Marine Le Pen heeft zich vaak voorgedaan als de enige stem van het genegeerde Franse volk – en de vijand van het politieke establishment van ‘links of rechts’. Maar hoewel de bedrijfsmedia haar vaak lui als ‘populist’ bestempelen, zette Le Pen deze week een nieuwe stap in de institutionele mainstream. In reactie op de eerste beleidstoespraak van de nieuwe premier Michel Barnier, een ervaren conservatief, drong ze erop aan dat hij zijn ‘kans zou krijgen om te regeren’. Le Pen beloofde de minderheidsregering van de voormalige Europese Unie-functionaris Barnier niet weg te stemmen, en zei dat ze de “kinderachtige houding” verwierp van degenen aan de linkerkant die probeerden de verkiezing van Emmanuel Macron onmiddellijk af te dwingen. Zoals ze het verwoordde: “Meer dan ooit willen we een constructieve kracht zijn, en zo snel mogelijk een mogelijke nieuwe regering.”
Voor de komende maanden zou een dergelijke tolerantie voldoende moeten zijn om Barnier in functie te houden. Zijn Republikeinen zijn vandaag de dag de op vier na grootste partij van Frankrijk, en zelfs in coalitie met de bondgenoten van Macron komen ze tientallen zetels tekort voor een parlementaire meerderheid. Macron benoemde niettemin Barnier tot hoofd van de regering en moest een begroting doordrukken (en pleitte voor een enorme bezuiniging van 40 miljard euro voor 2025), terwijl hij tegenover de coalitie stond die het deze zomer het beste deed bij de vervroegde verkiezingen, het linkse Nouveau Front Populaire (NFP). ). Omdat ze de kans werd ontzegd om te proberen een regering te vormen, waren zelfs de meer centrumlinkse elementen van de NFP niet bereid hun krachten te bundelen met Barnier, wiens regering in plaats daarvan zal vertrouwen op de min of meer passieve instemming van Le Pen. Door te verklaren dat ze zich niet bij de NFP zal aansluiten bij een motie van wantrouwen, kan Le Pen Barnier aan de lijn houden – terwijl ze ook haar verantwoordelijkheid toont tegenover kiezers uit de middenklasse en potentiële zakenpartners.
De regering van Barnier behoort ongetwijfeld tot de meest conservatieve van de afgelopen decennia. Zijn keuze voor minister van Binnenlandse Zaken, Bruno Retailleau, bracht een groot deel van zijn carrière door in de extreemrechtse Mouvement pour la France en werd expliciet gekozen als signaal van de vastberadenheid van de regering bij het ‘herstel van de orde’. Als de nieuwe ‘topagent’ van Frankrijk veroorzaakte Retailleau dit weekend controverse nadat hij zich afvroeg of de ‘rechtsstaat’ werkelijk ‘onaantastbaar of heilig’ is. Later trok hij de opmerkingen terug, maar niet zijn verklaring dat Frankrijk zou profiteren van een (momenteel ongrondwettelijk) referendum over migratie. Bij politiek rechts heeft het idee dat het Rassemblement National van Le Pen buitengewoon extreem is – het soort gruwel dat de linkse en enkele centristische kiezers ertegen riep tijdens de tweede verkiezingsverkiezingen in juli – duidelijk een deuk opgelopen. Deze week, nadat de nieuwe minister van Economie Antoine Armand suggereerde dat de partij van Le Pen niet tot de “republikeinse boog” van democratische partijen behoort die hij over de begroting zou raadplegen, gaf Barnier hem een klap en belde zelfs Le Pen om haar gerust te stellen.
