Nee, de EU verbiedt geen privéportefeuilles of anonieme cryptocurrencies

… maar het wetgevingspakket, dat nu een nieuwe stap in de richting van adoptie heeft gezet, gaat gepaard met allerlei vormen van intimidatie voor Bitcoin en andere cryptocurrencies. De hoop om Lightning of Monero in de toekomst op de Europese beurzen te zien zal waarschijnlijk tot nul vervallen.

Als je de afgelopen dagen hebt gelezen dat de EU nu haar eigen Bitcoin-wallets of privacymunten zou verbieden, dan waren dat grove overdrijvingen. Zowel je eigen portemonnee als privacymunten zoals Monero blijven toegestaan.

Feit is echter dat een commissie in het EU-Parlement een wetgevingspakket van de Europese Commissie heeft bevestigd, zodat het Parlement nu op 24 april over de wet kan stemmen. Feit is ook dat de kans klein is dat ze de wet zullen afwijzen en dus vanaf 2027 in werking zal treden.

Het wetsvoorstel zelf is ruim 300 pagina’s lang. Het gaat vooral om het witwassen van geld. Cryptocurrencies zijn enigszins een bijzaak, en wat je erover leest zal geen verrassing zijn voor iedereen die het regelgevingsdebat zelfs maar vanuit zijn ooghoek volgt. De zogenaamde “onderworpen entiteiten” – dit zijn onder meer crypto-uitwisselingen, betalingsdienstaanbieders of makelaars, maar niet de ontwikkelaars van software- en hardware-wallets – zullen dit in de toekomst moeten doen

• bijzondere zorgvuldigheidsplichten naleven bij het aanvaarden of uitbetalen van bedragen groter dan 1.000 euro,
• Vanaf de eerste Satoshi die naar of afkomstig is van ‘self-hosted’ wallets, beoordeel risico’s en neem maatregelen tegen het witwassen van geld, zoals het verifiëren van de ontvanger of afzender, onderzoeken waar het geld vandaan komt en meer.

Ze zijn echter verboden

• anonieme bankrekeningen, betaalmethoden, mailboxen of crypto-accounts te gebruiken,
• Om methoden te gebruiken die klantaccounts anonimiseren of sporen van hun transacties verbergen, bijvoorbeeld via mixers of privacymunten, mogelijk ook via Lightning-transacties.

NFT’s zijn uitgesloten. Deze vallen nog niet onder enige wetgeving, maar “de evolutie van deze markten wordt in de gaten gehouden.” Op 30 december 2024 komt de commissie met een rapport waarin ook NFT’s worden meegenomen en indien nodig aanpassingen in de wet worden voorgesteld.

Dit alles, zo legt Anja Hirschel, de topkandidaat van de Piraten in het Europees Parlement, uit, “is niet echt verrassend, maar ik vraag me af of we daarin niet te ver gaan.”

“Op welk punt wordt een legitieme strijd tegen het witwassen van geld massale surveillance?”

De piratenpoliticus Anja Hirschel voor haar (toekomstige) werkplek. Beeldrechten volledig bij Anja Hirschel.

In het algemeen reageert de EU met deze wet op het feit dat het witwassen van geld en de financiering van terrorisme steeds nieuwe wegen inslaan. Wat moet het land anders doen dan zijn wetten aanpassen aan de werkelijkheid?

Wat cryptocurrencies betreft, zijn de do’s en don’ts een bijna onvermijdelijk gevolg van de implementatie door de EU van de Travel Rule van de FATF. Het is niet voor niets dat ook andere jurisdicties vrijwel identieke regelgeving uitvaardigen, zelfs Zwitserland, dat feitelijk liberaal is, en het is niet voor niets dat het Duitse ministerie van Financiën onder Olaf Scholz relatief vergelijkbare regelgeving dicteerde.

Gebruikers zelf worden er niet rechtstreeks door getroffen. U kunt privéportefeuilles, privacymunten en Lightning zoveel blijven gebruiken als u wilt. Zodra ze echter munten naar beurzen overbrengen, worden ze indirect getroffen. Je zult helemaal geen privacymunten op exchanges kunnen verhandelen – dit is praktisch verboden door de wet – stortingen via Lightning zullen waarschijnlijk niet mogelijk zijn, en de exchange zal zorgvuldiger moeten onderzoeken bij het overboeken van geld uit privé-wallets.

