Welkom in ‘Canada’s vergulde tijdperk’. Dat is wat het Canadian Centre for Policy Alternatives (CCPA) het tijdperk van op hol geslagen bedrijfssalarissen en bonussen noemt. De naam is passend. In een nieuw rapport constateert de denktank dat 2022 een doorslaand succes was voor CEO’s, die records braken met een gemiddeld jaarsalaris van 14,9 miljoen dollar – een stijging van 600.000 dollar boven hun beloning in 2021. Het is goed werk, als je het kunt krijgen.
Voor de rest van ons, die geen bedrijfsleiders zijn, gaat de strijd om de eindjes aan elkaar te knopen echter door. Het gemiddelde salaris van een CEO stijgt tot 246 keer het inkomen van de gemiddelde werknemer, wat betekent dat CEO’s tegen de ochtend van 2 januari evenveel hadden verdiend als een van hun werknemers in een jaar tijd. Deze grimmige realiteit legt een vervalst systeem bloot.
Uit de CCPA blijkt dat de salarissen van CEO’s vorig jaar met 4,4 procent zijn gestegen – wat neerkomt op een gemiddelde stijging van $623.000. Hoewel deze groei onder de inflatie van 6,8 procent ligt, kunnen we er gerust van uitgaan dat de kopers de prijsstijgingen comfortabel hebben kunnen doorstaan. Sterker nog, misschien hebben ze dat zelfs wel gedaan welkom de hogere kosten, aangezien een groot deel van hun compensatie gekoppeld is aan het vergroten van de inkomsten en winsten.
Werknemers daarentegen zagen een loonsverhoging van 3 procent, wat zich vertaalde in een schamele $1.800 voor het jaar. Afgezet tegen het inflatiecijfer betekent dit in wezen dat ze een flinke loonsverlaging hebben ondergaan, waardoor hun vermogen om in basisbehoeften zoals voedsel, huisvesting en transport te voorzien in gevaar komt.
Uit een najaarsrapport van Food Banks Canada blijkt dat vorig jaar meer mensen een voedselbank bezochten dan in welk jaar dan ook sinds deze in 1989 begon met het verzamelen van gegevens. In maart 2023 waren bijna 2 miljoen mensen in Canada afhankelijk van een voedselbank, en ruim 17 procent van de bezoekers was werkzaam. Volgens HungerCount 2023 is het gebruik van de voedselbank gestegen tot 80 procent boven het niveau van 2019, waarbij in één maand ruim 640.000 bezoeken door kinderen plaatsvonden.
Vorig jaar is de huizenmarkt in Canada verslechterd, maar de huizencrisis is nog steeds stevig verankerd, waardoor een enorme druk wordt uitgeoefend op werknemers en anderen die moeite hebben om onderdak te vinden. Volgens RatesDotCa bedroeg de gemiddelde huizenprijs in Canada in de herfst $757.600 – of 141 procent meer dan de meeste mensen zich kunnen veroorloven.
In steden als Toronto en Vancouver is de situatie nog nijpender, met huizenprijzen op respectievelijk 250 procent en 210 procent van het betaalbare niveau. Huurders worden geconfronteerd met een nog somberder scenario. De gemiddelde huurprijs voor een appartement met één slaapkamer in november 2023 bedroeg $ 2.174 – eenheden in Vancouver gingen voor $ 2.866, met Toronto op de hielen met $ 2.594.
Werknemers worstelen om te overleven, terwijl CEO’s er als bandieten vandoor gaan op de ruggen van hun arbeiders. Het is hetzelfde oude verhaal. Hond bijt man – nieuws om 11.00 uur. Wat het verhaal echter nog erger maakt, is dat het probleem escaleert, zoals blijkt uit zowel Amerikaanse als Canadese gegevens.
Volgens het Economic Policy Institute (EPI) betaalt de CEO afgewezen lichtjes in 2022. Niettemin bedroeg de cumulatieve stijging in de periode tussen 1978 en 2022 ruim 1.200 procent, wat in het niet valt bij de ruwe loonstijging van 15,3 procent van de werknemers.
