Foto: Alex Brandon/AP
Misschien, misschien wel, Rechter Juan Merchan redde vorige week de Amerikaanse democratie.
Vrijdag stelde de rechter in de staat New York de uitspraak uit van Donald Trump voor zijn veroordeling wegens het vervalsen van bedrijfsgegevens om zijn zwijggeldplan te verbergen waarmee hij tijdens de presidentscampagne van 2016 de stilte van een voormalige pornoster wilde kopen.
Trump probeerde zijn affaire met Stormy Daniels te verdoezelen, net nadat zijn campagne bijna was ontspoord door de release in oktober van een Access Hollywood-videoband waarin hij openlijk sprak over hoe hij vrouwen lastigviel en misbruikte. Omdat hij dacht dat zijn campagne een tweede seksschandaal niet zou overleven, was Trump bereid de wet te overtreden om het overspelincident geheim te houden.
Trump zal pas na de verkiezingen in november worden veroordeeld in deze zaak.
Veel politieke deskundigen en analisten noemden Merchan’s beslissing een overwinning voor Trump. Het was een bevestiging van Trumps campagne om zijn vier strafzaken voor de verkiezingen op een zijspoor te zetten en uit te stellen.
Aanvankelijk was ik het eens met die beoordeling. Maar toen begon ik na te denken over de gevaren van het toestaan dat een demagoog zichzelf afschildert als slachtoffer.
Natuurlijk heeft Trump zichzelf al lang afgeschilderd als een vervolgd slachtoffer – een slachtoffer van het ministerie van Justitie, het Congres, de media of wie hem ook maar onlangs ter verantwoording heeft geroepen voor zijn vele leugens, afzetbare acties en criminaliteit. Het is het cynische draaiboek dat hij keer op keer heeft gebruikt om zijn volgers op te hitsen en ze zijn krankzinnige complottheorieën te laten geloven. Het kan hem niet schelen dat zijn retoriek een poging heeft aangewakkerd om de regering omver te werpen tijdens de opstand van 6 januari, of dat gewelddadige blanke nationalistische groepen zoals de Proud Boys zijn voorbeeld volgen, of dat zijn duistere complottheorieën hebben geleid tot een aanval op een FBI-kantoor. Onderzoek heeft uitgewezen dat meer dan een kwart van de Republikeinen nu gelooft dat politiek geweld acceptabel is.
Maar een strafrechtelijke veroordeling in de laatste weken van de presidentscampagne zou Trump hebben geholpen zijn nep-slachtofferschap aan een breder publiek te verkopen, buiten zijn MAGA-handlangers.
Zonder de veroordeling – en met zijn andere drie strafzaken in het ongewisse – kan Trump nog steeds beweren dat hij wordt vervolgd, zoals hij deed tijdens het presidentiële debat van deze week, maar het zal minder effectief zijn.
De geschiedenis leert dat er een risico schuilt in het ter verantwoording roepen van potentiële dictators voor hun daden op cruciale politieke momenten. De bekendste zaak speelde zich precies een eeuw geleden af.
Adolf Hitlers 1924 Het proces wegens verraad biedt een belangrijke les voor de omgang met Trump.
Hitler was een marginale politieke figuur in Duitsland voordat zijn proces in februari 1924 begon. Het proces vond plaats slechts enkele maanden nadat Hitler een opstand leidde die de geschiedenis in ging als de Bierkellerputsch, een mislukte poging van Hitler en de nieuwe nazipartij om de provinciale regering van Beieren over te nemen als voorloper van het organiseren van een staatsgreep in Berlijn om heel Duitsland over te nemen. Hitler probeerde het model te volgen dat was opgesteld door Benito Mussolini, een andere fascist die in Italië aan de macht was gekomen na zijn Mars op Rome in 1922.
Hitlers staatsgreep begon op 8 november 1923, toen hij en zijn mede-nazi’s een politieke bijeenkomst in een bierhal in München bestormden, waar de staatscommissaris van Beieren sprak. Hitler vuurde een pistool af en kondigde aan dat “de nationale revolutie was begonnen”, terwijl andere nazi’s de hal omsingelden en de hoofdingang blokkeerden met een machinegeweer.
