market.” Het is geschreven door Naomi Oreskes, hoogleraar wetenschapsgeschiedenis aan Harvard, en Erik M. Conway, historicus bij Caltech’s Jet Propulsion Laboratory, die eerder samenwerkten aan ‘Merchants of Doubt: How a Handful of Scientists Obscured the Truth on Issues From Tobacco Rook naar de opwarming van de aarde.”
Zoals Oreskes en Conway uitleggen, is “The Big Myth” voortgekomen uit hun vorige boek. Tijdens het schrijven van ‘Merchants of Doubt’ ontdekten ze dat de basis voor de ontkenning van de opwarming van de aarde in de jaren tachtig was gelegd door vooraanstaande wetenschappers die de realiteit van de situatie vrij goed begrepen. Deze wetenschappers waren echter overtuigde aanhangers van wat Oreskes en Conway ‘marktfundamentalisme’ noemen (ontlenend aan George Soros, een van de luidste critici van het marktfundamentalisme). Dit is een geloofssysteem dat stelt dat politieke en economische vrijheid ondeelbaar zijn. Ze citeren de natuurkundige Fred Singer, die schreef dat “als we de rol van de overheid bij het reguleren niet zorgvuldig afbakenen… gevaren er in wezen geen limiet is aan hoeveel de overheid uiteindelijk ons leven kan beheersen.”
Met andere woorden, overheidsingrijpen in de economie – zoals wetten die lood uit gas verwijderen, CO2-belastingen of verplichte afkoelpauzes voor mensen die in 100 graden hitte werken – maken ons niet alleen armer, maar zetten ons ook op weg aan de stalinistische tirannie. Daarom is het van cruciaal belang om ze allemaal bij de pas de kop in te drukken, zelfs als dat een enorme verkeerde voorstelling van zaken vereist.
Dit wereldbeeld is zo onsamenhangend geklets dat het moeilijk te geloven is dat iemand met een functionerende hersenstam erin kan geloven. Ondertussen zijn marktfundamentalisten vreemd genoeg niet bezorgd over overheidsingrijpen dat winstgevend is voor grote bedrijven. Als u een ondernemer bent die moedig probeert om gepatenteerde producten van de farmaceutische industrie op een vrije markt te produceren en te verkopen, zult u snel de verstikkende hand van de administratieve staat tegenkomen. Toch zijn er geen opiniestukken van Wall Street Journal die dit onrecht afkeuren. (Dit betekent niet dat er geen gerechtvaardigde gronden zijn voor octrooien, maar dat er ook gronden zijn voor andere overheidsvoorschriften.)
Er is ook de realiteit dat markten een menselijke creatie zijn, niet een fenomeen zoals de zwaartekracht dat zou bestaan, ongeacht of er ooit mensen kwamen of niet. En aangezien markten door ons worden gecreëerd, is het legitiem en binnen onze macht om ze te wijzigen om beter aan onze behoeften te voldoen.
Ten slotte is er het historische feit dat geen enkel land ooit geleidelijk communistisch is geworden, beginnend met minimumloonwetten en eindigend met goelags. Integendeel, het gebeurde met verschillende plunderingen op plaatsen met flagrante onrechtvaardigheden en wrede kapitalistische ongelijkheid, en zelfs toen waren er over het algemeen hedendaagse oorlogen nodig. Zoals de beroemde Sovjet-expert George Kennan het in 1946 formuleerde: “communisme is als een kwaadaardige parasiet die zich alleen voedt met ziek weefsel.” Daarom geloofde Kennan dat “elke moedige en doortastende maatregel om de interne problemen van onze eigen samenleving op te lossen” een overwinning was op het communisme.
Markten zijn een menselijke creatie, geen fenomeen zoals de zwaartekracht dat zou bestaan, ongeacht of er ooit mensen zouden komen.
Deze gelijkmoedigheid over het gebruik van democratische macht voor het algemeen welzijn was gebruikelijk onder Amerikaanse potentaten in de decennia na de Tweede Wereldoorlog. Averell Harriman, de zoon van een 19e-eeuwse roversbaron die later secretaris van handel en gouverneur van New York werd, geloofde dat ‘ons sociale en economische systeem misschien werkt in de richting van Zweedse socialistische concepten, maar niet in de richting van het Sovjetcommunisme. De regering in Zweden heeft de armoede overwonnen, gezorgd voor fatsoenlijke huisvesting en medische diensten voor iedereen, maar Zweden heeft op geen enkele manier het principe van een representatieve regering en de zorg voor burgerlijke vrijheden in gevaar gebracht.”
