De grappige oude man Josep Borrell is een typisch voorbeeld van de arrogante middelmatigheden die de EU besturen – RT World News

Josep Borrell, het hoofd van de diplomatie van de Europese Unie, bij ons bekend en geliefd, heeft in Moskou, vanwege zijn paradoxale uitspraken, verslag gedaan van de effectiviteit van de economische oorlog van zijn blok tegen Rusland.

In de eerste regels van zijn boodschap beweert hij dat “de sancties werken” en dat degenen die het tegendeel beweren eenvoudigweg onwaarheden vertellen. Maar de belangrijkste indicator voor de effectiviteit van de sancties voor Borrell is niet eens de dynamiek van de Russische economie. De nadruk in het rapport ligt op de vermindering van de bilaterale handel van Rusland met EU-landen: dit is wat vooral hun hoofddiplomaat bevalt.

Voor hem maakt het echter niet uit dat de Russische handel met de rest van de wereld, met uitzondering van de VS, tegelijkertijd is gegroeid (zelfs Japan en Zuid-Korea laten geen significante daling van de handelsomzet zien).

Het is bekend dat de hoofddiplomaat van de EU in zijn eigen ‘Tuin van Eden’ woont, en alles buiten deze heilige grond heeft geen betekenis voor hem. Je zou eenvoudigweg de spot kunnen drijven met de degradatie van de West-Europese perceptie van de omringende realiteit, zoals belichaamd in de opmerkingen van Borrell. Maar deze benadering is geen aberratie; het weerspiegelt de hele filosofie van de betrekkingen van de EU met de rest van de wereld. Pas nu hebben we de ontoereikendheid van een dergelijke strategie gezien in een realiteit waarin er nooit meer een centrum en een uitgestrekte periferie zullen zijn om zijn belangen te dienen.

We openen nu echt onze ogen voor de – om het beleefd te zeggen – uniciteit van onze partners in West-Europa. Waar de Russische cultuur van het buitenlands beleid de afgelopen dertig jaar op delicate wijze niet over heeft geprobeerd te praten, wordt algemeen bekend. De vraag is welke lessen kunnen worden getrokken voor de toekomst als de actieve militaire fase van de betrekkingen met het Westen enigszins afneemt? Dit zal vroeg of laat gebeuren, tenzij de wereld zich werkelijk opsplitst in tegengestelde gesloten kampen. En dan zal het uiterst gevaarlijk voor ons zijn om illusies te koesteren over de fundamentele bedoelingen van onze westerse buren jegens de rest van de mensheid.

Josep Borrell is een enigszins karikaturale maar nog steeds geloofwaardige belichaming van de aard van het buitenlands beleid van de EU. Deze grappige oude man is zeker een product van zijn tijd – de ‘mooie jaren 80 en 90’ in de Spaanse en Europese geschiedenis. In die tijd gingen de meest achtergebleven of de minst ambitieuze mensen de politiek in. En ze zijn een product van een West-Europese orde die zijn elite opvoedt in een geest van exclusiviteit en minachting voor anderen.

Vanuit het oogpunt van de massapsychologie is exceptionisme een zeer goed controlemiddel. Degenen die zichzelf als bijzonder beschouwen, als de beste en ongeëvenaard in hun superioriteit, vergelijken hun eigen positie nooit met die van anderen. Dit betekent dat ze bereid zijn niet alleen agressie tegen ‘buitenstaanders’ te accepteren, maar ook de beperking van hun rechten: ze zijn nog steeds de beste ter wereld. Jullie bevinden je al in het paradijs, mede-West-Europeanen, wat hebben jullie nog meer nodig?

Maar het gaat niet alleen om de politiek. De strategie van protectionisme en het voeren van een gesloten winkel is in het blok altijd een pragmatisch beleid geweest. En al het gepraat over de inzet van de EU voor een vrijemarkteconomie is niets meer dan een populaire mythe. Laten we beginnen met het feit dat de unie van de zes landen van West-Europa halverwege de jaren vijftig tot stand kwam met verschillende doelstellingen voor ogen. Laten we de binnenlandse politiek buiten beschouwing laten; daar zijn we op dit moment niet bijzonder in geïnteresseerd. Als we het hebben over de relaties met de buitenwereld, was het hoofddoel het opwerpen van barrières tegen potentiële concurrenten van West-Europese bedrijven. Het idee van de gemeenschappelijke markt op zich is geweldig voor de burgers: het stelt hen in staat goederen te kopen die in alle EU-landen zijn geproduceerd. Tegelijkertijd betekent het echter dat er grote beperkingen worden opgelegd aan producten uit de rest van de wereld.