In de Verenigde Staten worden CEO’s nu 344 keer meer betaald dan de gemiddelde werknemer. Dat is heel veel meer dan in 1965, toen ze onderduikten met slechts eenentwintig keer het loon van een arbeider. Een beloningsverschil tussen CEO en werknemer van bijna twintig keer is niet bepaald een utopie voor werknemers, maar het is zeker een stuk beter dan zestien keer dat percentage.
De beloning voor een runaway CEO is als fenomeen op zichzelf flagrant en grof. Maar zoals de EPI en de CCPA elk benadrukken, is het meer dan een symbolische kwestie. Stijgende tarieven voor de top verergeren de economische en machtsongelijkheid en dragen bij aan de concentratie van rijkdom binnen de uitvoerende klasse, ten koste van de arbeidersklasse. Dit stelt de elites op hun beurt in staat de economische en politieke regelgeving in hun voordeel vorm te geven en te waarborgen. Ze oefenen daardoor macht uit over factoren die van invloed zijn op het hele staatsbestel, zoals het bepalen van hun eigen loon, het genieten van een preferentiële belastingbehandeling op inkomsten en het zich bezighouden met huuronttrekking. Hoewel dit allemaal geweldig is voor CEO’s, is het slecht voor de economische productiviteit en beperkt het de mogelijkheid van echte winst voor werkende mensen.
Dus, wat moet er gedaan worden? Heel eenvoudig: de regels moeten veranderen. Regels bepalen de uitkomsten. Wanneer de machtigen de regels bepalen, beslissen zij wat de uitkomst zal zijn. Uiteraard stellen zij de regels op ten behoeve van hun klasse. Het hoeft niet zo te zijn. Een georganiseerde en gemobiliseerde arbeidersklasse die haar macht aanwendt voor politieke verandering kan de regels hervormen in het belang van velen.
De CCPA beveelt aan nieuwe topinkomensgroepen te introduceren die gericht zijn op extreme beloningen. De inkomsten uit deze schijf zouden kunnen worden herverdeeld om sociale programma’s, infrastructuur en andere prosociale ondernemingen te financieren. In dezelfde geest roepen zij op tot een vermogensbelasting om deze doelen te bereiken.
In reactie op de gunstige fiscale behandeling die de rijken genieten, stelt de denktank voor dat Canada de regel moet afschaffen die beperkingen stelt aan de inhoudingen die een bedrijf kan inhouden op loonpakketten. Dit betekent dat een betaling van meer dan een miljoen dollar niet langer meetelt voor een belastingvoordeel op de bedrijfswinsten. Ze bevelen ook een verhoging van het opnamepercentage voor vermogenswinst aan. Omdat aandelen vaak de beloning van de CEO vormen en bij verkoop vermogenswinst genereren, worden ze momenteel belast tegen een preferentieel tarief in vergelijking met het verdiende inkomen. Op dit moment is slechts 50 procent van de vermogenswinst belastbaar. De CCPA stelt dat we een groter deel van de vermogenswinsten moeten belasten, en ze hebben gelijk.
Het Canadese vergulde tijdperk is verschrikkelijk voor de werknemers en slecht voor de economie. Naarmate de rijken meer macht krijgen en zich verder verschansen, wordt de economie minder productief en verliezen werknemers de macht om een eerlijk loon en betere arbeidsomstandigheden veilig te stellen en te pleiten voor een robuuste verzorgingsstaat. Hoe meer de rijken hun macht consolideren, hoe meer de overheid hun belangen boven die van velen stelt.
Jaar na jaar onthullen rapporten de enorme en steeds groter wordende kloof tussen de topverdieners en degenen aan wie zij hun inkomen onttrekken. Totdat de regels veranderen en totdat de macht verschuift, zal deze dynamiek hetzelfde blijven. Hoewel er geen plafond lijkt te bestaan aan de ongelijkheid in macht en beloning tussen CEO’s en werknemers, is de eerste stap om deze trend te doorbreken het stellen van een minimumnorm. We hoeven het alleen maar te bepalen: we moeten ons een nieuwe orde voorstellen waarin het egalitarisme voorrang heeft en de werknemers, zonder wie alles tot stof vergaat, hun juiste beloning ontvangen.
Bron: jacobin.com
