Buenos Aires – Er waren veel duimen omhoog van de Argentijnse minister van Economie Sergio Massa tijdens een recente reis naar Peking.
De overvolle agenda van een van de meest invloedrijke politici in Argentinië was een ander teken des tijds.
Massa, die onlangs zijn kandidatuur voor het presidentschap bij de verkiezingen van dit jaar aankondigde, ontmoette een groot aantal regeringsleiders en bedrijfsleiders en haalde 3,05 miljard dollar binnen van Chinese instellingen om spoorwegen, hoogspanningslijnen, lithiumprojecten en hernieuwbare energie in Argentinië te financieren. Hij maakte ook vorderingen bij het versterken van Argentijnse exportproducten zoals pluimvee en maïs om een groeiende Chinese middenklasse te helpen voeden.
Maar misschien kwam de aankondiging van de meeste betekenis rond de valutaswaplijn tussen de twee landen – als het ware een yuan-reddingslijn voor de belegerde Latijns-Amerikaanse economie, die op zoek is naar meer financiële manoeuvreerruimte.
In april kondigden China en Argentinië aan dat de swaplijn was geactiveerd, waardoor Argentinië in mei het equivalent van 1,04 miljard dollar in yuan kon gebruiken om Chinese invoer te betalen. In juni, tijdens Massa’s China-reis, werd die lijn in de komende drie jaar uitgebreid tot $ 18 miljard. De Centrale Bank van Argentinië zei dat hierdoor het beschikbare bedrag voor gebruik is verhoogd van ongeveer $ 5 miljard tot bijna $ 10 miljard.
Vorige maand zette Argentinië nog een stap in de richting van het versterken van zijn banden met de yuan, door een deel van een schuldbetaling van $ 2,7 miljard aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in Chinese valuta te betalen. De Centrale Bank van Argentinië maakte in juni ook bekend dat Argentijnen nu spaar- en betaalrekeningen in yuan kunnen openen.
Deze stap is van grote betekenis voor Argentinië, dat op zoek was naar manieren om zijn slinkende Amerikaanse dollarreserves veilig te stellen en in China een bereidwillige partner heeft gevonden.
Maar het spreekt ook voor bredere geopolitieke belangen voor China, terwijl het zichzelf probeert te vestigen als geldschieter in laatste instantie, terwijl er een debat gaande is over het primaat van de dollar naarmate de internationale valuta groeit.
“[The swap extension] biedt bedrijven uit de Volksrepubliek China de mogelijkheid om een investeringsstroom te ontwikkelen [to Argentina] gebaseerd op de yuan”, zei Massa in juni in Peking.
“Het consolideert de yuan als investeringsinstrument”, voegde hij eraan toe. “En het stelt Argentinië in staat om het niet alleen te gebruiken voor commerciële en buitenlandse investeringsstromen, maar ook als een mechanisme voor de centrale bank bij allerlei soorten investeringen.”
Sindsdien zijn volgens de Argentijnse douane al zo’n 500 Argentijnse bedrijven begonnen met het betalen van Chinese invoer in yuan.
De groeiende invloed van China in de regio
De aanwezigheid van China in Latijns-Amerika gaat eeuwen terug, maar in de afgelopen twee decennia heeft het een grote vlucht genomen en is het nu de grootste handelspartner van Zuid-Amerika.
In de jaren 2000 voedde China’s exploderende middenklasse de grondstoffenboom die verschillende economieën in de regio hielp omdraaien. Aan het begin van dat decennium was China nog goed voor minder dan 2 procent van de export uit de regio. Maar 10 jaar later is dat percentage meer dan verviervoudigd.
In 2022 bedroeg de handel tussen China en Latijns-Amerika en het Caribisch gebied 450 miljard dollar. Latijns-Amerika ontving ook 24 procent van de leningen die tussen 2005 en 2021 door officiële Chinese instellingen waren verstrekt, na Azië en vóór Afrika.
Sinds 2014 werkt China ook aan het positioneren van zijn valuta als alternatief voor de dollar met een grensoverschrijdend, interbancair betalingssysteem dat bekend staat als CIPS, waarvan Peking hoopt dat het op een dag zal wedijveren met de SWIFT, of westerse, verrekenkantoren.
In Argentinië lopen Chinese investeringen het hele spectrum. Behalve dat ze een grote klant zijn van Argentijnse soja, hebben Chinese bedrijven miljarden gestoken in een groot aantal infrastructuurprojecten. Het Chinese leger runt een ruimtestation in de provincie Neuquen in Patagonië en een kolen- en chemiebedrijf in staatseigendom onderhandelt over de bouw van een haven in de meest zuidelijke provincie Tierre del Fuego. Het bood ook hulp tijdens de COVID-19-pandemie, waardoor Argentinië een van de eerste landen was die in China ontwikkelde vaccins ontving.
Amerikaanse spanningen
Deze groeiende banden zijn niet onopgemerkt gebleven door de Verenigde Staten, de traditioneel dominante speler in de regio, die zijn invloed heeft gezien op zijn zogenaamde back-yard slip. Als reactie hierop hebben de VS geprobeerd druk uit te oefenen op Argentinië om de banden met China te beteugelen, door privé en in sommige gevallen publiekelijk tegen bepaalde projecten te pleiten.
