Hoop keert terug naar Syrië | Rode vlag

De val van het Assad-regime, dertien jaar na het begin van de Syrische revolutie, is een van de meest buitengewone gebeurtenissen in de geschiedenis van het Midden-Oosten.

De Syrische revolutie van 2011 was de meest verreikende van alle Arabische opstanden en drong diep door tot in alle lagen van de samenleving. Gedreven door armoede, economische crisis en haat tegen een meedogenloos autoritair regime gingen miljoenen de straat op om een ​​einde aan het regime te eisen.

Maar de wrede strategie van president Bashar al-Assad om zijn heerschappij te handhaven – een half miljoen mensen afslachten, steden platleggen, tienduizenden gevangen zetten en martelen, miljoenen in ballingschap dwingen – werd de belichaming van alle dromen van democratie en vrijheid die de wereld bezielden. Arabische revolutie in haar eerste maanden.

De Syrische vrijheidsstrijd werd vanuit elke denkbare hoek aangevallen. Vreedzame demonstranten werden genadeloos op straat neergemaaid, waardoor het verzet werd gedwongen de wapens op te nemen en de massabeweging in een burgeroorlog veranderde. Toen het erop leek dat de rebellen het regime eindelijk zouden kunnen overwinnen, kwamen Rusland, Iran en Hezbollah tussenbeide om het leven uit de vrije Syrische steden te verstikken.

De VS spraken aanvankelijk hun steun uit voor de revolutie. Maar Washington was nooit geïnteresseerd in een werkelijk democratisch Syrië, omdat het terecht oordeelde dat het niet in zijn belang was op het gebied van het buitenlands beleid. De VS weigerden de wapens te leveren waar de rebellen voor pleitten, waardoor ze het regime hadden kunnen verslaan. Het blokkeerde ook andere staten om deze wapens te leveren. Dit verraad heeft de Syrische revolutie niet kunnen behoeden voor laster door veel zogenaamde anti-imperialisten van westelijk links, die op schandelijke wijze de Syrische aspiraties voor vrijheid van de dictatuur afwezen als weinig meer dan een CIA/Mossad-complot.

Jaren van verwoestende burgeroorlog, buitenlandse interventie en monumentale dood en ontheemding vernietigden bijna alle burgerlijke instellingen van de revolutie en voedden de opkomst van groepen wier doelstellingen sterk afweken van de geest die revolutionairen in 2011 dreef.

Maar ondanks alles, en schijnbaar tegen alle hoop in, is Assad plotseling verdwenen. In minder dan twee weken veranderde een rebellenoffensief dat begon in de noordelijke stad Aleppo in een buitengewone landelijke opstand die het regime op de vlucht joeg. Toen de rebellen naar het zuiden trokken en eerst Hama en vervolgens Homs innamen, werd het duidelijk dat het regime weinig steun zou krijgen van zijn buitenlandse geldschieters. Rebellenfracties in het hele land sloten zich aan bij het offensief.

In plaats van de gevreesde toestroom van door Iran gesteunde milities uit Irak om het regime te verdedigen, vluchtten strijders van het regime naar Irak of lieten hun militaire uniformen achter en lieten hun tanks en wapens op straat liggen.

De grote leugen – dat het Assad-regime de steun had van grote aantallen Syriërs – viel net zo snel uiteen als het regime zelf. Als Rusland en Iran niet namens Rusland mensen zouden afslachten, zou het regime geen twee weken kunnen volhouden. Toen Assad het land ontvluchtte, smolten zijn troepen weg. Zelfs de Alawitische kustgebieden vielen zonder enige strijd.

De coalitie van strijders achter deze buitengewone reeks gebeurtenissen werd geleid door Hayat Tahrir al-Sham (HTS) – een islamistische groepering afkomstig uit Jabhat al-Nusra, die banden had met Al-Qaeda. De groep die uitgroeide tot HTS maakte zich echter los van Al-Qaeda en werd in 2017 opnieuw gevormd onder de huidige naam. Jarenlang, en vooral in de loop van deze opstand, heeft zij de tolerantie jegens andere religieuze groeperingen en minderheden benadrukt en de de meest reactionaire elementen die al-Nusra en ISIS kenmerkten.

HTS heeft jarenlang Idlib in het noordwesten gecontroleerd. Gedurende die tijd onderdrukte het de protesten, maar niets dat ook maar in de verste verte leek op de omvang van waar het Assad-regime of ISIS zich schuldig aan hebben gemaakt. Het is nog veel te vroeg om te weten wat de rol ervan in de komende maanden zal zijn. Maar hoe oprecht de verschuiving van HTS naar een meer inclusieve, volledig Syrische houding ook was, die houding speelde een cruciale en waarschijnlijk beslissende rol bij het verenigen van het land achter het rebellenoffensief. Eenheid over religieuze grenzen heen was een cruciaal onderdeel van het aanvankelijke succes van de revolutie van 2011 en zal dat ook blijven voor de vooruitzichten ervan.

Nu Assad weg is, hangt de vrije en democratische toekomst van Syrië af van een heropleving van de buitengewone revolutionaire energie die voor het eerst opdook in 2011. De echte hoop is dat de massa van het Syrische volk deze kans kan aangrijpen om een ​​samenleving op te bouwen van echte gerechtigheid en gelijkheid die waar velen hun leven voor gaven.

De taferelen uit Syrië sinds de val van het regime zijn buitengewoon: duizenden vieren feest op straat en zingen de slogans van eenheid en vrijheid die onder jaren van contrarevolutie zijn begraven.

