zo ziet een door arbeiders geleide rechtvaardige transitie eruit – rs21 – revolutionair socialisme in de 21e eeuw

Piet Cannell
•
3 oktober 2024

Na meer dan drie jaar bezetting blijft de strijd van de GKN-arbeiders in Florence om banen te redden en alternatieve productie te ontwikkelen een inspiratiebron voor arbeiders en klimaatactivisten overal ter wereld.

COP26 in november 2021 vertegenwoordigde een moment waarop het klimaat en de arbeidersbewegingen in Groot-Brittannië samenkwamen. Het bouwproces voor de grote demonstraties in Glasgow zette het idee van een door de arbeiders geleide rechtvaardige transitie naar een duurzame economie stevig op de agenda. Maar achter die slogan schuilen echte kwesties over wat er moet gebeuren. En in 2024 zien we, in plaats van dat werknemers rechtvaardige transitieplannen voortzetten, een groot banenverlies in Port Talbot en nu de bevestiging van Petroineos dat de olieraffinaderij in Grangemouth in 2025 zal worden gesloten, met een verlies van ongeveer 500 banen tot gevolg.

Maar het hoeft niet zo te zijn en voor alternatieve productie hoeven we voor inspiratie niet meer terug te kijken naar de jaren zeventig en het Lucas Plan. In Italië voeren de arbeiders van de GKN-fabriek in Florence een inspirerende campagne om banen te redden en alternatieve productie op te zetten.

Tot 1994 was GKN Florence een Fiat-fabriek. De arbeiders, leden van de CGIL-vakbond, hadden een traditie van organisatie binnen de fabriek en solidair met andere vormen van strijd. Het eigendom ging over naar de Britse firma GKN, en toen GKN de fabriek in 2019 verkocht aan Melrose, een Britse investeringsmaatschappij, waren er meer dan 400 werknemers bezig met de productie van onderdelen voor de auto-industrie – waaronder de meeste grote luxemerken.

De overname van Melrose was controversieel en werknemers vermoedden dat er plannen waren om activa te strippen. Ze hadden gelijk en op 9 juli 2021 werd het hele personeelsbestand per e-mail ontslagen. Het antwoord van de arbeiders was het bezetten en organiseren via een proces dat zij omschrijven als permanente vergadering. Hun aanvankelijke eisen waren dat de ontslagen zouden worden ingetrokken en na een demonstratie van 40.000 mensen op 21 september oordeelden de rechtbanken dat de ontslagen niet-ontvankelijk waren. Formeel hadden ze dus hun baan, maar Melrose was niet van plan de productie opnieuw op te starten.

Twee weken later namen de arbeiders deel aan een nog grotere Fridays for Future-demonstratie van 50.000 mensen in Milaan. Dit was het begin van een intense dialoog met klimaatactivisten. Wat te produceren en waarom? In het najaar werkten de GKN-werknemers aan een plan voor duurzaam transport, waarbij de fabriek werd omgebouwd voor de productie van bakfietsen en zonnepanelen. In december was het plan voltooid en vervolgens verkocht Melrose de fabriek aan een nieuwe eigenaar. Het werd al snel duidelijk dat de verandering van eigenaar bedoeld was om de beroepsbevolking te bedriegen. Er waren geen nieuwe investeringen en in augustus 2022 was het duidelijk dat het niet de bedoeling was om de productie in welke vorm dan ook te hervatten. Bovendien stopte de nieuwe eigenaar met het betalen van de lonen. Van augustus 2022 tot juli 2023 ontvingen de arbeiders geen loon en omdat ze een contract hadden, konden ze geen aanspraak maken op een werkloosheidsuitkering. Sommigen werden gedwongen af ​​te treden – tegelijkertijd werd een systeem van sociale wederzijdse hulp ontwikkeld om degenen die de bezetting voortzetten te ondersteunen.

Eind 2023 werden de arbeiders opnieuw geconfronteerd met formeel ontslag en opnieuw werd de dreiging door massamobilisatie en demonstratie op oudejaarsavond teruggedrongen.

