De Texas Supreme De rechtbank heeft de geplande executie van Robert Roberson donderdagavond laat stopgezet, na een buitengewone reeks juridische wendingen, aangespoord door een tweeledige groep staatswetgevers.
De wetgevers, waaronder invloedrijke leden van de House Criminal Jurisprudence Committee, hebben een reeks jiu-jitsu-achtige bewegingen ingezet om Roberson de kans te geven zijn onschuld te bewijzen. Hun inspanningen concentreerden zich rond een statuut dat uniek is in zijn soort in Texas, waardoor mensen die gevangen zitten op basis van gebrekkig forensisch onderzoek hun veroordelingen kunnen aanvechten.
“Het enorme team dat voor Robert Roberson vecht – mensen uit heel Texas, het hele land en de wereld – zijn vanavond opgetogen dat een contingent dappere, tweeledige wetgevers in Texas ervoor heeft gekozen om diep in de feiten van Roberts zaak te graven die nog geen rechtbank had overwogen en erkende dat zijn leven de moeite waard was om voor te vechten”, zei Robersons advocaat, Gretchen Sween, in een verklaring. “Hij leeft om nog een dag te vechten en hoopt dat zijn ervaring kan helpen de integriteit van ons strafrechtsysteem te verbeteren.”
Roberson werd in 2003 naar de dodencel gestuurd omdat hij zijn tweejarige dochter Nikki had vermoord. Medische professionals schreven de dood van het kind toe aan het zogenaamde shaken-babysyndroom, of SBS: een diagnose gebaseerd op de overtuiging dat een bepaalde combinatie van verwondingen bij een baby of peuter alleen kan worden veroorzaakt door hevig schudden. Deze theorie is inmiddels weerlegd door wetenschappelijk onderzoek. Volgens de National Registry of Exonerations zijn in het hele land 34 mensen die op basis van SBS zijn veroordeeld, vrijgesproken.
Roberson, die volhoudt dat hij onschuldig is, heeft zijn veroordeling aangevochten met behulp van de zogenaamde junk science-wet van de staat. Maar de rechtbanken in Texas negeerden het overweldigende bewijsmateriaal dat de zaak van de staat tegen hem ondermijnde en gaven groen licht voor zijn executie op 17 oktober. Toen die datum naderde, kreeg Roberson de steun van een tweeledige groep van meer dan 80 Texaanse wetgevers, die zowel het bestuur als de rechtbanken smeekten om zijn leven sparen.
Scheiding der Machten
Minder dan twee uur vóór de geplande executie om 18.00 uur op donderdag, verzochten de Republikeinse vertegenwoordiger van Texas, Jeff Leach en de Democratische vertegenwoordiger, Joe Moody, om een straatverbod om de staat ervan te weerhouden Roberson te vermoorden. De dag ervoor hadden leden van de commissie voor strafrechtelijke jurisprudentie van het Texas House een acht uur durende hoorzitting gehouden over de doodstraf en de junk science-wet van de staat. De hoorzitting concentreerde zich bijna uitsluitend op de zaak van Roberson en werd afgesloten met het ongekende besluit om hem te dagvaarden om te getuigen tijdens een hoorzitting op 21 oktober – vier dagen na zijn geplande executie.
De dramatische stap van de wetgevers kwam nadat het Texas Court of Criminal Appeals het meest recente beroep van Roberson al had afgewezen, en de Board of Pardons and Paroles had geweigerd clementie aan te bevelen.
Tijdens een korte hoorzitting donderdagmiddag voor een rechter in Austin betoogde Moody dat de commissieleden onafhankelijke juridische macht hebben om getuigen te dagvaarden die cruciaal zijn voor hun taak om ervoor te zorgen dat de staatswetten werken zoals bedoeld. In dit geval zei Moody dat het horen van getuigenissen het “heel duidelijk” maakte dat de rechtbanken in Texas het junk science-statuut niet volgen.
“Dat is ongepast, dat is ongepast”, zei hij tegen de rechter. “En als dat het geval is, valt het absoluut binnen de jurisdictie van de wetgever, en binnen onze macht, om daarnaar te kijken. En dat is de kern van de reden waarom we de heer Roberson nodig hebben om te getuigen.’
Ed Marshall, een staatsassistent van de procureur-generaal, voerde aan dat het “Shaken Baby Syndroom gewoon geen rol speelt” in de zaak van Roberson en dat de rechter niet de macht had om de beslissing van het Court of Criminal Appeals om zijn beroep af te wijzen, tegen te spreken. Toch gaf hij toe dat de dagvaarding van de wetgevers geldig en wettig was. De rechter keurde het straatverbod goed, en het kantoor van de AG ging in beroep bij het Court of Criminal Appeals, dat de kant van de staat koos en schreef dat “geen enkele andere rechtbank van deze staat de bevoegdheid heeft om zijn beslissingen te herroepen of te omzeilen, of om zijn mandaten niet te gehoorzamen.”
