Israël heeft dat verklaard onafhankelijkheid in 1948. Datzelfde jaar namen de Verenigde Naties de conventie aan die genocide als misdaad definieerde. De spanning tussen deze twee ‘nooit meer’ was er vanaf het begin.
Het woord ‘genocide’ werd in 1941 bedacht door Raphael Lemkin, een joodse advocaat uit een Poolse familie, die het Griekse woord voor ‘volk’ combineerde (knieën) en de Latijnse vertaling voor doden (cide). In de meest fundamentele zin betekende genocide het systematisch vernietigen van een andere groep. Lemkin beschreef het in zijn boek uit 1944 als een tweefasig, vaak koloniaal proces: Asheerschappij in bezet Europa: Ten eerste wist de onderdrukker het ‘nationale patroon’ van het slachtoffer uit. Vervolgens legt het zijn eigen op. De genocide strekte zich uit van de oudheid (Carthago) tot de moderne tijd (Ierland).
“De term betekent niet noodzakelijkerwijs massamoorden, hoewel het dat wel kan betekenen”, legde Lemkin uit in een artikel uit 1945. ‘Vaak verwijst het naar een gecoördineerd plan gericht op de vernietiging van de essentiële fundamenten’ – culturele instellingen, fysieke structuren, de economie – ‘van het leven van nationale groepen.’ Het ‘machinegeweer’ was slechts een ‘laatste redmiddel’.
Lemkin was een advocaat, geen socioloog. Door de term ‘genocide’ in het leven te roepen, probeerde hij niet de verschrikkingen van oorlog te taxonomiseren. In plaats daarvan hoopte Lemkin – die 49 familieleden verloor in de Holocaust – dat hij een misdaad kon identificeren om deze te stoppen. De nazi-terreur kon niet simpelweg het ‘interne probleem’ van Duitsland zijn. Met genocide hoopte Lemkin juridisch en moreel gewicht te geven aan internationale interventie. Hij hoopte een misdrijf tot stand te brengen dat door de politie kon worden gecontroleerd en op zijn beurt kon worden gestopt in een nieuwe en zogenaamd beschaafde wereld.
Nu Israël vandaag door Zuid-Afrika voor het Internationaal Gerechtshof wordt beschuldigd van genocide vanwege de methoden die zijn gebruikt in de oorlog tegen Gaza, is het de moeite waard om de argumenten van Lemkin in herinnering te brengen. De vraag naar de acties van Israël was beperkt: voldeed de moord aan de criteria voor genocide onder het huidige internationale recht? Maar Lemkins bredere opvatting van de term – hoewel deze door de rechtbanken is weggevaagd en uit het publieke geheugen is verdwenen – is minder besproken.
De trieste realiteit is dat de acties van Israël waarschijnlijk al lang vóór de oorlog tegen Gaza voldeden aan de oorspronkelijke definitie van Lemkin. Vanaf 1947 vluchtten ongeveer 700.000 Palestijnen of werden door Israël verdreven en mochten ze niet meer terugkeren. Na de oorlog van 1967 begon Israël de rest van wat ooit Palestina was te bezetten. Sindsdien heeft het honderdduizenden mensen in dat land gevestigd, terwijl het de Palestijnen onderwerpt aan wat internationale mensenrechtenorganisaties steeds meer beschouwen als een systeem van apartheid. Het doel van het nederzettingenbeleid was duidelijk: het vervangen van het ene culturele weefsel door het andere.
Israël is niet het enige land wiens acties passen bij Lemkin’s opvatting van genocide. Hetzelfde zou kunnen worden gezegd van de vorming van de Verenigde Staten en de massale slachting van indianen. (Lemkin noemde het zelfs een schoolvoorbeeld.) Wat nu anders is, is een duidelijkere hypocrisie na tientallen jaren van internationaal bestuur, bedoeld om een zogenaamd nieuwe, op regels gebaseerde orde te creëren.
“Genocide” vertegenwoordigde de wens van Lemkin om richting deze internationaal gecontroleerde vrede te gaan. Douglas Irvin-Erickson, een George Mason-professor die een intellectuele biografie van Lemkin schreef, zei dat hij streefde naar een vorm van wereldburgerschap die zijn ‘verbluffend brede aanklacht tegen onderdrukkende staatsmachten’ weerspiegelde.
Het is dan ook geen verrassing dat landen, toen ze er na de Tweede Wereldoorlog een misdaad van maakten, zorgvuldig zichzelf beschermden. De Sovjet-Unie verwijderde politieke groeperingen van degenen die het slachtoffer zouden kunnen zijn van genocide, om zo de vrije hand te krijgen voor de zuivering van dissidenten. De Verenigde Staten hielden Lemkin’s ideeën over culturele genocide buiten de deur, uit angst dat dit in strijd zou zijn met de wetten van Jim Crow. De conventie was een ‘vermomde lynchwet’, in de woorden van een segregationist uit Louisiana. (Het Congres ratificeerde het genocideverdrag pas in 1988 nadat Ronald Reagan een terugslag veroorzaakte door een krans te leggen op een Duitse militaire begraafplaats met de graven van 49 leden van de SS.)
