Het 74e Internationale Filmfestival van Berlijn, algemeen bekend als de Berlinale, werd zondag niet met gejammer afgesloten, maar met een hack op de sociale media, een reeks krachtig geformuleerde persberichten en een aankondiging van de Duitse federale minister van Cultuur dat zij alleen klapt voor Israëlische burgers. artiesten.
Op de laatste dag van de Berlinale bracht het Instagram-account voor de Panorama-sectie een infographic-verklaring met drie dia’s uit. Panorama is de grootste sectie van het festival en wordt op de Berlinale-website omschreven als “expliciet queer, expliciet feministisch, expliciet politiek – en probeert tegelijkertijd verder te denken dan deze categorieën – altijd op zoek naar wat nieuw, gedurfd, onconventioneel en wild is in de hedendaagse cinema. .” Op de tweede dia van de afbeelding stond:
Als reactie op de pro-Palestijnse acties die gericht waren op de Berlinale 2024, en in het licht van de extreme opkomst van extreemrechts in Duitsland, erkennen wij dat ons stilzwijgen ons medeplichtig maakt aan de voortdurende genocide van Israël in Gaza en de etnische zuivering van Palestina. Na lange interne discussies hebben we besloten om eindelijk het idee van ons af te schudden dat “Duitse schuld” ons ontheft van de geschiedenis van ons land, of van onze huidige misdaden als natie. We verheffen onze stem om ons aan te sluiten bij de miljoenen over de hele wereld die een onmiddellijk en permanent staakt-het-vuren eisen, en we dringen er bij andere culturele instellingen in Duitsland op aan hetzelfde te doen.
De verklaring verwijst naar recent activisme dat kritiek uit op de neutraliteit van het festival ten aanzien van de aanhoudende genocide in Gaza, waaronder een die-in op de Europese filmmarkt. Deze verklaring was echter geen verzoeningsdaad die door de Berlinale zelf werd bestraft; later werd onthuld dat het het werk was van cyberactivisten die het Instagram-account hadden gehackt, en het werd al snel verwijderd. In een verklaring van 102 woorden van de Berlinale beschrijft het festival hoe het Panorama-account “kortstondig werd gehackt en antisemitisch was”. [sic] Er werden beeldtekstberichten over de oorlog in het Midden-Oosten met het Berlinale-logo op het kanaal geplaatst.” Het eindigt met de aankondiging dat de Berlinale “strafrechtelijke aanklachten heeft ingediend tegen onbekende personen. De LKA (de staatscriminaliteit) is een onderzoek begonnen.”
De Instagram-post is niet de eerste vervalste verontschuldiging tegen het stilzwijgen van een culturele instelling. In december deden activisten een verklaring na van de Lévy Gorvy Dayan Gallery in New York, waarbij ze een valse verontschuldiging van de galerie op de deur plakten. Deze acties dienen twee doelen: het eerste is de directe verspreiding van de gevoelens binnen de verklaringen, waarbij pro-Israëlische en apathische beschermheren worden geconfronteerd met de taal van bevrijding en gerechtigheid. Ten tweede weten de organisatoren dat deze culturele instellingen hun uitspraken óf (onwaarschijnlijk) zullen moeten accepteren óf direct zullen moeten weerleggen. Dit zorgt er op zijn beurt voor dat ruimtes als de Berlinale snel publiekelijk kunnen reageren wanneer ze ertoe worden aangezet proactief hun zelfgenoegzaamheid te laten gelden met het aanhoudende geweld tegen de Palestijnen, financieel en politiek gesteund door de Duitse staat.
De Instagram-hack volgde op een controversieel weekend vol gebeurtenissen, dat begon op zaterdag toen de documentaire verscheen Geen ander land werd bekroond met zowel de Panorama Audience Award (bepaald door stemming van het publiek) als de Berlinale Documentary Award (bepaald door de jury van het festival). Geen ander land documenteert de vijftig jaar durende relatie tussen Basel Adra, een Palestijnse activist die zich verzet tegen de etnische zuivering van zijn gemeenschap op de Westelijke Jordaanoever, en Yuval Abraham, een Israëlische journalist die met Adra samenwerkt om licht te werpen op het aanhoudende geweld daar. Adra, Abraham, Rachel Szor en Hamdan Ballal regisseerden de film samen om op te roepen tot een einde aan de bezetting. In hun regisseursverklaring spreken zij de hoop uit dat de film zal helpen
verzet je tegen de realiteit van de Apartheid waarin we zijn geboren – van tegenovergestelde, ongelijke kanten. De werkelijkheid om ons heen wordt met de dag angstaanjagender, gewelddadiger en onderdrukkender – en we staan er heel zwak tegenover. We kunnen alleen maar iets radicaal anders uitroepen: deze film – die in de kern een voorstel is voor een alternatieve manier waarop Israëli’s en Palestijnen in dit land kunnen leven – niet als onderdrukkers en onderdrukten, maar in volledige gelijkheid.