Maar Hitlers couppoging begon snel te mislukken. Toen ongeveer 2000 nazi’s de volgende ochtend het centrum van München probeerden binnen te marcheren, werden ze door de politie opgewacht en brak er een vuurgevecht uit, waarbij 15 nazi’s, vier politieagenten en één omstander omkwamen.
Hitler en veel van zijn luitenants werden al snel gearresteerd en beschuldigd van hoogverraad. In eerste instantie was Hitler radeloos; hij dacht dat zijn leven voorbij was. Maar tegen de tijd dat zijn proces begon, was hij er klaar voor om de rechtszaal te veranderen in een platform van waaruit hij zijn leugens en propaganda kon spuien.
Hitler had het voordeel dat hij terechtstond op een politiek geladen moment. Na de oorlog kampte Duitsland met een economische ineenstorting, terwijl veel Duitsers op zoek waren naar mensen die de schuld konden krijgen voor de nederlaag van het land in de Eerste Wereldoorlog en zich ergerden aan de zware voorwaarden die de overwinnende bondgenoten Duitsland hadden opgelegd in het Verdrag van Versailles. Een groot percentage Duitsers ging geloven dat Duitsland de oorlog op het slagveld niet echt had verloren. In plaats daarvan werden ze overtuigd door de samenzweringstheorie van de “dolkstoot” – dat het Duitse leger niet was verslagen, maar dat de politieke wil van het land in de laatste weken van de oorlog gewoon was ingestort. Daarvoor gaven ze de Joden en socialisten en andere groeperingen de schuld die volgens hen de overgave en troonsafstand van de keizer hadden afgedwongen.
Hitler maakte tijdens zijn proces gebruik van dit chaotische politieke klimaat. Sympathieke rechters lieten hem demagogische toespraken houden, waardoor hij zichzelf kon afschilderen als een martelaar die Duitsland probeerde te redden van de kwade krachten achter de Duitse Weimarrepubliek na de oorlog. Hitler probeerde de beschuldigingen van verraad niet te bestrijden, maar beweerde in plaats daarvan dat hij een Duitse patriot was die vastbesloten was om de echte criminelen uit de regering te verdrijven. Hij noemde de Weimarregering de “verraders van 1918”, die de schuld kregen van de nederlaag van Duitsland.
Voor het einde van het proces gaf Hitler een dramatische toespraak in de rechtszaal die enorm aansloeg bij zijn verstokte rechtse aanhangers. “U mag ons duizend keer schuldig verklaren, maar de Godin die het Eeuwige Hof van de Geschiedenis voorzit, zal met een glimlach de aanklacht van de officier van justitie en het vonnis van dit hof in stukken scheuren,” zei hij. “Want zij spreekt ons vrij.”
Hitler kreeg een ongelooflijk lichte straf – hij werd vrijgelaten na slechts negen maanden. Terwijl hij in de gevangenis zat, dicteerde hij “Mein Kampf” aan andere nazi-gevangenen.
De staatsgreep en het theatrale proces maakten van Hitler een politieke ster in Duitsland; hij en zijn aanhangers konden beweren dat hij werd vervolgd door een corrupt rechtssysteem.
Om zeker te zijnde parallellen tussen Hitler en Trump zijn niet precies. Het duurde bijna een decennium na zijn proces voordat Hitler aan de macht kwam, terwijl Trumps veroordeling slechts enkele weken voor de presidentsverkiezingen zou hebben plaatsgevonden. Het belangrijkste is dat de economische en politieke omstandigheden in de Verenigde Staten vandaag de dag niet lijken op Duitsland in de jaren 20.
Maar Hitler en Trump hebben op dezelfde stijl van victimisatie en demagogie vertrouwd. Beide zagen hun politieke fortuin stijgen dankzij beweringen van vervolging en martelaarschap. Trumps draaiboek – waarin hij beweert dat hij een patriot is die vecht tegen duistere krachten binnen de overheid en andere elite-instellingen – was ook Hitlers draaiboek.
Hoewel het teleurstellend is dat Trump nog niet ter verantwoording is geroepen voor een van zijn vele misdaden, is het mogelijk dat het beter is voor de natie dat hij niet door veel kiezers wordt gezien als een vervolgd slachtoffer in de weken voor de verkiezingen. Trump in handboeien zou hem alleen maar politiek kunnen helpen.
Bron: theintercept.com
