Syrische activisten vreesden de vergeldingsmaatregelen van Assad. Zijn val bevrijdt hen om openlijk te spreken.

Vroeg op de Op de ochtend van 8 december deed Suhail AlGhazi het ondenkbare: hij sprak openlijk en zonder angst met zijn familie in Syrië.

AlGhazi ontvluchtte Syrië in 2013 nadat hij had deelgenomen aan vroege protesten tegen het regime van Bashar al-Assad en twee brute en angstaanjagende periodes in de gevangenis had overleefd. Nu hij in Europa woont, heeft hij de afgelopen tien jaar gewerkt ter ondersteuning van de oppositie, het publiceren van commentaar en het onderhouden van een levendige en soms strijdlustige aanwezigheid op X, voorheen Twitter.

Ondanks de relatieve veiligheid van ballingschap hield hij zijn identiteit verborgen. Veel leden van zijn uitgebreide familie woonden nog steeds in en rond Damascus, en hij vreesde dat zijn activisme – of zelfs het spreken met hen over iets dat op politiek leek – hen tot een doelwit zou maken.

De familie Assad controleerde Syrië 53 jaar lang via een constellatie van 17 inlichtingendiensten, zaaide terreur in eigen land en reikte soms tot buiten de grenzen van Syrië om critici in het buitenland het zwijgen op te leggen. De afgelopen jaren werd de geheime politie van het regime beschuldigd van aanvallen op Syrische dissidenten in Duitsland en lokte een prominente ballingschap terug naar Syrië met valse beloften van verzoening, om hem bij aankomst in de gevangenis te gooien. (Zijn uitgemergelde lichaam werd deze week ontdekt.) Families van dissidenten of rebellenstrijders moesten vaak hun dierbaren aanklagen of gevangenisstraffen riskeren.

Voor veel activisten in binnen- en buitenland was anonimiteit dus een noodzaak, zegt Suhaib Zaino, medeoprichter van het online magazine Hurriya.

“Het Assad-regime gaat niet alleen achter mensen in het land aan”, zei Zaino tegen The Intercept, voor het eerst onder zijn volledige naam. “Ze kunnen ook mensen buiten het land pijn doen door hun familieleden in Syrië pijn te doen.”

AlGhazi, die zijn dierbaren wilde beschermen, had nog nooit met zijn familie intern over de politiek gesproken. Zelfs in de dagen en uren voorafgaand aan de ineenstorting van het regime, toen rebellen de hoofdstad insloten, was de angst zo alomtegenwoordig en gebruikelijk dat hij en zijn familieleden zichzelf bleven censureren en in algemeenheden spraken in gesprekken via WhatsApp.

Na jarenlang anoniem te hebben getweet via @putintintin1, begon hij in 2020 een verkorte versie van zijn echte naam te gebruiken, die volgens hem gebruikelijk genoeg was om geen verband te houden met zijn familie. Hij heeft zijn gelijkenis nooit online onthuld.

Maar toen Assad zondagochtend naar Moskou vluchtte, schudden AlGhazi en zijn familieleden een leven lang van zelfcensuur van zich af en spraken ze openlijk over de opmerkelijke gebeurtenissen die plaatsvonden.

“We spraken over hoe Assad er niet meer is, hoe blij we zijn om vrijuit te praten en te weten dat zijn veiligheidsdiensten ons niet langer kunnen bedreigen, hoe ellendig hij en zijn vader Syrië lange tijd hebben gemaakt”, vertelde AlGhazi aan The Intercept.

AlGhazi koesterde zich in de hervonden vrijheid van zijn familie en besloot online uit de schaduw te stappen. Op X plaatste de onafhankelijke activist een foto van zichzelf terwijl hij in een café zat, glimlachend en badend in het zonlicht.

“Na te zijn vastgehouden en gemarteld door het Syrische regime, en tien jaar gedwongen ballingschap, is Assad gevallen en is Syrië eindelijk vrij”, schreef AlGhazi. “Nieuw hoofdstuk. #NieuweProfielFoto.”

Na te zijn vastgehouden en gemarteld door het Syrische regime, en tien jaar gedwongen ballingschap, is Asssd gevallen en is Syrië eindelijk vrij. Nieuw hoofdstuk. #Nieuweprofielfoto pic.twitter.com/iiBdI48ea7

— Suhail AlGhazi (@putintintin1) 8 december 2024

Een collectieve ontmaskering

De vreugde die miljoenen Syriërs voelden, werd al snel getemperd door de beelden die opdoken uit onlangs leeggemaakte gevangenissen waar het regime talloze duizenden mensen had gemarteld en geëxecuteerd. Terwijl reddingsploegen en rebellen zich een weg baanden door de beruchte martel- en executiefaciliteit in Sednaya, gelegen aan de rand van Damascus, ontdekten ze ondergrondse cellen, stapels lijken en ander gruwelijk bewijsmateriaal dat in grote lijnen veel van de details van een rapport van Amnesty International uit 2017 bevestigde. Hij beschrijft de gevangenis als een ‘menselijk slachthuis’.

