Een aanklager wilde het leven van Marcellus Williams sparen. De procureur-generaal stond in de weg.

Een St. Louis CountyIn Missouri handhaafde een rechter de veroordeling voor moord van Marcellus Williams. Hij oordeelde dat een officier van justitie die cruciaal bewijsmateriaal had vervuild door het zonder handschoenen aan te raken vóór het proces van Williams, niet te kwader trouw had gehandeld, maar in plaats daarvan gewoon zijn normale procedure had gevolgd.

De uitspraak, donderdag gedaan door Circuit Court Judge Bruce Hilton, ontmantelt Williams’ laatste poging om zijn onschuld te bewijzen en maakt de weg vrij voor zijn executie op 24 september. “Er is geen basis voor een rechtbank om te oordelen dat Williams onschuldig is,” schreef Hilton. “Williams is schuldig aan moord met voorbedachte rade en is ter dood veroordeeld.”

De uitspraak komt drie weken nadat de rechter akkoord was gegaan met een deal tussen Williams en het kantoor van de officier van justitie van St. Louis County, Wesley Bell, die Williams’ leven zou hebben gespaard. De overeenkomst, die Williams tot levenslange gevangenisstraf zou hebben veroordeeld, was gebaseerd op de recente ontdekking dat aanklagers het moordwapen dat in 1998 werd gebruikt om Felicia Anne Gayle Picus te vermoorden, niet goed hadden bewaard.

Advocaten die procureur-generaal Andrew Bailey vertegenwoordigden, lachten om de deal en betoogden dat Hilton niet het recht had om Williams opnieuw te veroordelen. Bailey rende naar het hooggerechtshof van Missouri om de procedure te stoppen, wat het ook deed, en beval Hilton om in plaats daarvan een bewijsverhoor te houden.

Tijdens die hoorzitting, op 28 augustus, hielden de advocaten van Bell en Williams vol dat de besmetting van het moordwapen de rechten van Williams had geschonden. Advocaten die de procureur-generaal vertegenwoordigden, betoogden ondertussen dat het behandelen van bewijsmateriaal zonder bescherming slechts was wat de aanklagers in St. Louis County deden ten tijde van Williams’ proces. Hilton is het nu met dat standpunt eens.

In een verklaring na de uitspraak benadrukte Tricia Rojo Bushnell, uitvoerend directeur van het Midwest Innocence Project en een van Williams’ advocaten, hoe zeldzaam en betekenisvol het was dat Bells kantoor probeerde Williams’ veroordeling nietig te verklaren. “De beslissing van een officier van justitie om een ​​moordveroordeling en doodstraf nietig te verklaren, wordt niet lichtvaardig genomen”, zei ze, maar Bell had dit gedaan omdat “er overweldigend bewijs is dat het proces tegen Marcellus Williams ongrondwettelijk oneerlijk was, inclusief onthullingen dat de staat het meest cruciale bewijs in de zaak – het moordwapen – heeft verontreinigd.”

Een deal die niet doorgaat

Keith Larner, een gepensioneerde voormalige aanklager die Williams’ zaak behandelde, was een belangrijke getuige tijdens de bewijsvoering. Hij gaf toe dat hij, vóór Williams’ proces, herhaaldelijk het slagersmes had gehanteerd dat was gebruikt om Picus te doden zonder handschoenen te dragen die enig biologisch materiaal op het mes zouden hebben bewaard dat haar moordenaar aan de moord zou linken.

Larner getuigde dat nadat het lokale forensisch lab geen vingerafdrukken op het wapen kon vinden en het bloed dat erop werd aangetroffen, overeenkwam met dat van Picus, hij zich vrij voelde om het mes te hanteren zonder voorzorgsmaatregelen te nemen, omdat de tests waren voltooid. Larner zei ook dat hij al had geconcludeerd dat de moordenaar van Picus handschoenen had gedragen. Er is geen concreet bewijs in het procesdossier dat de moordenaar van Picus handschoenen droeg. Niettemin hield Larner vol dat er “niets was dat iemand in verband bracht met de misdaad op dat mes.” Larner herinnerde zich dat hij het mes minstens vijf keer vóór het proces had aangeraakt zonder beschermende handschoenen te dragen.