Op zichzelf getuigt het naakte verhaal van de gebeurtenissen van de toewijding en vastberadenheid van de GKN-werknemers. Deze feiten missen echter de dynamiek en creativiteit van hun reactie. De betrokkenheid bij de klimaatbeweging was de katalysator voor het ontwikkelen van het plan voor alternatieve productie. De arbeiders zijn er duidelijk over dat het simpelweg heropenen van de fabriek met nieuwe producten niet mogelijk is. Ze weten dat ze geen eiland van duurzame productie kunnen bouwen in een oceaan van kapitalisme. Ze zijn duidelijk dat het uiteindelijk niet alleen om GKN gaat, maar om het ontwikkelen van collectieve productiemodellen die soortgelijke strijd op meerdere andere locaties inspireren. Ze begrijpen ook dat bakfietsen momenteel een nicheproduct zijn: ze worden verkocht aan welgestelde individuen die zich de hoge prijskaartjes kunnen veroorloven, of maken de uitbuiting mogelijk van onzekere bezorgers. Op dezelfde manier zijn de huidige praktijken bij de productie van zonnepanelen sterk gecentraliseerd en brengen ze slechte arbeidsomstandigheden met zich mee en wordt er weinig rekening gehouden met recycling en afvalverwerking.

De reactie van de arbeiders is om na te denken over en campagne te voeren voor benaderingen die zijn genetwerkt in horizontale lokale energiegemeenschappen. Ze produceren prototypes van bakfietsen en werken samen met lokale netwerken en campagnes om nieuwe modellen voor gebruik te ontwikkelen, en ontwikkelen ook systemen waarin feedback van gebruikers de volgende productieronde vormgeeft. Ze hebben hun praktische kennis ook gebundeld met ondersteunende academici van lokale universiteiten die gespecialiseerde theoretische kennis inbrengen voor onderzoek en innovatieve en duurzame technische oplossingen ontwikkelen, gedreven door de sociale en politieke inzichten van gebruikers en werknemers.

Bij het opbouwen van solidariteit hebben de arbeiders de campagne voor banen en alternatieve productie ook centraal geplaatst in de bredere sociale strijd. Hun organisatie draagt ​​bij aan een bredere strijd en leert er ook van. Ze hebben gevochten voor migrantenrechten, veiligheid op de werkplek, antiracisme en antifascisme. Recentelijk hebben zij een gemeenschappelijke zaak gesloten met de Palestijnse beweging. In hun strijd voor de regionale overheid om hun plannen voor coöperatieve productie onder arbeiderscontrole te steunen, zetten ze een kampement op buiten de regionale overheidsgebouwen, en verplaatsten het kamp later naar het centrum van Florence.

Gedurende 2024 hebben ze campagne gevoerd voor donaties aan een fonds van één miljoen euro. Dit, samen met politieke eisen aan de regionale en deelstaatregering, zou het mogelijk maken dat de productie weer op gang komt. Onder druk van de steun die GKN lokaal heeft opgebouwd, heeft de regionale overheid terrein gegeven aan de arbeiders. De Italiaanse regering onder Meloni is vijandig en karakteriseert de arbeiders als ongedisciplineerde hooligans. Maar als ze een coöperatieve productie op gang kunnen krijgen, staat de Italiaanse wet erop dat de nationale overheid moet bijdragen. De doelstelling van een miljoen euro is grotendeels gehaald. Bijdragers aan het fonds – vakbondsafdelingen, campagnegroepen en anderen – hebben recht op een stem in de vergaderingen die het toekomstige traject van de fabriek zal bepalen.

In het weekend van 11 tot 13 oktober zal er in Florence een massademonstratie plaatsvinden onder leiding van Fridays for Future op de 11e, een open vergadering in de fabriek op de 12e en ten slotte op zondag 13 een vergadering voor ‘aandeelhouders’. Het doel is coöperatieve productie onder controle van de arbeiders, die via democratische processen en democratische besluitvorming verbonden is met lokale gemeenschappen en nationale en internationale netwerken.

Dank aan REELNews voor hun berichtgeving en hun hulp bij dit bericht. REELnews organiseert een vakbondsdelegatie naar Florence voor de demonstraties en vergaderingen van 11-13 oktober.