Alle etnische en religieuze minderheden zijn erbij betrokken. Christenen in Aleppo zongen: “Syriërs verenigd, wij zijn één volk!” en versierden hun delen van de stad met kerstbomen. Alawieten in de havenstad Tartous, van oudsher een belangrijke basis voor Assad, hebben onder luid gejuich de standbeelden van het regime neergehaald. In Iraaks Koerdistan vulden mensen de straten met de vlag van de Syrische revolutie en scandeerden: “Eén, één, het Syrische volk is één!”

Veelkleurige Druzen-vlaggen vulden de straten naast de groen-zwarte vlag van de revolutie. Palestijnen in het vluchtelingenkamp Raml in Latakia hielden een nachtelijke demonstratie, verlicht met lantaarns, om te protesteren tegen Assad vlak voordat hij viel.

In het hele land stortten standbeelden van Bashar en zijn vader, Hafez al-Assad, in. In één geval werd een gouden exemplaar als slee gebruikt. Mensen bespotten Bashar door opzichtig over de rode loper in zijn paleis in Damascus te lopen en zichzelf te filmen terwijl hij verboden woorden uitsprak. Het was een landelijk feest van festiviteiten.

Er is ook een buitengewone ommekeer begonnen in de massale ontheemding van de afgelopen dertien jaar. Duizenden keren terug naar de steden waar ze in de oorlog uit zijn verdreven. Vanuit Libanon en Türkiye stromen enorme konvooien voormalige vluchtelingen het land binnen.

Niets heeft de gedenkwaardige maar ook hartverscheurende aard van dit moment beter vastgelegd dan de bevrijding van de gevangenissen. Terwijl elke stad ten prooi viel aan de opstand, werden de deuren van de verachtelijke en enorme gevangenissen van het regime opengebroken. ‘Hellholes’ geeft hun aard niet adequaat weer. Elke Syriër kende de realiteit van deze plaatsen. Ze waren geen geheim; het hele doel ervan was om terreur te zaaien bij iedereen die eraan dacht zich tegen het regime te verzetten. Maar om de video’s te zien van mensen die daaruit tevoorschijn kwamen – mensen die jaren van marteling hadden doorstaan, fysiek en mentaal gebroken; om peuters te zien, wier moeders in de gevangenis zijn verkracht en die hun hele leven in deze kuilen hebben gewoond – is onbeschrijflijk verwoestend.

De vreugde om deze gevangenissen leeg te zien, moet gepaard gaan met woede omdat ze het zo lang hebben moeten volhouden. Er zijn mensen in de Palestijnse solidariteitsbeweging die Iran of Rusland prijzen – omdat zij zogenaamd strijden tegen tirannie – en die het regime verdedigden als een heroïsch onderdeel van de ‘as van verzet’ tot het viel.

Maar Assad deed niets voor de Palestijnen, behalve hen afslachten en opsluiten. Onder de duizenden vrijgelatenen uit de beruchte Sednaya-gevangenis bevonden zich volgens rapporten 67 leden van de Al-Qassam Brigades en 630 andere Palestijnen. Bashar al-Assad heeft, net als zijn vader, nooit tegen Israël gevochten, noch om de Palestijnen te verdedigen, noch om bezet Syrisch land terug te nemen.

Zelfs als Assad de Palestijnen had gesteund, zou dat zijn regime niet hebben gerechtvaardigd en de revolutie niet onwettig hebben gemaakt. Je kunt niet tolereren dat de ene genocide de andere tegenwerkt.

En hoewel er onder sommige activisten in het Westen steun voor Assad bestond, sympathiseerden de Palestijnen zelf vanaf het begin met de opstand. En waarom zouden ze niet? Wie kent beter dan de Palestijnen de betekenis van genocide, onteigening en ballingschap? En hoe kan iemand naar de prachtige taferelen kijken van Syrische vluchtelingen die naar hun land terugkeren en niet dromen van de dag dat de Palestijnen een einde zullen maken aan hun lange ballingschap?

Hoe dan ook, welk geopolitiek voordeel Israël op de korte termijn ook zou kunnen behalen (wat helemaal niet duidelijk is), het afgelopen jaar heeft opnieuw aangetoond dat er geen hoop is op een vrij Palestina in een Midden-Oosten dat wordt geregeerd door dictators. De hoop dat dictators in Teheran en Moskou, net zomin als die in Caïro of Amman, Palestina zouden bevrijden, was een fantasie. De enige hoop op Palestijnse bevrijding is een Arabische wereld waarin het Arabische volk zelf de leiding heeft.

Van de ene op de andere dag is Syrië van de meest despotische staat in het Midden-Oosten uitgegroeid tot de meest vrije. Dit wil niet zeggen dat de problemen van het land eenvoudigweg zullen worden opgelost. Er zijn enorme problemen die moeten worden opgelost en obstakels die moeten worden overwonnen. Na een lange dictatuur en burgeroorlog is het land diep getekend en wordt het gecontroleerd door milities, waarvan er vele de afgelopen jaren met elkaar hebben gevochten. De Israëli’s zijn al vanuit het westen binnengevallen, de Amerikanen hebben troepen in het land, door Turkije gesteunde troepen vechten tegen de Koerden in het noorden, en ISIS is nog steeds actief. De komende strijd zal lang en moeilijk zijn, zonder garantie op succes.

Niettemin was de omverwerping van het Assad-regime de voorwaarde voor het bereiken van de doelstellingen van de Syrische revolutie. Dit is nu gedaan; hij is weg. De toekomst kan geschreven worden.

Jasmine Duff heeft bijgedragen aan dit artikel.