Een korte geschiedenis van boobytrap-elektronica die ontploft

Twee grootschalige, Gecoördineerde aanvallen deze week schokten Libanon — de nieuwste herhaling van een historisch patroon van boobytraps in elektronische apparatuur.

Dinsdag zorgde een aanval ervoor dat pagers ontploften in Libanon en Syrië, waarbij duizenden mensen gewond raakten en minstens 12 mensen omkwamen, waaronder een 9-jarig meisje en een 11-jarige jongen. Een tweede golf van bomaanslagen vond plaats op woensdag, toen explosieven ontploften in een reeks draagbare radio’s in het land, waarbij negen doden en 300 gewonden vielen, aldus berichten.

Israël, waarvan algemeen wordt aangenomen dat het achter beide aanvallen zit, zou piepers met boobytraps hebben gebruikt die door Hezbollah-leden worden gebruikt, en een soortgelijke prestatie hebben geleverd met de handradio’s. De bomaanslagen lijken aanvallen in de toeleveringsketen te zijn – wat betekent dat de gadgets op een bepaald moment vóór ze in handen van de doelen kwamen, zijn gemanipuleerd of ronduit vervangen door gemanipuleerde apparaten met explosieven en een ontsteker. Hezbollah, dat de exploderende elektronica ook aan Israël toeschrijft, zou onlangs massaal zijn overgestapt op het gebruik van piepers voor communicatie om Israëlische surveillance te ontwijken.

De omvang van de gecoördineerde aanvallen was schokkend, maar de tactiek om een ​​elektronisch apparaat om te vormen tot een explosief is niet ongekend. Sterker nog, het dateert van minstens een halve eeuw geleden, volgens Amerikaanse militaire documenten.

Field Manual 5-31, simpelweg getiteld “Boobytraps” en voor het eerst gepubliceerd door het Amerikaanse ministerie van Defensie in 1965, beschrijft de genoemde objecten als explosieve ladingen “die op sluwe wijze zijn bedacht om te worden afgevuurd door een nietsvermoedende persoon die een ogenschijnlijk ongevaarlijk object verstoort of een vermoedelijk veilige handeling uitvoert.” De 130 pagina’s tellende handleiding biedt een scala aan ingewikkelde bedradingsschema’s en dwarsdoorsnedeschema’s voor het plaatsen van boobytraps in verschillende apparaten, variërend van kantoorapparatuur zoals bureaus en telefoonlijstzoekers (vroege telefoonboeken) tot keukengerei zoals potten en ketels, evenals items zoals televisies en bedden.

De handleiding beschrijft ook een communicatieheadset met boobytraps uit de Tweede Wereldoorlog, “met een elektrische detonator die is aangesloten op de aansluitingen aan de achterkant. De aansluiting van de headset op de actieve communicatielijn initieerde de detonatie.”

Een eerdere editie van de “Boobytraps” veldhandleiding uit hetzelfde jaar bevat een diagram van een bureautelefoon die is uitgerust met een explosieve lading in de basis. Er staat dat “een neptelefoon kan worden gefabriceerd die zal ontploffen wanneer er een poging wordt gedaan om het instrument te gebruiken.” Dit diagram werd weggelaten uit de latere versie van de handleiding.

Een ander handboek van het leger uit 1966, TM 31-200-1, dat betrekking heeft op “Unconventional Warfare Devices and Techniques”, legt verder uit dat hoewel de “testgeschiedenis” van de boobytrap-headset niet bekend is, het concept desalniettemin “werkbaar lijkt” en dat “zelfs een kleine lading explosieven die vlakbij het oor tot ontploffing wordt gebracht, ernstig letsel kan veroorzaken.”

Ongeveer 30 jaar later, in 1996, zou de Israëlische veiligheidsdienst, ook bekend als Shin Bet, een soortgelijke techniek hebben gebruikt om een ​​kleine lading explosieven te laten ontploffen bij het oor van Hamas-bommenmaker Yahya Ayyash. Wetende dat Ayyash de telefoons van zijn vrienden gebruikte, slaagden de organisatoren van de moord erin om een ​​gemanipuleerde telefoon te bezorgen aan een familielid van een van Ayyash’ jeugdvrienden. Toen Ayyash een telefoon met een boobytrap beantwoordde, suggereren rapporten dat zijn communicatie werd onderschept door luchtbewaking en Shin Bet op afstand het boobytrap-apparaat tot ontploffing bracht, waarbij hij stierf.

Communicatieapparaten zijn niet de enige elektronica die tot explosieven zijn omgevormd. Een uitgave van Inspire uit 2010, een tijdschrift uitgegeven door Al Qaeda, bevat een artikel van Ikrimah Al-Muhajir van de “Explosives Department”, waarin uitgebreid wordt uitgelegd hoe een printer van een boobytrap werd voorzien om explosieven in de inktcartridge te stoppen. Volgens het artikel gebruikten bommenmakers een circuit van een Nokia-telefoon om het apparaat onopgemerkt door de beveiliging van de luchthaven te laten komen.

Al-Muhajir beweerde dat het moleculaire getal van de toner van de printer dicht bij het moleculaire getal van de gebruikte explosieve verbinding lag, terwijl de schakelingen van de mobiele telefoon hielpen om te versmelten met de interne schakelingen van de printer. Twee apparaten werden ontdekt dankzij inlichtingen over het complot, die al succesvol hun weg naar talloze vliegtuigen hadden gevonden.

Recenter kregen Ecuadoraanse journalisten in 2023 USB-sticks met boobytraps toegestuurd, die, toen ze in hun computers werden gestoken, explodeerden en een tv-presentator verwondden. De USB-sticks zouden hetzelfde type explosief, RDX, hebben gebruikt als de moord op Ayyash.

Na de gecoördineerde aanvallen in Libanon en Syrië zouden er meer details naar boven kunnen komen over hoe de apparaten werden gemanipuleerd om te ontploffen. Maar de conclusie voor nu is dat elektronische communicatiemiddelen niet alleen vatbaar zijn voor surveillance — ze kunnen in feite zelf worden omgezet in wapens.

Update: 18 september 2024, 13:48 uur ET
Het verhaal is bijgewerkt met nieuwe informatie over de twee kinderen die omkwamen bij de aanval met de pager op dinsdag, en over een soortgelijke gecoördineerde aanval op woensdag in Libanon, waarbij draagbare portofoons het doelwit waren.