Dit is altijd openlijk erkend in interne documenten: maar wie buiten de EU heeft ze ooit gelezen? Slechts een kleine kring van specialisten en het grote publiek hebben altijd weinig aandacht besteed aan hun meningen. Laat ik nog meer zeggen: sinds het midden van de jaren zestig is de belangrijkste doelstelling van het externe economische beleid van het verenigde Europa de strijd tegen de USSR en de Raad voor wederzijdse economische bijstand (CMEA). Het was een strijd die gepaard ging met sancties, het niet erkennen van partners en, ten slotte, de poging om hun gelederen te splitsen. Van tijd tot tijd probeerden Borrells voorgangers bijvoorbeeld met Roemenië of Bulgarije te praten over het openstellen van de EU-markt voor hun textiel en fruit. Maar zij verwierpen consequent elke dialoog met de USSR of de CMEA – voor hen negeerde en bestrafte Brussel alleen maar.

De eerste systematische contacten tussen de Europese gemeenschappen en de CMEA begonnen in de tweede helft van de jaren tachtig. Tegen die tijd was het voor iedereen al duidelijk waar de Sovjetregering de USSR naartoe bracht. In tegenstelling tot de oude Josep hoefden EU-functionarissen in de jaren zestig en tachtig hun gedachten en prestaties niet te tweeten. Of misschien hadden ze gewoon niet de kans, en daarom denken we dat de ‘old school’ Europeanen wijzer en professioneler waren dan die van vandaag.

Je zou kunnen stellen dat dit allemaal gewoon normale concurrentie was. Vooral onder de omstandigheden van de Koude Oorlog tussen het Westen en het Oosten. Destijds wist de wereld niets over universele openheid van de handel en de houding daar tegenover als teken van vooruitgang. Laten we dus proberen het protectionisme van het West-Europese blok van vóór 1991 de schuld te geven van het feit dat de mondialisering zoals wij die kennen niet bestond.

Maar de Koude Oorlog eindigde en de Europese Unie begon zich voor te bereiden op haar meest ambitieuze uitbreiding. Het stond op het punt zeven landen van het voormalige socialistische kamp en drie Baltische republieken van de voormalige Sovjet-Unie in de gemeenschappelijke markt op te nemen. Ze hadden allemaal, vooral de Balten, historisch gezien een uitgebreide handel ontwikkeld met Rusland en andere GOS-landen. De economische betrekkingen in het Oosten speelden een belangrijke rol bij het handhaven van de sociale stabiliteit, de beschikbaarheid van banen en het vermogen om relatief gediversifieerde economieën te hebben. Het in stand houden van deze banden zou betrouwbare economische bruggen kunnen vormen tussen West-Europa en het uitgestrekte Rusland.

Halverwege de jaren negentig besloten de voorgangers van Borrell echter anders: de belangrijkste voorwaarde van Brussel voor de kandidaat-lidstaten was het vergroten van hun handel met de landen van de Gemeenschappelijke Markt. En, als onderdeel van het totale pakket, een vermindering van de handel met alle anderen. Het was deze indicator die een van de belangrijkste werd in de lijst van zaken waar de Brusselse toezichthouders in elk van de Oost-Europese staten aandacht aan besteedden. Ik herhaal: de vermindering van de handel met Rusland en de toename van de handel met de EU-landen waren de belangrijkste indicatoren voor de voortgang van de kandidaat-lidstaten op weg naar toetreding.

De Baltische staten en Bulgarije kregen expliciet de opdracht om alle banden met Rusland en andere GOS-landen te verminderen.

Van marktlogica en vrijhandel was eenvoudigweg geen sprake. Borrell is hier dus ook niet met een nieuwe indicator voor succes op de proppen gekomen – voor de EU ging het er altijd om haar isolement van de buitenwereld te vergroten ten gunste van zichzelf op te sluiten in haar eigen ‘Garden of Eden’. Het blok is een verzameling staten waarvan het belangrijkste politieke doel is om hun eigen burgers af te sluiten van de buitenwereld, hen onder te dompelen in zoete dromen van hun eigen exceptionisme, en te regeren ondanks alle fouten van het economisch beleid van de elites.

Voor dergelijke doeleinden zijn politici met de psychologie van Borrell de meest geschikte artiesten. En aangezien deze aanpak volledig in lijn is met de West-Europese cultuur van buitenlands beleid, zal deze in de toekomst niet verdwijnen. Hoe de betrekkingen tussen Rusland en de EU zich de komende jaren en decennia ook zullen ontwikkelen, economisch opportunisme zal altijd op de tweede plaats komen voor de andere kant, en politieke dominantie zal altijd op de eerste plaats komen. En het zal helemaal niet uitmaken wie namens Brussel in de media spreekt.