Medio juli werd Griekenland overspoeld door een andere verstikkende hittegolf. De hitte werd nog eens versterkt in Athene, omdat het beton en marmer van de straten en trottoirs van de hoofdstad de zon vasthielden. Binnenruimtes hadden geen of weinig airconditioning en zelfs de avondlucht bracht weinig verlichting. De temperaturen schommelden meer dan een week rond de 38°C (100°F). Het is het soort meedogenloze hitte waardoor je je flauw kunt voelen, zelfs als je stilstaat. Het is het soort hitte dat gedachten doet zwellen en je ademhalingsvermogen bemoeilijkt. Het Griekse agentschap voor civiele bescherming waarschuwde dat burgers “bijzonder voorzichtig” moeten zijn en stelde voor dat mensen “op koele en schaduwrijke plekken blijven, weg van overbevolking.”
Maar voor veel werknemers zijn deze richtlijnen onmogelijk. Zelfs tijdens het warmste deel van de dag op de warmste dag van dit jaar, fladderden bezorgers door de stad op motoren en bleven sommige bouwvakkers doorwerken. Een vakbond van bezorgers, SBEOD, bracht een verklaring uit waarin stond dat “lange wachttijden in de zon, draaiende motoren, heet plaatwerk, heet asfalt en uitlaatgassen de temperatuur de pan uit laten rijzen.” Ze riepen het ministerie van Arbeid op om bindende noodstopzettingen in te stellen. De Federation of Technical Works Workers (OSETEE, een vakbond voor bouwvakkers) merkte op dat, gezien het gebrek aan goede wetgeving, de overheid “politieke verantwoordelijkheid moet nemen voor elke ziekte, verwonding of dood van werknemers die onbeschermd blijven onder onmenselijke werkomstandigheden.”
Griekenland, gelegen aan de Middellandse Zee, is niet nieuw met hete zomers. Maar de zomers worden heter — en blijven langer heter. Hittegolven komen vaker voor, houden hogere temperaturen aan en duren soms wel een week. Voor veel Griekse werknemers verandert het voortzetten van hun werk onder deze omstandigheden van moeilijk naar gevaarlijk. De Griekse overheid is achtergebleven bij het aannemen van uitgebreide en bindende regelgeving en bescherming voor werknemers om de toegenomen hitte en klimaatverandering aan te pakken, in wat vakbonden in het land “flagrante onverschilligheid” noemen. Werknemers roepen op tot verplichte, betaalde stopzettingen van alle buitenwerkzaamheden wanneer de temperaturen gevaarlijke niveaus bereiken.
Het idee is niet ongehoord. Het Griekse ministerie van Arbeid heeft op de eerste dag van de hittegolf in juli een circulaire uitgegeven waarin buitenwerk tussen 12.00 en 17.00 uur van 17 tot 19 juli werd verboden, zolang de temperaturen gelijk waren aan of hoger waren dan 40°C (104°C). Ze hebben echter geen ministerieel besluit uitgevaardigd, waarvan de vakbonden zeiden dat het serieuzer zou worden genomen en dus ook daadwerkelijk zou worden gehandhaafd. Veel werknemers bleven dus op de een of andere manier doorwerken ondanks deze verboden.
Op 18 juli werden bezorgers die voor de app efood in Athene werkten gewaarschuwd dat hun diensten zouden worden stopgezet, zonder betaling tijdens de uren van het verbod. Toch ontdekten veel werknemers dat wanneer ze de app openden, deze nog steeds bestellingen aannam. Werknemers zaten toen met het dilemma om de hitte te vermijden en een dagloon te verliezen of het risico te nemen om in gevaarlijke omstandigheden te werken. Velen kozen ervoor om te werken.
Tijdens de hittegolf in Griekenland in juni, genaamd “Kleon”, was hetzelfde het geval: scholen waren gesloten, de Akropolis sloot haar poorten en het Ministerie van Arbeid verbood formeel alle buitenwerkzaamheden van 12.00 tot 17.00 uur. Ze bevalen een volledige compensatie van werknemers tijdens de staking en een boete van € 2.000 per werknemer voor bedrijven die de circulaire niet toepasten. Toch bleven bouwvakkers, die net als bezorgers vaak informeel of zonder goede contracten moeten werken, weg bij weg- en bouwprojecten in het hele land. De vakbond van bouwvakkers en verwante beroepen van de stad Patras bracht een verklaring uit waarin ze de “volharding” van bouwbedrijven bekritiseerden die werknemers dwongen om op het werk te blijven.
In juli 2023, tijdens een soortgelijke hittegolf en werkonderbreking, stierf Giorgos Patrinos, die later bleek een niet-aangegeven bezorger te zijn in de stad Chalkida, aan een hitteberoerte terwijl hij in de hitte eten bezorgde. Volgens de vakbond OSETEE verloren in 2023 minstens veertien Griekse werknemers het leven door arbeidsongevallen of ziekten die direct verband hielden met hoge temperaturen.