“Het verbieden van genocide wordt dit kenmerk van een beschaafde samenleving”, legde Irvin-Erickson uit. “Maar op het zelfde moment, [Lemkin] kijkt naar de afgevaardigden die onderhandelen over de Genocideconventie, en zij schrijven letterlijk hun eigen genocides uit de wet.” Zijn grootste bondgenoten kwamen uit wat nu het Mondiale Zuiden wordt genoemd – de landen die slachtoffer waren geweest, of redelijkerwijs vreesden dat ze slachtoffer zouden worden.
Sinds de goedkeuring van de Genocideconventie zijn internationale rechtbanken tot een beperkte interpretatie van de toch al beperkte interpretatie van Lemkins concept gekomen, zegt Leila Sadat, James Carr hoogleraar internationaal strafrecht aan de Washington University in St. Louis School of Law. De nadruk van de wet ligt op het bepalen of een land of individu enorme aantallen van een groep mensen heeft gedood, en of ze dit deden met een aantoonbare bedoeling om die groep te vernietigen. Dit vormt een probleem voor aanklagers, aangezien de meeste plegers van genocide niet zo transparant zijn als Adolf Hitler.
Dit wannen van wat als genocide geldt zou Lemkin diep hebben gefrustreerd. Zoals Irvin-Erickson heeft geschreven, was genocide voor Lemkin “geen spontane gebeurtenis”, maar een “proces dat lang vóór de fysieke moord op de slachtoffers begint en lang na de fysieke moord voortduurt.” Melanie O’Brien, gastprofessor aan het Center for Holocaust and Genocide Studies van de Universiteit van Minnesota, benadrukte dat de ontmenselijking die ertoe leidt dat de ene groep de andere massaal vermoordt, geen opmaat is voor genocide, maar er deel van uitmaakt.
Maar omdat de definitie ervan is verengd, is Rwanda volgens internationale rechters het duidelijkste geval van genocide sinds de Holocaust. Ondanks de verschrikkingen die zich hebben voorgedaan in Bosnië, een schijnbaar schoolgaande genocide op Bosnische moslims door Slobodan Milošević en mede-Serviërs, werd alleen de slachting van 8.000 mannen en jongens in Srebrenica in 1995 door de lat gehaald als een daad van genocide in internationale processen tegen de Servische oorlog. criminelen. (Milošević stierf in de gevangenis voordat enige veroordeling kon worden verkregen.)
In de ogen van Sadat, een van ‘s werelds meest vooraanstaande experts op het gebied van internationaal strafrecht, is de Genocideconventie meer een “monument voor de Holocaust” geworden dan een instrument dat effectief in de rechtszaal kan worden ingezet. Toch zegt ze dat Zuid-Afrika zou kunnen zegevieren bij het opheffen van de “zeer hoge lat” die nodig is om een beschuldiging van genocide in de rechtbank te bewijzen, vanwege de omvang van het aantal doden in Gaza, de extreme retoriek van Israëlische topfunctionarissen en het besluit van Israël om voedsel- en andere voedselvoorraden te beperken. humanitaire hulp. “Een vraag die ik heb is: is dit een Srebrenica-moment?” ze zegt. ‘En ik vrees dat we daar misschien wel naar kijken.’
In mei concludeerde Aryeh Neier, medeoprichter van Human Rights Watch, dat de acties van Israël in Gaza de grens hebben overschreden. Neier schreef in de New Yorkse recensie van boeken dat hij aanvankelijk ervan afzag de term te gebruiken, maar dat de belemmering van de hulp aan Gaza hem ervan had overtuigd: “Israël is betrokken bij genocide.”
De situatie is zo ernstig dat, zelfs onder de huidige beperkte definitie, de rechters van het Internationale Gerechtshof het uiteindelijk wel eens kunnen worden. In het licht van de brute aanval van Hamas en de herhaalde oproepen van zijn functionarissen om Israël te vernietigen, is de regering van Netanyahu overgegaan tot fysieke vernietiging – een techniek die Lemkin beschouwde als de “laatste en meest effectieve fase van genocide” – op een schaal die ongekend in zijn geschiedenis. In Gaza zijn ruim 36.000 Palestijnen gedood, voor het merendeel burgers. Er wordt aangenomen dat de dood van nog eens duizenden Palestijnen die vastzitten onder het puin, nog steeds niet is geteld. Er is een hongersnood begonnen.
Karim Khan, de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof, zoekt nu arrestatiebevelen voor premier Benjamin Netanyahu, minister van Defensie Yoav Gallant en Hamas-leiders wegens oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Maar Israël laat zich niet afschrikken. Eind mei beval het Internationale Gerechtshof Israël de aanval op Rafah stop te zetten. Dagen later gebruikte het Israëlische leger Amerikaanse bommen bij een aanval op Rafah, waarbij tientallen burgers omkwamen. Lemkin zag zoiets als deze ineffectiviteit van het internationale bestuur aankomen.
“Betere wetten worden gemaakt door mensen met een groter hart”, schreef Lemkin over hoe zijn oorspronkelijke definitie van genocide bij de codificatie ervan werd ondermijnd. “Ze willen niet-afdwingbare wetten met veel mazen in de wet, zodat ze het leven kunnen beheren als geld bij een bank.”
Bron: www.motherjones.com
