‘Deze revolutie is nog maar net begonnen’: een ontmoeting met links in Damascus

Rode vlagOmar Hassan, al lang voorstander van de Syrische revolutie en een Palestijnse solidariteitsactivist, is in Syrië om verslag uit te brengen over de situatie na de val van de dictatuur van Bashar al-Assad. Dit is de derde in zijn reeks rapporten, waarvan de volledige lijst te vinden is in onze sectie Syrië na Assad.

——————-

“Deze revolutie is nog maar net begonnen”, zegt Fadi, een man van eind vijftig, staande op de trappen van het Syrische ministerie van Onderwijs. “We moeten vooruit blijven gaan. Het is pas voorbij als iedereen zijn rechten heeft vastgelegd”. Ik ben met ongeveer vijftig Syriërs die protesteren tegen een initiatief van de nieuwe regering, onder leiding van Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), om het schoolcurriculum te verschuiven naar een sektarisch en conservatief islamistisch wereldbeeld.

Iedereen is het erover eens dat de pro-Assad-propaganda, die de leerboeken doordrenkt, moet worden verwijderd. Maar de voorgestelde hervormingen gaan verder: het elimineren van lessen over evolutie en de oerknaltheorie, het afschaffen van alle negatieve verwijzingen naar het Ottomaanse Rijk, en het verwijderen van alle vermeldingen van de verschillende polytheïstische gemeenschappen in de geschiedenis van Syrië. De veranderingen zouden leerlingen op de basisschool ook leren dat christenen en joden “degenen zijn die de weg zijn kwijtgeraakt” van de islam.

Het decreet werd onmiddellijk door heel veel Syriërs luidkeels verworpen. Zozeer zelfs dat de regering al vóór de demonstratie van vandaag gedwongen werd de veranderingen terug te draaien, wat betekende dat deze vrij klein was. Maar het was toch een belangrijke bijeenkomst. Om te beginnen waren er veel media aanwezig, waardoor linkse activisten een zeldzame kans kregen om hun stem te laten horen aan het Syrische volk over hun visie op een inclusieve en rechtvaardige samenleving voor iedereen.

Belangrijker was echter de kans voor progressieve activisten om elkaar te ontmoeten en ideeën en plannen voor de toekomst uit te wisselen. Er waren twee soorten mensen aanwezig. Velen waren veteranen van de underground, 60 jaar of ouder, en sommigen hadden lange gevangenisstraffen uitgezeten voor hun moedige inspanningen.

“Ik was een oppositioneel tegen de vader [Hafez al-Assad]Ik was een oppositionist tegen de zoon [Bashar]en vandaag ben ik oppositioneel”, zegt een charismatische oudere man, die zichzelf uiteindelijk uit de kast haalt als lid van de Communistische Arbeiderspartij. Ik maak kennis met Haseeba Abdulrahman, een onafhankelijke socialistische en feministische schrijver, die het ermee eens is: “We hebben nog niets gewonnen, we hebben sterkere linkse, serieuze politieke partijen nodig om onze winsten te versterken en aan te dringen op meer”.

Er was een groot aantal jongere radicalen die actief waren geweest in de begindagen van de revolutie in 2011, en wanhopig hadden gewacht op een kans om opnieuw de straat op te gaan. “We waren er vanaf het begin bij, en zelfs de laatste jaren is er ondergronds iets georganiseerd”, zegt Dima, een spraakpatholoog in Damascus.

Ik vraag hen wat zij vinden van degenen die zeggen geduld te hebben en de nieuwe regering de tijd te geven. Tarek, een computeringenieur, komt krachtig tussenbeide: “Hoe kunnen we ze meer tijd geven? Ze hebben deze week twee uur lang vergaderd en deze vreselijke hervorming van het onderwijssysteem tot stand gebracht. Als we ze met rust laten, welke schade zullen ze dan morgen aanrichten?! De eerste verantwoordelijkheid van een burger is om zijn regering ter verantwoording te roepen.”

Dima springt er weer bij: “We zien geen andere werkwijzen dan het vorige regime; ze veranderen het beleid en er wordt van ons verwacht dat we het gewoon accepteren. Waar is de deelname, waar is het democratische Syrië dat ons is beloofd?”

Deze jongens zijn indrukwekkend, maar ze zijn in de dertig en begin veertig. Toen ik vroeg naar het gebrek aan vertegenwoordiging van studenten en jongeren, werd mij voorgelegd dat hun generatie te jong was om het revolutionaire tijdperk te hebben meegemaakt, en dus minder politiek geëngageerd is. Vermoedelijk helpen de wintervakanties ook niet mee.

Hoe het ook zij, het is nog geen maand geleden dat Assad viel, en de mensen zijn nog steeds op hun plek. Toch is er sprake van een explosie van politieke bijeenkomsten en acties. Tegelijkertijd met het onderwijsprotest verzamelde een groep voormalige gevangenen zich om gerechtigheid te eisen voor degenen die hen in de gevangenis martelden. Elke dag zijn er bijeenkomsten en acties georganiseerd door socialisten, feministen, liberale NGO’s, kunstenaars, de families van degenen die verdwenen zijn in het gevangenissysteem van Assad, en meer.

Het is niet allemaal plezier en spelletjes. Soms zijn de inspanningen van dit opkomend links breed bekritiseerd en veroordeeld. Gedeeltelijk kan dit te wijten zijn aan oprechte misverstanden over hun doelstellingen, omdat velen de concepten secularisme en socialisme associëren met het oude regime. Maar er is ook iets cynischer aan de hand: een serieuze poging van HTS-aanhangers om elke oppositie in diskrediet te brengen fel (“overblijfselen” van het oude regime). Dima lacht als ik dat wijs: “Echt niet, het is precies het tegenovergestelde. Mensen die ik ken en die totaal waardeloos waren voor Assad, behoren nu tot de grootste voorstanders van HTS”.

