In Turkije is de strijd voor democratie nog niet gestreden

Mensen over de hele wereld worden wakker met het nieuws dat de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan bijna zeker nog vijf jaar zal besteden aan het versterken van zijn greep op de macht. In de eerste stemronde van zondag kreeg Erdoğan 49,5 procent steun, terwijl zijn uitdager Kemal Kılıçdaroğlu 44,9 procent kreeg. Er zijn tweede ronde verkiezingen aangekondigd voor 28 mei.

De grimmige situatie herinnert ons aan de zwakke democratische normen van Turkije en de mate van nationalistische, racistische, hard-rechtse sentimenten. Een sprankje hoop komt van de lang geplaagde Democratische Volkspartij (HDP), wiens onverzettelijke strijd voor progressieve, democratische waarden opnieuw haar veerkracht heeft getoond.

De HDP en de bijbehorende Groen Linkse Partij sloten zich aan bij het verkiezingsproces onder extreem vijandige omstandigheden, met een autocratisch regime dat alle staatsinstellingen en de pers controleerde. Deze moeilijkheden werden goed geïllustreerd door een gezamenlijke verklaring van verkiezingswaarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en de Raad van Europa. Het zei dat hoewel de verkiezingen op 14 mei “goed georganiseerd” en voor het grootste deel vreedzaam waren, de kiezers werden beperkt in hun politieke keuzes door de criminalisering en opsluiting van HDP-leden.

De verklaring wees ook op de door Erdoğan opgelegde barrières, die de oppositie enorm beperkten. De OVSE schreef: “Lang bestaande zorgen over de eerbiediging van de fundamentele vrijheden van vergadering, vereniging en meningsuiting, evenals de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, allemaal essentieel voor een democratisch proces, bleven tijdens de verkiezingsperiode onaangeroerd.”

Erdoğans regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP), die alle staatsinstellingen controleert, gebruikte berekende strategieën om met name de HDP uit te sluiten van de verkiezingsrace. Als gevolg van het lopende proces gericht op het verbieden van de partij, liep de HDP niet zelfstandig, maar moest deelnemen via Groen Links. Het deed dit om het dreigende risico van sluiting door een politiek gemotiveerde rechtszaak te overwinnen – een lot dat al acht van zijn voorgangers is overkomen.

De partijorganisatie van de HDP was al verzwakt door systematische repressie, die sinds 2016 onafgebroken voortduurt, waarbij meer dan vijftienduizend partijleiders en partijleden zijn gearresteerd. Op dit moment heeft deze partij meer dan vierduizend leden die wegkwijnen in de gevangenis. Wat de Groen Linkse Partij betreft, deze werd zeer laat toegelaten tot het verkiezingsproces, pas toen de verkiezingsdatum al bekend was. Dit alles maakt deel uit van de verfijnde pogingen van Erdoğan om ons eerlijke deelname aan het politieke proces te ontzeggen.

Omdat een politieke structuur vrijwel alle middelen ontzegde, deed de Groen Linkse Partij dus op ongelijke voorwaarden mee aan de verkiezingen. Linkse kiezers konden kiezen uit twee opties: de Groen Linkse Partij of de geallieerde Arbeiderspartij van Turkije (TIP), onder de Alliantie voor Arbeid en Vrijheid. Toch laten de resultaten zien dat de HDP en het blok eromheen de positie behielden die ze in de wedstrijd van 2018 hadden veroverd.

De HDP heeft, via Groen Links, opnieuw haar positie als op twee na sterkste kracht behouden, zowel in het parlement als in de samenleving. Miljoenen burgers in Turkije hebben hun vertrouwen in ons gesteld om de strijd tegen autocratie en onderdrukking voort te zetten en om een ​​democratische en vreedzame oplossing voor de problemen van Turkije te eisen. Dat is het werk dat nu moet worden voortgezet.

Systematisch offensief

Als de politieke omstandigheden in Turkije vrij en eerlijk waren geweest, zou de HDP hebben deelgenomen met de steun van meer dan vierduizend gevangengenomen functionarissen, voormalige medevoorzitters, afgevaardigden, co-burgemeesters en leden. Ze zouden niet zijn uitgesloten van de media in Turkije en zouden hun ideeën onder gelijke voorwaarden hebben kunnen verspreiden in de samenleving. Dit had een heel andere uitkomst kunnen opleveren, en inderdaad een nachtmerriescenario voor Erdoğan.

De presidentsverkiezingen zelf vonden plaats onder opmerkelijke omstandigheden. Oppositiekandidaat Kılıçdaroğlu van de Republikeinse Volkspartij (CHP), die werd uitgesloten van alle media en staatsplatforms, werd gesteund door de HDP en haar blok. Met deze hulp slaagde Kılıçdaroğlu er in ieder geval in om een ​​tweede ronde tegen Erdoğan af te dwingen. In die zin heeft de onoverwinnelijkheidsmythe van de president echt een klap gekregen. Dit zijn inderdaad zijn slechtste verkiezingsuitslagen ooit.

Nu kunnen we hopen dat, ondanks de mate waarin kiezers zijn gemanipuleerd door nationalistische en religieuze retoriek, het Turkse volk in de tweede ronde niet een man zal herverkiezen die zoveel kwaad heeft gedaan aan hun land. Als hij inderdaad terugkeert naar het presidentschap, zal het volk zichzelf nog meer straffen en een nog minder democratische toekomst garanderen.

Turkije heeft in zijn honderdjarige geschiedenis allerlei soorten heerschappij meegemaakt: alles van het seculier-nationalistische kemalisme van de heersende oppositie CHP tot islamisme, staatsgrepen, militaire dictatuur en ten slotte Erdoğans specifieke vorm van steeds islamistischer en nationalistischer autoritarisme. Het enige dat niet is geprobeerd, is een consistente democratie.

Nu en de komende jaren moet Turkije zijn angsten overwinnen en democratisch durven zijn. De belangrijkste inspiratiebronnen daarbij zijn de HDP en Groen Links, en de bredere politieke benadering van de Koerdische vrijheidsbeweging. Ondanks de strijd om de macht tussen het islamistisch-nationalistische blok van Erdoğan en het seculier-nationalistische blok dat tegen hem is, blijven wij de belangrijkste kracht die strijdt voor democratie en een echt alternatief in Turkije. Dit betekent een alternatief waarin vrouwen, verschillende volkeren en religieuze groeperingen, en alle burgers in vrede kunnen samenleven. Als we het over deze waarden hebben, zijn er volgens de voorlopige resultaten eenendertig vrouwen onder de drieënzestig groenlinkse afgevaardigden die in het parlement zijn gekozen.

Als de autoritaire, nationalistische en patriarchale Erdoğan de afgelopen tien jaar niet systematisch de progressieve oppositie had geliquideerd, zou de situatie er vandaag heel anders hebben uitgezien. Maar het uiteindelijke resultaat wordt beslist in de tweede ronde van 28 mei. Niets is nog af.

Verwant