“Als je het niet leuk vindt, ga dan weg.” Dit is de boodschap van verhuurders aan huurders die zich geen huurverhogingen kunnen veroorloven te midden van een huisvestingscrisis die steeds erger wordt.
Australië had al een van de meest onbetaalbare huizenmarkten ter wereld, maar in de afgelopen twaalf maanden zijn de huren in het hele land enorm gestegen. In de hoofdsteden stegen ze vorig jaar met een ongekende 17,6 procent, de sterkste jaarlijkse stijging ooit gemeten. In sommige gebieden zijn wandelingen van 20-40 procent de norm. De leegstand is gedaald tot 1,8 procent in Sydney, 1,7 procent in Melbourne en slechts 0,6 procent in Hobart en Adelaide.
De gemiddelde huurder betaalt nu $ 3.000 per jaar meer; in totaal betaalden huurders in 2022 $ 7,1 miljard extra aan huur. Slechts 0,1 procent van de huurwoningen is betaalbaar voor iemand met een arbeidsongeschiktheidspensioen, en bijna de helft van de huishoudens met een laag inkomen betaalt meer dan 30 procent van hun inkomen aan huur. Meer dan 163.000 mensen staan op wachtlijsten voor sociale huisvesting, terwijl 164.000 woningen in Sydney en 1 miljoen in heel Australië leegstaan. En dit alles in de context van een algemene crisis van de kosten van levensonderhoud, met lonen die stagneren terwijl de prijs van essentiële goederen steeds hoger wordt.
Achter de cijfers schuilt het brute effect op het leven van de arbeidersklasse. Sommigen leven in tenten omdat ze geen onderdak kunnen krijgen. Anderen krijgen ontruimingsbevelen met huurverhogingen om ervoor te zorgen dat ze geen gebruik maken van de weinige wettelijke rechten die ze hebben om de verhoging aan te vechten. Gezinnen komen naar inspecties om 100 anderen te vinden die strijden om hetzelfde eigendom, en krijgen te horen dat ze moeten liegen over het aantal kinderen dat ze hebben om hun kansen op goedkeuring te vergroten.
In Sydney wordt reclame gemaakt voor met zeildoek beklede balkons voor $ 300 per week.
Directe oorzaak van de huurpiek is dat verhuurders inspelen op de lage leegstand en de daarmee gepaard gaande toenemende vraag. De huurvraag neemt toe vanwege de onbetaalbaarheid van eigenwoningbezit, het gebrek aan volkshuisvesting en de terugkeer van internationale studenten naar universiteiten. Met zoveel mensen die wanhopig op zoek zijn naar een huis, hebben huisbazen huurverhogingen kunnen opleggen die veel hoger zijn dan de inflatie.
Het grotere plaatje is het effect van massale speculatie op de vastgoedmarkt gedurende de afgelopen drie decennia. Investeerders waren goed voor 55 procent van de aankopen in 2015, tegen 20 procent in 1993. Rijke investeerders profiteren van stijgende grondprijzen en krijgen enorme financiële prikkels – in feite overheidsuitgaven – door middel van negatieve gearing en belastingvrijstellingen voor vermogenswinsten, allemaal naast het innen van meer dan $ 43 miljard aan huur per jaar.
Achter dit alles zit winst. Huisvesting wordt verstrekt op basis van wat de rijken rijker zal maken, niet om te voldoen aan de meest elementaire behoefte van mensen aan een huis.
Maar terwijl de rijken geld binnenkrijgen en huurders naar de muur gaan, doen regeringen niets om de crisis aan te pakken. Het plan van Federal Labour om het woningaanbod te stimuleren, is gewoon een geldelijke uitbetaling aan ontwikkelaars voor eigendommen die tegen marktprijzen zullen worden verkocht en die in ieder geval gebouwd zouden zijn.
De “grote” belofte om in vijf jaar tijd 30.000 sociale en betaalbare woningen te bouwen, is een belediging wanneer experts zeggen dat er in het komende decennium 1 miljoen openbare en betaalbare woningen nodig zullen zijn. De huizen die de overheid wel bouwt, zullen grotendeels worden gefinancierd door speculatie op de beurs en zullen worden beheerd door particuliere ngo’s.
In New South Wales gaat Labour de staatsverkiezingen van volgende maand tegemoet en belooft een verandering in uitzettingen zonder schuld, maar biedt verder niets meer dan een aanpassing aan het beheer van volkshuisvesting. In Victoria is Daniel Andrews’ veelgeprezen “Big Housing Build” van $ 5,3 miljard weinig meer geweest dan een massale uitverkoop van openbare grond aan particuliere ontwikkelaars, met slechts marginale stijgingen van de netto woningvoorraad tegen veel hogere kosten dan wanneer de overheid had bouwde de huizen zelf.
Hoewel je het niet zou weten van de politici, is er veel dat nu kan en moet worden gedaan om huisvesting betaalbaarder te maken. De huren moeten worden afgetopt en verlaagd tot een niveau dat mensen zich kunnen veroorloven. Oneerlijke huisuitzettingen moeten worden voorkomen en leegstaande panden moeten in beslag worden genomen om mensen op de wachtlijsten voor sociale huurwoningen te huisvesten. Negatieve gearing en belastingvrijstellingen voor vermogenswinst moeten worden afgeschaft, en de verkregen inkomsten moeten worden gebruikt om de 1 miljoen sociale woningen te bouwen die nodig zijn om betaalbare woningen te bieden en de druk op de huurmarkt weg te nemen. De particuliere markt voor studentenhuisvesting moet worden gesloten en universiteiten moeten worden gedwongen om hun binnenlandse en internationale studenten betaalbare huisvesting te bieden.
Deze maatregelen zijn allemaal mogelijk, maar we kunnen niet verwachten dat iets ervan zonder slag of stoot zal gebeuren – een strijd die de logica van de markt verwerpt en mensen boven de winsten van de rijken plaatst.
Bron: redflag.org.au