Dit jaar zei generaal Laura Richardson, hoofd van het US Southern Command, dat de VS “ons spel moeten opvoeren” in de regio, daarbij wijzend op de overvloed aan natuurlijke hulpbronnen, waaronder cruciale mineralen, zoals lithium. China heeft al een belangrijke claim gelegd op het mineraal dat de revolutie van de elektrische auto zal aandrijven, door miljarden in mijnen te pompen in de zogenaamde lithiumdriehoek, bestaande uit Argentinië, Chili en Bolivia.
Tijdens een bezoek aan Buenos Aires in april sprak de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Wendy Sherman zich uit over de lopende onderhandelingen van Argentinië om Chinese gevechtsvliegtuigen te kopen versus Amerikaanse en een mogelijke deal voor nucleaire productie, terwijl ze waarschuwde dat China probeert “de democratie te ondermijnen”.
“We vragen landen niet om te kiezen tussen ons en de [People’s Republic of China], maar ik denk dat we superieure producten hebben”, citeerde de online krant Buenos Aires Herald haar. “Wat wij zeggen is: ‘Koop overal. Begrijp wat je koopt.’”
Natuurlijk kan geopolitiek niet langer worden gereduceerd tot de bipolaire termen van de Koude Oorlog. De Verenigde Staten en China, hoewel politieke en militaire rivalen, zijn grote handelspartners met economieën die steeds meer onderling afhankelijk zijn.
Toch is het duidelijk dat de VS elke opmars van China in de regio beschouwen als een bedreiging voor hun eigen veiligheid, zei Gabriel Merino, een Argentijnse expert in internationale politiek.
“Er wordt gezegd dat er 17 Chinese projecten zijn die vertraging hebben opgelopen of zijn stopgezet vanwege druk vanuit Washington”, zei Merino. “Sommigen zeggen dat dat niet het geval is, dat er ook lokale verantwoordelijkheden zijn van de kant van China. Maar ook al is het niet 100% de oorzaak, het is waar dat de druk een belangrijke rol speelt en speelde in de regeringen van beide [Presidents Mauricio] Macri en [Alberto] Fernández.”
‘Gevangen tussen de twee wereldmachten’
Het is een meedogenloos economisch jaar geweest voor Argentinië. Nu de inflatie het afgelopen jaar boven de 114 procent is gestegen en de effecten van een droogte op de belangrijke landbouwsector nog steeds haar financiële grootboek teisteren, heeft de regering moeite gedaan om aan haar schuldbetalingen aan het IMF te voldoen. In die context heeft het zich tot China gewend, een stap die volgens Merino goed is voor het land, in ieder geval op korte termijn omdat het zijn financiële plaatje diversifieert.
Voor de Argentijnse politicoloog Luciano Moretti is het een bewijs van een kwetsbaarheid die alleen maar groter wordt. “Argentinië zit een beetje gevangen tussen de twee wereldmachten”, zei hij.
“Ik denk niet dat de stap die Argentinië maakt moet worden geïnterpreteerd als een uitdaging voor de Verenigde Staten, maar integendeel, in een context van diepe interne en externe zwakte”, zei Moretti, die zijn proefschrift over China schrijft, “zou het kunnen worden gezien als een strategie om meer autonomie te hebben, of een verdieping van onze afhankelijkheid” omdat Argentinië “niet de autonomie heeft om strategische beslissingen voor de lange termijn te kunnen nemen”.
Het is echter belangrijk op te merken dat de Chinese lening slechts een fractie vertegenwoordigt van wat Argentinië verschuldigd is aan internationale crediteuren. “Als Argentinië in gebreke blijft, zal dat niet zijn vanwege de relatie met China”, merkte Moretti op.
Debat over de-dollarisering
Hoewel de waarde van de Argentinië-China-swap de zaken niet kwantitatief verandert, beschouwt Merino het om kwalitatieve redenen als een belangrijke deal, met name omdat het komt op een moment dat het debat over de suprematie van de dollar als de internationale recordvaluta is teruggekeerd.
De BRICS-landen – Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika – spreken luider over valutaalternatieven. In China heeft de Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva dit jaar openlijk vraagtekens gezet bij de noodzaak van de dominantie van de dollar.
“Waarom kunnen we niet handelen op basis van onze eigen valuta?” vroeg hij in april. Een maand later stelde hij voor om één munteenheid te creëren voor de handel in het Mercosur-handelsblok van Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay.
Na de Russische invasie van Oekraïne en internationale sancties tegen Rusland, heeft India zijn aankopen van Russische olie in andere valuta’s dan de dollar, zoals de dirham en de roebel van de Verenigde Arabische Emiraten, drastisch verhoogd, meldde het persbureau Reuters, terwijl Saoedi-Arabië aangaf dat het openstaat voor het accepteren van betalingen voor zijn olie in een andere valuta dan de dollar.
Toch is dit debat, hoewel niet nieuw, nog maar net begonnen. Hoewel de wereldreserves in dollars zijn gedaald van ongeveer 71 procent 20 jaar geleden tot 58 procent vandaag, zei Merino: “We zitten nog steeds in een wereldeconomie die gedollariseerd is.”
Bron: www.aljazeera.com