Het verhaal van hoe we van daar naar hier zijn gekomen, is schokkend, zelfs als je jezelf als een wijze, ontevreden beschouwt, en “The Big Myth” vertelt het tot in de kleinste details. Het is een meeslepend verhaal van wat een van de meest succesvolle propagandacampagnes ooit moet zijn, een die het intuïtieve gezonde verstand – wat iedereen “weet” zonder erover na te denken – van zowel Amerikaanse elites als gewone mensen transformeerde.
Je weet hoe het gaat. Het verlagen van de belastingen op miljardairs zal hun wonderbaarlijke creativiteit ontketenen en ons op de lange termijn allemaal rijker maken. Minimumloonwetten maken gewone mensen slechter af en moeten stoppen met omhoog gaan. (Ongelooflijk genoeg is het federale minimumloon sinds 1968 niet meer verhoogd en, gecorrigeerd voor inflatie, is het nu minder waard dan in 1950.) Slopende milieuregels zijn de reden dat je baas je geen loonsverhoging kan geven. De sociale zekerheid was een vergissing en is met uitsterven gedoemd.
Het grappigste is dat deze indoctrinatie in de glorie van de “vrije” markt nooit via vrije markten had kunnen gebeuren. Zoals Oreskes en Conway illustreren, waren er eerder enorme subsidies van het Amerikaanse bedrijfsleven voor nodig, waarvan een groot deel ging naar vaste professoren die aan universiteiten zonder winstoogmerk werkten.
Het boek is een ongelooflijk wetenschappelijk werk en op elke pagina staat minstens één sprankelend, fascinerend feit. Adam Smiths boek “The Wealth of Nation” uit 1776 wordt nu gezien als de sleuteltekst die de deugden (economisch en politiek) van ongereguleerd kapitalisme bewijst. Dit is helemaal niet waar: Smith betoogt dat bankregulering cruciaal is; dat werknemers zich moeten verenigen; dat zakenmensen het publiek vaak hebben “bedrogen en onderdrukt”; en dat elk politiek voorstel dat ze doen met de grootste argwaan moet worden bekeken. George Stigler, een vooraanstaand econoom aan de Universiteit van Chicago en collega van Milton Friedman, produceerde een editie van “The Wealth of Nations” waarin Smiths ongemakkelijke opvattingen werden behandeld door er stilletjes veel van weg te laten.
Ook opvallend: bedrijfsfinanciers realiseerden zich dat een ander boek dat centraal stond in hun zaak, “The Road to Serfdom” van Friedrich von Hayek, voor de meeste mensen gewoon te lang en ingewikkeld was om er doorheen te komen. Dus betaalden ze voor een vereenvoudigde versie die in de jaren vijftig in Reader’s Digest verscheen, waar het een toegewijde lezer vond in Ronald Reagan.
“Ideeën bestaan niet uit het niets. Ze worden ontwikkeld, ondersteund en gepromoot door mensen en instellingen.”
En er is zo, zo veel meer. Het is allemaal genoeg om je paranoïde te maken over de andere gedachten die met opzet in je hoofd zijn gestopt door mensen die niet het beste met je voor hebben. De belangrijkste les van “The Big Myth” is een meta-les. Ze schrijven overtuigend: “Ideeën bestaan niet uit het niets. Ze worden ontwikkeld, ondersteund en gepromoot door mensen en instellingen. [This] is de geschiedenis van de constructie van een mythe.”
Nu we het er toch over hebben, de RAND-studie werd gefinancierd door het Fair Work Center in Seattle, dat op zijn beurt grotendeels wordt gefinancierd door de stichting van Nick Hanauer. Inderdaad, de vraag die de krant beantwoordt, is zelf gedeeltelijk bedacht door Hanauer, een durfkapitalist en vroege investeerder in Amazon – maar iemand heeft opvattingen die veel meer aansluiten bij de opvattingen van de Amerikaanse elites uit de jaren vijftig. Ongerijmde mythen kunnen met succes worden verkondigd met enorme hoeveelheden geld, maar zelfs de waarheid naar buiten brengen kost veel geld.
Bron: theintercept.com