De begroting is slechts één terrein waarop Le Pen druk zal uitoefenen. Haar Rassemblement National belooft ‘orde op straat en in de publieke rekeningen’ en wil laten zien dat ze klaar is om te regeren – en kan nu hopen concessies van Barnier af te dwingen, zonder gedwongen te worden de schuld op zich te nemen voor zijn zwaardere beslissingen. Tot de door Le Pen uitgeroepen ‘rode lijnen’ voor het tolereren van zijn regering behoren onder meer de oproep tot een nieuwe immigratiewet begin 2025, het opgeven van het preferentiële visumregime voor Algerijnen (een verschuiving die al door een recente macronitische regering is geopperd) en een electorale hervorming die een bonus voor de grootste partij, waarschijnlijk ten gunste van haar eigen Rassemblement National. Maar nu de regering intern al in onenigheid verkeert over de noodzaak van belastingverhogingen om het Franse begrotingstekort terug te dringen, en er steile bezuinigingen worden verwacht, dringt Le Pen erop aan dat renteverhogingen moeten worden gecompenseerd door maatregelen om de inkomens van ‘bescheiden huishoudens’ te helpen. De druk van de EU op het begrotingstekort van Frankrijk zou een voorwendsel kunnen zijn voor een opener conflict en een einde kunnen maken aan Le Pens tolerantie jegens Barnier; haar partij dringt erop aan dat Parijs een begrotingskorting van Brussel moet vragen.
Nieuwe verkiezingen om de parlementaire impasse te doorbreken kunnen pas in juni volgend jaar worden uitgeschreven, en de volgende presidentsverkiezingen worden pas in 2027 verwacht. Links zou kunnen klagen dat Macron, na het relatieve succes bij de vervroegde verkiezingen van deze zomer, de NFP-partijen de kans heeft ontzegd regeren; maar bij gebrek aan voldoende aantallen in de Nationale Assemblee of aan echte massale sociale mobilisatie kunnen ze de kwestie nauwelijks forceren. In plaats daarvan zijn we teruggekeerd naar de situatie waarin de partij van Le Pen de meest waarschijnlijke alternatieve regering lijkt.
Haar weg naar het presidentschap kent enkele hindernissen, ook gezien haar laatste juridische problemen over het vermeende misbruik van EU-fondsen, die haar er zelfs van zouden kunnen weerhouden zich opnieuw verkiesbaar te stellen. Maar haar kamp lijkt vandaag een nieuwe impuls te hebben gekregen en een goede kans te hebben om over minder dan een jaar opnieuw parlementsverkiezingen af te dwingen. Na de sterke opmars onder meer middeninkomensgroepen in de verkiezingscyclus van 2024, wil Le Pen met haar ‘constructieve’ benadering van Barnier aantonen dat haar partij geen radicale sprong in het duister riskeert voor spaarders, gepensioneerden en bedrijven, maar een vernieuwing van een rechts blok dat ze eerder hebben gezien.
Recente gebeurtenissen in Nederland, waar technocraat Dick Schoof onlangs een regering vormde met extreemrechtse ministers en een ‘nood’ anti-migrantenbeleid, suggereren hoe deze convergentie kan werken. Dat geldt ook voor gevallen als Italië en Finland, waar postfascisten hun anti-euro- of NAVO-kritische standpunten lieten vallen en vandaag de dag belastingverlagingen voor het bedrijfsleven combineren met nationalistische identiteitspolitiek. Maar er is een voorbehoud. In Frankrijk zijn zowel het sociale conflict als de raciale rand ervan scherper dan in deze andere EU-lidstaten, en dit alleen al maakt het Rassemblement National gevaarlijker. De stappen richting de macht zijn een zegen voor de politievakbonden en de toch al machtige autoritaire krachten in de staat, met name op het gebied van de onderdrukking van illegale migratie. Als we opmerken dat een toekomstige Le Pen-regering gebruik zou maken van bestaande instrumenten, die ook onder het presidentschap van Macron zijn opgebouwd, wil dat niet zeggen dat de autoritaire tendens sneller, dieper en erger zou kunnen worden. Voorlopig zal een minderheidsregering die afhankelijk is van de tolerantie van Le Pen laten zien in hoeverre haar partij al in staat is de beleidsagenda te bepalen.
Bron: jacobin.com