Vakbonden in het hele land hebben opgeroepen tot bindende beschermende regelgeving, met strikte implementatie. De Algemene Confederatie van Griekse Arbeid (GSEE), een overkoepelende vakbond voor werknemers in de particuliere sector, heeft het Ministerie van Arbeid gevraagd om specifieke bepalingen voor werkgevers om de arbeidsomstandigheden te reguleren, “die gepaard moeten gaan met strenge straffen en intensivering van tijdige inspecties door de Arbeidsinspectie.”
Ze hebben maatregelen aanbevolen zoals het verplicht stellen van drinkwatervoorzieningen op werkplekken, verplichte pauzes waarbij rekening wordt gehouden met de hitte en het verminderen of volledig stopzetten van het werk op de warmste momenten van de dag. Ook verplichte werkonderbrekingen, met name tijdens hittegolven, zijn aanbevolen.
Geen van deze bepalingen is in de huidige wet opgenomen.
Omdat de oorzaak van de stijgende temperaturen en hittegolven de opwarming van de aarde is, worden werknemers in landen over de hele wereld geconfronteerd met vergelijkbare gevaren. De Internationale Arbeidsorganisatie van de Verenigde Naties ontdekte dat wereldwijd 4200 werknemers stierven door hittegolven in 2020. De Internationale Vakbondsconfederatie noemde “klimaatrisico’s” het thema van de Internationale Arbeidersherdenkingsdag van dit jaar.
Volgens gegevens van het Europees Vakverbond heeft de Europese Unie sinds 2000 een toename van 42 procent gezien in hittegerelateerde sterfgevallen op het werk. Ze stellen dat slechts zes van de zevenentwintig lidstaten van de EU specifieke wetgeving hebben om werknemers te beschermen tijdens hittegolven.
In de Verenigde Staten is het aantal sterfgevallen op de werkplek als gevolg van hitte eveneens toegenomen: in 2022 stierven er 43 werknemers, tegen gemiddeld 34 in voorgaande jaren, volgens het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics. Eerder deze zomer stelde het Amerikaanse ministerie van Arbeid regelgeving voor met bescherming voor werknemers die evenredig toeneemt met de temperaturen. Hoewel soortgelijke voorgestelde regelgevingen eerder al zijn afgewezen door de wetgevende machten van de staten Florida en Texas.
Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie heeft ongeveer 75 procent van de werknemers in Azië last van extreme hitte op het werk. In Afrika heeft bijna 93 procent van de werknemers last van extreme temperaturen.
Werknemers en vakbonden hebben zich georganiseerd voor wetgeving en bescherming tegen hitte en de domino-effecten van klimaatverandering. Werknemers in Australië en de Verenigde Staten hebben onderhandeld over wetgeving die gericht is op het beschermen van werknemers die worden blootgesteld aan hoge temperaturen, verschillende vakbonden in de Democratische Republiek Congo hebben eisen gesteld aan mijnwerkers in gevaarlijke omstandigheden en brandweerlieden in Spanje hebben zich georganiseerd om de overheid te laten erkennen en bescherming te implementeren tegen gevaarlijke rook van bosbranden.
Werknemers in Griekenland roepen op tot een soortgelijke verlichting. Op 17 juli, de derde dag van de hittegolf in juli, verzamelden bezorgers zich in Athene buiten het Griekse ministerie van Arbeid, zich vastklampend aan de schaduwplekken op het trottoir terwijl de zon erop scheen. Ze eisten een volledig verbod op bezorgwerk zodra de temperatuur 38°C (100°F) bereikt, met betaling voor werknemers en strikte naleving. De temperatuur was op het moment van de bijeenkomst één graad Celsius hoger dan dat. Op het trottoir staan voelde alsof je naast een brandende oven stond.
Maar vakbonden hebben opgemerkt dat de huidige Griekse regering, geleid door de conservatieve partij Nieuw-Democratie, niet bepaald werknemersvriendelijk is. In de afgelopen jaren heeft Griekenland zijn arbeidswet herzien, waardoor er tien-urige werkdagen zijn toegestaan waar het land voorheen slechts acht-urige werkdagen toestond, wat Nieuw-Democratie identificeerde als een noodzakelijke stap om “onrecht uit het verleden te corrigeren” en vakbonden ertoe bracht in staking te gaan. In de afgelopen maand heeft het land de mogelijkheid van een zesdaagse werkweek in de wet opgenomen, wat Nieuw-Democratie prees als een zegen voor de economie. De bezorgvakbond SBEOD heeft dit bewijs “ze zijn vastbesloten om ons op het werk te vermoorden” genoemd.
“We zijn vastbesloten om te blijven vechten voor werk en een leven met waardigheid,” aldus de vakbond. “We vragen het Ministerie van Arbeid om onmiddellijk actie te ondernemen tegen de hittegolf en verklaren dat we niet overbodig zijn en niet overbodig zullen worden.”
Het is geen overdrijving: als Griekenland blijft treuzelen met het bieden van dergelijke bescherming, zullen werknemers steeds moeilijkere omstandigheden tegenkomen. Als er niet snel verandering komt, zullen er meer sterven terwijl ze proberen een dagtaak af te maken.
Bron: jacobin.com