Het was echter niet de taak van het Court of Criminal Appeals om over deze kwestie te beslissen. Hoewel de rechtbank jurisdictie en het laatste woord heeft over strafzaken in de staat, werd het straatverbod uitgevaardigd als onderdeel van een civielrechtelijk proces waarbij de wetgevers probeerden een beroep te doen op hun wetgevende rechten. De wetgevers gingen in beroep bij het Hooggerechtshof van Texas, dat het laatste woord heeft in burgerlijke zaken, om hun zaak te bepleiten.
Kort voor middernacht kwam het Hooggerechtshof tussenbeide en legde uit dat de situatie ernstige vragen opriep over de scheiding der machten. “De vraag impliceert de verdeling van het gezag over de drie takken van de regering, waarbij twee takken tegen elkaar worden opgezet”, schreef rechter Evan Young. Nadat de CCA de beroepen van Roberson had afgewezen, kreeg de staatsafdeling voor correcties – een uitvoerend bijkantoor – de taak om de executie uit te voeren. In hun pogingen om het departement ervan te weerhouden dit te doen, spanden de wetgevers hun spieren in de wetgevende macht, waardoor het conflict ontstond.
“Zou het doorgaan met een executie onder deze omstandigheden een inbreuk van de uitvoerende macht op de brede autoriteit van de wetgevende macht met zich meebrengen?” Jong schreef. “Of, omgekeerd, zou het toestaan van verschillende commissies van de wetgevende macht om een gevangene te dagvaarden die onderworpen is aan een dreigend doodvonnis, een inmenging van de wetgevende macht in de ordelijke werking van de wet betekenen, waardoor manipulatie van het rechtsproces in gevaar zou komen …?”
Geconfronteerd met dit conflict zei het Hooggerechtshof van Texas dat het, en niet het Court of Criminal Appeals, de taak had om te beslissen of het straatverbod van kracht moest blijven.
Een kans om gehoord te worden
Het effect van de uitspraak was dat de staat de executie voorlopig niet kon uitvoeren. Het Hooggerechtshof drong er bij de rechtbank op aan om de kwesties van de scheiding der machten snel aan te pakken. In de tussentijd zal Roberson naar verwachting op 21 oktober verschijnen tijdens de hoorzitting van de commissie van het Huis van Afgevaardigden.
De leden van de commissie zijn vastbesloten het junk science-dagvaarding te wijzigen om ervoor te zorgen dat het werkt zoals bedoeld en dat Roberson de kans krijgt om gebruik te maken van de bescherming ervan. Omdat de wetgevende macht van Texas alleen in de oneven jaren bijeenkomt, zou dat waarschijnlijk betekenen dat de executie van Roberson tot de herfst van 2025 moet worden uitgesteld.
Het uitstel van de executie van het elfde uur kwam vele uren nadat Robersons juridische mogelijkheden uitgeput leken te zijn. Zijn juridische team had tevergeefs een beroep gedaan op het Amerikaanse Hooggerechtshof om de zaak in behandeling te nemen. In een verklaring schreef rechter Sonia Sotomayor dat Roberson geen kwestie aan de orde had gesteld die de federale rechtbank gemakkelijk kon behandelen, maar zij herhaalde de zorgen van de wetgevers in Texas en betreurde dat veroordelingen die geworteld zijn in de junkwetenschap moeilijk in de rechtbanken ongedaan kunnen worden gemaakt. “Deze zaak is emblematisch voor dit probleem”, schreef ze. En hoewel Sotomayor eerder staten heeft opgeroepen om junk science-wetten zoals die van Texas goed te keuren, merkte ze op dat “tragisch genoeg dat statuut Roberson in dit geval niet hielp.”
Sotomayor riep het Court of Criminal Appeals op vanwege de ongelijksoortige behandeling van Roberson in het licht van de beslissing van de rechtbank in Texas om vorige week een nieuw proces te gelasten in een andere zaak waarbij SBS was ingeschakeld. Zoals de rechtbank “zelf heeft bevestigd, is de wetenschappelijke basis voor het shaken-babysyndroom sindsdien in grote twijfel getrokken”, schreef de rechter. De zaak van Roberson berustte op dezelfde medische deskundige, merkte ze op, en toch keek de rechtbank de andere kant op. Hoewel het Hooggerechtshof niet bevoegd was om de dreigende executie van Roberson een halt toe te roepen, beschreef Sotomayor het als een mogelijke ‘gerechtelijke dwaling’.
“Weinig gevallen vragen dringender om een dergelijke oplossing dan een zaak waarin de verdachte een serieuze blijk heeft gegeven van daadwerkelijke onschuld, zoals Roberson hier heeft gedaan.”
Moody en Leach vierden de uitspraak van het Hooggerechtshof van Texas donderdagavond laat in een verklaring. “Hoewel sommige gerechtsgebouwen hem in de steek hebben gelaten, heeft het Texas House dat niet gedaan”, schreven ze.
“We zijn het Hooggerechtshof van Texas zeer dankbaar voor het respecteren van de rol van de wetgevende macht van Texas in dergelijke vervolgzaken. We kijken ernaar uit om Robert te verwelkomen in het Capitool van Texas, en samen met 31 miljoen Texanen, hem eindelijk – en de waarheid – een kans te geven om gehoord te worden.”
Bron: theintercept.com