Tijdens de prijsuitreiking hielden zowel Abraham als Adra toespraken waarin ze de belegering van Gaza door het Israëlische leger veroordeelden en opriepen tot een staakt-het-vuren, waarbij Adra opriep tot het beëindigen van de Duitse militaire hulp aan Israël. Hij verklaarde: “Er moet een einde komen aan deze situatie van apartheid tussen ons, aan deze ongelijkheid. We moeten oproepen tot een staakt-het-vuren.” Deze toespraken werden bekritiseerd door zowel Duitse als Israëlische media. Burgemeester Kai Wegner van Berlijn nam het woord Twitteren om de toespraken te omschrijven als “ondraaglijke relativisering”, waarbij werd geschreven dat “Berlijn resoluut aan de kant van Israël staat. Daar bestaat geen twijfel over. De volledige verantwoordelijkheid voor het diepe lijden in Israël en de Gazastrook ligt bij Hamas.”
In Israël werd de toespraak van Abraham door de publieke omroep Kan omschreven als ‘antisemitisch’. Claudia Roth, de Duitse minister van Cultuur, gaf een verklaring af waarin ze de toespraken beschreef die werden gehouden door Geen ander landDe regisseurs van de film noemden ‘schokkend eenzijdig en gekenmerkt door diepe haat tegen Israël’. Toen echter beelden vrijkwamen waarop Roth en Wegner klapten tijdens de prijsuitreiking, vaardigde het ministerie van Cultuur een bevel uit stelling waarin werd verduidelijkt dat “het applaus van Claudia Roth naar de Joods-Israëlische journalist en filmmaker Yuval Abraham ging, die zich uitsprak voor een politieke oplossing en vreedzaam samenleven in de regio”, en niet naar Adra.
In een persbericht van de Berlinale distantieerde het festival zich verder van het pro-Palestijnse sentiment door te stellen: “De soms eenzijdige en activistische uitspraken van prijswinnaars waren een uitdrukking van individuele persoonlijke meningen. Ze weerspiegelen op geen enkele manier de positie van het festival.”
De controverses rond de Berlinale van dit jaar weerspiegelen de annulering van het festival in 1970, waarbij de film van Michael Verhoeven centraal stond OK Verhoevens film was een directe kritiek op de Amerikaanse betrokkenheid in Vietnam, gebaseerd op het Incident on Hill 192 en waarin de verdorvenheid van het Amerikaanse militarisme en de cultuur van stilte werden afgebeeld die het mogelijk maakte oorlogsmisdaden te plegen en vervolgens te verdoezelen.
Destijds besloot de Berlinale-jury in een 7-2-beslissing tot een verbod OK uit de competitie, gebaseerd op de richtlijn van de International Federation of Film Producers’ Associations (FIAPF) dat “Alle filmfestivals moeten bijdragen aan een beter begrip tussen landen”, en de overtuiging van juryleider George Stevens dat de film anti-Amerikaans was. Daaropvolgende controverses over de censuur leidden uiteindelijk tot de opschorting van het festival.
Tegenwoordig is de Berlinale nog steeds lid van de FIAPF, en het besluit uit 1970 om Verhoevens film te censureren omdat deze ‘eenzijdig’ was, wordt weerspiegeld in het persbericht van de Berlinale van 26 februari:
De Berlinale beschouwt zichzelf – vandaag de dag, net als in het verleden – als een platform voor een open dialoog tussen culturen en landen. We moeten daarom ook meningen en uitspraken tolereren die in tegenspraak zijn met onze eigen opvattingen, zolang deze uitspraken mensen of groepen mensen niet op racistische of soortgelijke discriminerende wijze discrimineren of wettelijke grenzen overschrijden. Vanuit ons oogpunt zou het inhoudelijk passend zijn geweest als de prijswinnaars en gasten bij de prijsuitreiking ook meer gedifferentieerde uitspraken hadden gedaan over dit onderwerp.
Net als in 1970 heeft de Berlinale een positie van laffe neutraliteit ingenomen, bang om haar financiers, donoren en beschermheren van zich te vervreemden. Door dit te doen, verlicht het de façade van ‘objectiviteit’ die aan zoveel culturele instellingen wordt toegekend. En toch zien we dat de gedurfde, dringende stemmen van kunstenaars en activisten blijven voortduren, niet afgeschrikt door sociale en juridische repercussies, wat ons er grimmig aan herinnert dat morele duidelijkheid dat niet doet – kan niet – bestaan binnen de grenzen van de administratieve, bureaucratische machine. Als de Duitse staat de geïnstitutionaliseerde en toch voortdurend egoïstische schuld van zijn kiezers belichaamt, dan zijn degenen die bereid zijn hun levensonderhoud en reputatie op het spel te zetten bakens van waarheid, eerlijkheid en moraliteit.
De huidige Duitse staat is vrolijk medeplichtig aan de wreedheden in Gaza. Maar we kunnen ook hoop vinden in individuen als Adra, Abraham en de activisten die ons eraan herinneren dat liberaal decorum geen bevrijding is en ook niet kan zijn.
Bron: jacobin.com