In principe hoeft een beurs alleen te weten dat het adres waarop een gebruiker munten uitbetaalt, ook van de gebruiker is. Makelaars uit Zwitserland doen dit al met behulp van verschillende methoden, zoals screenshots of handtekeningen. Voor onopvallende transacties kan het zelfs voldoende zijn om met een vinkje te bevestigen dat je een portemonnee hebt.

Anja Hirschel erkent dat een dergelijke wet onvermijdelijk was. “Maar het feit dat je de kleinste bewegingen van bijvoorbeeld cryptotransacties moet registreren, gaat te ver. Er had net als bij contant geld een drempelbedrag kunnen worden gedefinieerd, maar dat is bewust achterwege gelaten.”

De computerwetenschapper vreest ook wat er zal gebeuren “als ik de nieuwe wet combineer met anderen, zoals de geplande betaalkaart voor vluchtelingen of burgeruitkeringsgerechtigden, maar ook met vragen van Europol. Dan kan er iets uit groeien dat we niet willen. We moeten duidelijk zijn over waar we stoppen en op welk punt een legitieme strijd tegen het witwassen van geld verandert in massale surveillance.”

Daarnaast is de politicus bezorgd dat de wet preventief nuttige technologieën wurgt die privacy creëren voor digitale betalingen zonder het risico van misbruik voor het witwassen van geld, “bijvoorbeeld met anonieme uitgifte en transparante ontvangst”, zoals DigiCash destijds van plan was.

Er is weinig ruimte voor interpretatie

De Piratenfractie was het daarom niet eens met het ontwerp. Maar realistisch gezien ziet Anja Hirschel weinig ruimte om de sterke meerderheden vóór de eindstemming te veranderen. De nationale parlementen zullen de wetgeving daarom binnenkort in behandeling nemen, zodat deze in 2027 in werking kan treden.

Er zullen waarschijnlijk enkele nationale verschillen zijn. Sommige delen van de wet laten ruimte voor interpretatie. Wat zijn ‘due diligence-maatregelen’ die crypto-uitwisselingen moeten nemen als gebruikers meer dan 1.000 euro uitbetalen? Of wat zijn ‘maatregelen om risico’s te beperken’ die altijd nodig zijn voor betalingen van of naar particulier beheerde portemonnees?

De wet doet wel een poging om via definities enige duidelijkheid te verschaffen: ‘Due diligence’ omvat bijvoorbeeld het verifiëren van de identiteit van klanten en de ontvangers van transacties, het verkrijgen van informatie over hun zakelijke relatie, het controleren of een betrokken partij onderworpen is aan financiële sancties ; Ze kunnen ook een concreet onderzoek van de werkgelegenheidssituatie, voortdurende monitoring van transacties en meer omvatten. Wat precies nodig is en wanneer hangt waarschijnlijk af van de interpretatie van de nationale wetgevers of toezichthouders.

Ook worden de “Maatregelen om risico’s te beperken” gedefinieerd. Ze zouden “een of meer van de volgende maatregelen moeten omvatten”, namelijk de verificatie van de identiteit van de afzender en ontvanger, het verkrijgen van verdere informatie over de oorsprong en bestemming van de cryptotransactie, het voortdurend monitoren van deze transacties en andere maatregelen, zoals het controleren of betrokkenen sancties opgelegd krijgen. Wat precies het verschil is tussen ‘due diligence’ en ‘maatregelen’ en wanneer wat nodig is en in welke mate blijft een open vraag.

In die zin zal de nieuwe wet in eerste instantie betrekking hebben op de nationale parlementen. Er verandert niets fundamenteels voor cryptobedrijven, aangezien ze zich al bijna overal voorbereiden om aan de eisen van de Travel Rule te voldoen. Maar prettiger, eenvoudiger, privéer of data-efficiënter zal het zeker niet zijn.