Williams blijft volhouden dat hij onschuldig is aan de moord. Er is geen bewijs van de plaats delict dat hem in verband brengt met de moord in Picus’ huis, en Williams heeft lang volgehouden dat het testen van het wapen dat is gebruikt om Picus te doden, zou kunnen bewijzen dat hij onschuldig was. De rechter in eerste aanleg wees het verzoek van zijn advocaten om het mes te testen op DNA vóór het proces af, en hij werd in 2001 veroordeeld op basis van de twijfelachtige getuigenissen van twee informanten. DNA-testen die in 2016 zijn uitgevoerd, onthulden echter onbekend genetisch materiaal op het handvat van het mes.

Gedeeltelijk op basis van het niet-geïdentificeerde DNA diende Bell in januari een motie in om Williams’ veroordeling ongedaan te maken, waarbij hij een beroep deed op een relatief nieuwe wet in Missouri die gekozen aanklagers in de staat toestaat om veroordelingen ongedaan te maken waarvan zij vinden dat ze hun ambt ten onrechte hebben verkregen. De rechtbank zou een bewijsverhoor houden in de zaak, waar een speciaal aangestelde raadsman zou betogen dat Williams vrijgelaten zou moeten worden. Toch bleek uit aanvullende tests op het mes op het laatste moment dat noch Larner noch zijn onderzoeker konden worden uitgesloten als de bron van het onbekende DNA. Met andere woorden, welk DNA van de plaats delict er ook op het mes had kunnen zitten, was onherroepelijk verloren gegaan door de manier waarop het aanklagerteam ermee omging vóór het proces tegen Williams.

Vanwege die bevindingen gaf Bell toe dat de weg om Williams vrij te pleiten steil zou zijn. Medio augustus sloot Bell een deal met Williams en zijn advocaten: de aanklager zou de doodstraf van tafel halen als Williams een zogenaamd Alford-pleidooi zou indienen, waarmee hij zijn onschuld kon volhouden en tegelijkertijd zou toegeven dat de staat genoeg had om hem te veroordelen. In ruil daarvoor zou Williams opnieuw worden veroordeeld tot levenslang. Picus’ echtgenoot, Dan Picus, had de deal ook goedgekeurd; hij gelooft dat Williams schuldig is, maar vertelde de rechtbank dat hij niet wil dat Williams wordt geëxecuteerd.

Maar dat was nog niet genoeg voor het kantoor van de procureur-generaal. Zijn beroep bij het hooggerechtshof van de staat vernietigde de overeenkomst en bracht de rechtbank ertoe de hoorzitting over het bewijsmateriaal de week erna te plannen.

“Er is nog tijd”

In zijn uitspraak van donderdag concludeerde Hilton dat, omdat Larners acties niet opzettelijk waren, volgens het precedent van het Amerikaanse Hooggerechtshof, de rechten van Williams niet waren geschonden. Het hanteren van het mes was onderdeel van de normale praktijken van het Openbaar Ministerie, vond Hilton. Larner, schreef de rechter, had een “goede trouw basis en redenen om het mes zonder handschoenen te hanteren.”

Hilton verwierp ook de andere beweringen van Williams en Bell, waaronder dat Williams’ eerdere advocaten hem niet effectief konden vertegenwoordigen tijdens het proces, en dat Larner mensen uit de groep potentiële juryleden in Williams’ zaak had geschrapt omdat ze zwart waren, wat ongrondwettelijk is. Tijdens de hoorzitting drong Jonathan Potts, die samenwerkt met Williams’ advocaten bij het Midwest Innocence Project, bij Larner aan op zijn uitgesproken besluit om een ​​potentiële jurylid te schrappen omdat de man “erg veel op Williams leek”. Larner zei dat hij bedoelde dat ze op “broers” leken, zei hij. “Als familiebroers, niet als zwarte mensen.”

Tijdens zijn korte ambtstermijn als procureur-generaal heeft Bailey veel tijd besteed aan het bestrijden van pogingen om onterecht veroordeelden vrij te pleiten. Toch had zijn kantoor donderdagmiddag nog geen verklaring afgegeven over Hiltons uitspraak.

Rojo Bushnell, van het Midwest Innocence Project, zei dat Williams’ juridische team via de rechtbanken en gouverneur Mike Parsons, die gratie zou kunnen verlenen, hulp zou blijven zoeken. “We zullen elke mogelijke optie blijven nastreven om de onrechtmatige executie van meneer Williams te voorkomen,” zei ze in haar verklaring. “Er is nog steeds tijd … om ervoor te zorgen dat Missouri niet het onherstelbare onrecht begaat van het executeren van een onschuldig persoon.”