Toen Keir Starmer binnen enkele dagen na zijn aantreden de rampzalige Rwanda-deportatiedeal van de Tories schrapte, klonk er een zucht van verlichting. Velen verwelkomden wat een beslissende verschuiving leek te zijn van de strategie van de vorige regering om meedogenloze wreedheid te gebruiken tegen migrerende mensen om af te leiden van hun falen om te regeren.
Sommigen hoopten zelfs dat de campagne van Labour — met een overgelopen extreemrechtse Conservatieve MP die betoogde dat de Tories niet streng genoeg waren met betrekking tot grenzen — slechts een slimme verkiezingsmanoeuvre was. Maar nu de Labour-regering massadeportaties en invallen op werkplekken opvoert, detentiecentra heropent die geteisterd worden door misbruik en overweegt het VK terug te brengen naar de schoot van een dodelijk Europees migratiecontrolesysteem, lijkt het erop dat Starmers campagne op zijn woord moet worden geloofd.
Deze week is de premier in Italië om brood te breken met Giorgia Meloni, een leider die aan de macht kwam als hoofd van een partij die na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht om de erfenis van Benito Mussolini en het Italiaanse fascisme in stand te houden. Starmer zegt dat hij wil leren van en wil samenwerken met Meloni’s aanpak van migratie.
Dit gebeurt nu Italië en Albanië een overeenkomst ondertekenen met inbegrip van de bouw van detentiecentra op Albanees grondgebied, waar onderdanen van derde landen die in de Middellandse Zee zijn gered, naartoe worden gebracht voor extraterritoriale verwerking van hun asielaanvragen en mogelijk voor uitzetting. Meloni prees het protocol als een “historische overeenkomst voor de hele EU.”
Mensenrechtenorganisaties waarschuwen dat de willekeurige detentie die door de overeenkomst wordt gelegitimeerd, kan leiden tot mogelijke mensenrechtenschendingen, met name met betrekking tot juridische verdediging en asielrechten. Hoorzittingen over asielaanvragen worden op afstand gehouden en Italiaanse autoriteiten met overbelast personeel krijgen de taak om aanvragen uit Albanië in slechts achtentwintig dagen te verwerken, wat het behoorlijke proces verder beperkt.
Tijdens een bezoek aan de centra in Albanië deze week zagen we de snelle bouw van een zeven meter hoge muur die de detentiekampen afschermt. Volgens bewakers die de locaties patrouilleren, zal die “garanderen dat geen enkele migrant die daar opgesloten zit, kan ontsnappen.”
De Albanese deal is de laatste in een reeks Italiaanse stappen die de toch al nijpende situatie in de centrale Middellandse Zee, de dodelijkste migratieroute ter wereld, hebben verergerd. Meloni kwam aan de macht met de belofte van een “zeeblokkade” tegen migranten. Vorig jaar zat een van ons op een burgerreddingsschip dat werd vastgehouden en beboet voor de vermeende misdaad van het redden van te veel levens.
Italië gebruikt routinematig willekeurige aanhouding, het toewijzen van afgelegen veilige havens, bureaucratische intimidatie of regelrechte arrestaties om te voorkomen dat mensen levens redden op zee. De retoriek over het aanpakken van smokkelbendes lijkt eenvoudig. Maar in werkelijkheid worden mensen die op zoek zijn naar veiligheid, mensen die hulp bieden en mensen die basisdiensten leveren, routinematig gecriminaliseerd als smokkelaars.
De zaak van Ibrahima Bah, een tiener uit Senegal die werd veroordeeld voor “illegale” binnenkomst in het Verenigd Koninkrijk en doodslag, herinnert ons aan de gevolgen van het criminaliseren van mensen die migreren als smokkelaars. Bah werd in december 2022 gearresteerd en later door de Britse autoriteiten veroordeeld tot negen jaar celstraf omdat hij met een boot over het kanaal had gevaren.
De tragische ineenstorting van de boot resulteerde in de dood van vier mensen. Door het gebrek aan toegankelijke en legale routes werd Ibrahima gedwongen de boot te besturen in ruil voor gratis doorgang voor hemzelf en zijn broer. Zulke gevallen zijn routine in Italië.
Het wordt erger. Starmer en zijn minister van Buitenlandse Zaken, David Lammy, hebben ook aangegeven dat ze inspiratie zullen halen uit Europese afspraken met Libië en Syrië.