Er bestaat grote onzekerheid over de stabiliteit van het land, en zowel Israël als Turkije hebben de chaos uitgebuit door agressief op te treden om hun eigen belangen in Syrië veilig te stellen, terwijl de VS luchtaanvallen hebben uitgevoerd op wat volgens hen ISIS-militanten zijn die nog steeds in de geïsoleerde woestijn opereren. gebieden.

Maar na dertien jaar oorlog en een halve eeuw dynastieke autocratie die Syriërs dwong zichzelf te censureren, zelfs met hun familie, ontketende de val van het regime zondag een jubelende, collectieve ontmaskering in steden in heel Syrië. Menigten stroomden de straat op om feest te vieren, standbeelden van het oude regime neer te halen en hun ware gevoelens te onthullen, vaak voor de eerste keer in hun leven.

Nu Assad weg was, begonnen veel van de activisten die jarenlang onder pseudoniemen hadden gewerkt naar de wereld te komen – en naar hun families thuis.

“Mijn land is vrij, het is niet meer nodig om je te verstoppen”, schreef Oussama, een 31-jarige arts die in Parijs woont en sinds 2012 onder de naam OSilent4 twitterde.

Oussama, geboren als zoon van Syrische ballingen in Frankrijk, geeft er nog steeds de voorkeur aan alleen zijn voornaam te gebruiken, en vertelde The Intercept in een interview dat hij, zoals de meeste Syriërs, niet naïef is over de komende uitdagingen.

“Natuurlijk ben ik ongerust, omdat ik op dit moment geen enkele van de verschillende politieke krachten vertrouw”, aldus Oussama. “Maar het lot van Syrië ligt nu in Syrische handen, en daarom ben ik hoopvol.”

Toen hij dinsdagavond voor het eerst sinds de val van Assad met familieleden in de stad Homs sprak, kon hij alleen maar vreugde voelen toen zijn tante de vreugdetaferelen beschreef waar ze de afgelopen dagen getuige van was geweest. Ze zei dat ze mensen op straat nog steeds lang verboden leuzen tegen het regime kon horen roepen.

‘Ze was erg emotioneel’, zei hij. “Ik heb ze in jaren niet meer zo zien lachen.”

“Wij in het Westen zagen het alleen op tv en in boeken,” zei hij over de oorlog, “maar ze leefden elke dag met de bommen en de protesten, van alles, maar ze konden niet openlijk spreken.”

‘Nu’, vervolgde hij, ‘is alles veranderd.’

“Ik had geen idee”

Syrië is jarenlang verdeeld in een aantal controlegebieden en buitenlandse invloedsgebieden: Noord-Syrië wordt grotendeels gecontroleerd door een lappendeken van door Turkije gesteunde rebellenfracties die zichzelf het Syrian National Army (SNA) noemen, terwijl het noordoosten wordt gecontroleerd door de Syrische Democratische Partij. Forces, een door Koerden geleide coalitie met Amerikaanse steun. Sinds deze week wordt het grootste deel van Syrië nu nominaal gecontroleerd door de overgangsregering in Damascus, een ongemakkelijke rebellencoalitie onder leiding van Hay’at Tahrir al-Sham, een islamistische factie die tot 2016 vocht onder de vlag van Al Qaeda en sindsdien beschuldigd van wijdverbreide mensenrechtenschendingen in de delen van Noordwest-Syrië die het controleerde.

Ondanks een amnestie voor legerdienstplichtigen en recente knipogen naar pluralisme van de leider van de groep, Abu Mohammed al-Jolani, zijn mensen in het hele land – en vooral binnen minderheidsgemeenschappen – bang voor het potentieel voor represailles en sektarisch bewind door islamisten.

“Als HTS echt gelooft in het uitdelen van amnestie, dan zouden ze de mensen die nu in hun gevangenissen zitten, moeten vergeven”, zegt Karim Aljian, een in Londen gevestigde psychiater en oppositieactivist geboren in Aleppo. “Als ze de dienstplichtigen van een regime dat onbeschrijfelijke wreedheden heeft begaan, kunnen vergeven, kunnen ze een beetje genade tonen aan de mensen die ze hebben gearresteerd.”

Ondanks zijn behoedzaamheid jegens de groep was de 27-jarige Aljian, die verbonden is aan de Syrian Emergency Task Force, een in de VS gevestigde non-profitorganisatie die nauw samenwerkt met elementen van de Amerikaanse regering, dolblij met de val van het regime. De reacties van zijn familie in Syrië, met wie hij er nooit van had gedroomd over de politiek te praten, brachten een aparte golf van euforie teweeg.

Zondag begonnen zijn neven video’s te posten waarin ze met vlaggen zwaaiden en leuzen riepen ter viering. Een andere neef deelde een foto van zichzelf met een foto van een familielid dat rebellenstrijder was geweest en vroeg in de oorlog was omgekomen. Aljian werd overweldigd door de plotselinge openbaring van vurige idealen van zijn neven, over wier mening hij zo weinig wist.

“Het verbaast me gewoon dat deze mensen die het zo goed maskeren de hele tijd het regime hebben gehaat”, zei hij. “Ik had geen idee dat zoveel mensen die dit gevoel van neutraliteit of verontschuldigingen tegenover het Assad-regime handhaven, hen verachtten.”