Halla, lid van de Syrische Revolutionair Linkse Stroom (RLC), maakte een soortgelijk punt toen we elkaar gisteren ontmoetten voor een kopje koffie. “Ze noemen ons de felmaar eigenlijk heeft HTS een aantal cijfers uit het oude regime overgenomen.” Dit is vooral het geval als het gaat om het economisch beleid: de nieuwe gouverneur van de centrale bank was de plaatsvervanger onder Assad.

Andere leidende figuren uit het economische team van Assad, die bekend staan ​​om het privatiseren van alles en het schrappen van zoveel mogelijk subsidies, worden aangeboord om een ​​belangrijke rol te spelen. HTS doet dit om aan te geven dat zij vastbesloten is zich aan de regels van het kapitalistische systeem te houden. Halla legt ook uit hoe in het hele land een aantal voormalige regimefiguren en bureaucraten hun loyaliteit aan HTS hebben verlegd, waaronder de topleiding van veel vakbonden en studentenverenigingen.

Het is nog vroeg, maar sommigen zijn al begonnen zich te organiseren tegen de nieuwe macht. Brandweerlieden in Damascus sloegen toe nadat ze waren ontslagen en vervangen door mensen uit Idlib, waarbij ze de belofte kregen om later opnieuw aan de slag te gaan. De advocatenvakbond is onder vuur komen te liggen nadat advocaten uit Damascus voor onbepaalde tijd werden uitgesloten van hun werk, en er wordt nu gesproken over de oprichting van een onafhankelijke vakbond. De heropening van scholen en universiteiten over een paar weken zou ook nieuwe mogelijkheden voor verzet kunnen creëren.

Aan het einde van de onderwijsbijeenkomst doet iemand een aankondiging over een organiserende bijeenkomst die later die dag gepland staat, de tweede bijeenkomst van een nieuwe groep genaamd de Syrian Democratic Movement. Het speelt zich af in een spelonkachtig café waarvan mij is verteld dat het een historisch trefpunt van links is. We lopen langs een klassiek tafereel van verschrompelde oude mannen die kaarten en backgammon spelen, en nemen plaats in de kamer daarachter. Eén man, van wie ik later hoorde dat hij zestien jaar in een van de kerkers van Assad heeft doorgebracht, zette het tafereel prachtig neer: ‘Kameraden, we beleven een historisch moment en we hebben een gouden kans om de toekomst van ons land vorm te geven. Laten we serieus werken”.

Wat volgt is zowel bekend als buitengewoon, terwijl 55 mensen een programma uitwerken waarop ze een progressief front kunnen bouwen om in te grijpen in de Syrische politiek. Er is onvermijdelijk een beetje discussie over secundaire en semantische kwesties. Maar iedereen is bloedserieus in het proberen dit te laten slagen en de groep op een solide politieke basis te vestigen. Er bestaat een brede consensus over het benadrukken van de rechten van vrouwen, het verzet tegen de Israëlische bezetting van Syrisch land en het streven om meer jongeren bij de beweging te betrekken.

Abdullah, een oudere man die die van Germaine Greer vertaalde De vrouwelijke eunuch in het Arabisch wordt gesproken over de noodzaak om een ​​sectie over de Koerdische rechten toe te voegen, gezien de aanhoudende aanvallen tegen hen door aan Turkije gelieerde milities. Hij krijgt enige steun, vooral van de RLC, maar die lijkt niet unaniem. Er bestaat een lange geschiedenis van chauvinisme jegens de Koerden in Syrië, en blijkbaar is er op dat front nog werk aan de winkel.

Als er iets ontbrak in het gesprek, was het een focus op economische grieven. Halla had mij eerder gewaarschuwd voor het gevaar dat links in een hokje zou worden gestopt als louter woordvoerders van minderheden. “Natuurlijk moeten we hun rechten verdedigen, maar we moeten ook in universele termen spreken en economische eisen stellen die werknemers uit alle religieuze groepen kunnen aanspreken.” Gezien het feit dat Human Rights Watch rapporteerde dat ruim 90 procent van de Syriërs eind 2023 onder de armoedegrens leefde, kan ik niet anders dan het ermee eens zijn.

Toch is het een geweldige ervaring om voor het eerst in een kamer te zitten met mensen die experimenteren met open democratisch organiseren. Er is iets magisch aan het gouden licht dat door de ramen naar binnen valt, de nevel die wordt veroorzaakt door het wijdverbreide kettingroken en de passie van kameraden die hun gedachten uitspreken en een belangrijk collectief platform bouwen, in de open lucht, na 54 jaar dictatuur. .

Op het programma van morgen staat onder meer een openbare bijeenkomst van de RLC, waarin wordt betoogd dat het verwijderen van het hoofd van een regime geenszins voldoende is om permanente, progressieve verandering te garanderen. In een heel ander deel van de stad wordt een lezing gehouden over de economische toekomst van Syrië met bekende oppositionele intellectuelen, en een documentaire over het leven en activisme van de Syrische dissident Yassin al Haj Saleh. En dat is precies waar ik lucht van heb gekregen. Vermoedelijk is er nog veel meer.

Er zullen zeker enorme uitdagingen en veel debatten in het verschiet liggen, maar links is de strijd voor de toekomst van Syrië goed en wel aangegaan.