Jarenlang heeft Italië, samen met Frankrijk en de EU, geld gestoken in de zogenaamde “Libische kustwacht”, een korps dat regelmatig mensen die de Middellandse Zee oversteken mishandelt en zelfs beschiet, en hen terugsleept naar detentie in Libië.
In de beruchte detentiecentra van Libië is er sprake van geweld, marteling en slavernij. Veel gevangenen worden opgesloten in de centra nadat ze zijn onderschept en teruggetrokken in hun wanhopige pogingen om naar Europa te komen. Schrijnende verhalen verwijzen naar overbevolking in ongeventileerde ruimtes waar voedsel onder de gesloten deuren wordt geschoven, routinematige mishandelingen en regelmatige uitbraken van ziekten vanwege onhygiënische omstandigheden.
Ver van de retoriek over het “verpletteren van bendes”, is Europese financiering in handen beland van milities die nauw betrokken zijn bij smokkel, die de posities van boten in nood krijgen van Frontex, het grensagentschap van de EU. Eerder dit jaar werd ook vastgesteld dat Europese financiering medeplichtig was aan politieoperaties waarbij duizenden voornamelijk zwarte mensen die migreerden, werden opgepakt en gedumpt in barre woestijnen in Noord-Afrika, vaak voor dood achtergelaten.
Syrië blijft een uiterst onveilige plek voor mensen om naar terug te keren, ondanks pogingen van sommige EU-landen om veilige gebieden binnen Syrië te creëren waar vluchtelingen naartoe kunnen terugkeren. Een recent rapport over Syrië, uitgegeven door de VN-onderzoekscommissie, heeft de escalerende humanitaire crises in verschillende gebieden in Syrië gemarkeerd die geteisterd worden door toenemende oorlogen. Het rapport concludeerde dat het land onveilig blijft en dat de zogenaamde “veilige zones” fundamenteel gebrekkig en onmenselijk zijn.
Toen de Labour-regering het Rwanda-plan annuleerde, wezen ze er terecht op dat het wreed en onuitvoerbaar was. Het uitbesteden van grensgeweld aan andere landen voorkomt niet dat mensen migreren, het veroorzaakt alleen maar ellende en lijden voor mensen die onderweg zijn. Het hevelt broodnodige overheidsfinanciering over naar de handen van gewetenloze regeringen en winstgevende bedrijven die wapens, muren en bewaking leveren om de machinerie in stand te houden.
Er schuilt een tragische ironie in Starmers bezoek aan Italië, waarbij ook de aankondiging wordt gedaan van een Britse investering van £485 miljoen door Leonardo, een wapenbedrijf dat zowel wapens verkoopt aan conflictgebieden waar mensen ontheemd zijn, als de militaire grenzen bouwt waar mensen op de vlucht voor zijn.
Het verhaal van “migratiecrises” verhult de medeplichtigheid van machtige landen als Italië en het Verenigd Koninkrijk bij het aanwakkeren van ontheemding door middel van economisch en buitenlands beleid. En het ondermijnt de mensenrechtenkaders die ons allemaal beschermen.
Een premier die veel aandacht heeft besteed aan zijn achtergrond als mensenrechtenadvocaat, zou dit moeten begrijpen. We leven in een ongekende terugdraaiing van rechten, waarden en normen, waarvan migratie slechts een voorbeeld is.
De belofte van sociaaldemocraten en liberalen was dat ze fatsoen in de politiek zouden herstellen, en geen beleidsadviezen van extreemrechtse regeringen zouden overnemen. In plaats van de strategie van migranten-lokken en wreedheid van de vorige regering te herhalen — die een factor was in de pogingen van menigten om asielzoekers in brand te steken slechts enkele weken geleden — zou Starmer zijn meerderheid moeten gebruiken om een andere koers uit te zetten: een koers die voldoet aan onze verplichtingen om mensen die veiligheid zoeken te beschermen in plaats van te schaden, en die ons niet probeert te verdelen op basis van waar we geboren zijn.
Bij zijn terugkeer uit Italië zou de premier zich dichter bij huis moeten richten: op het aanpakken van de behoeften van de bevolking en de publieke diensten die lijden onder jaren van bezuinigingen en wanbeheer, en op het opbouwen van het eerlijkere en fatsoenlijkere Groot-Brittannië dat hij beloofde.
Bron: jacobin.com
