Een algemene staking tegen de extreemrechtse president van Argentinië, Javier Milei, bracht het land op 24 januari in beroering, precies 45 dagen na de ambtstermijn van zijn nieuwe regering. Halverwege de ochtend stond het plein buiten het Nationaal Congresgebouw in de hoofdstad Buenos Aires vol. Meer dan een half miljoen mensen kwamen opdagen om te protesteren: stakende arbeiders, werklozen, vertegenwoordigers van buurtvergaderingen, mensen gemobiliseerd door organisaties voor sociale rechtvaardigheid en linkse politieke groeperingen.
De straten die naar het plein leidden, waren zo vol met mensen dat het moeilijk was om te bewegen. Juichende en zingende arbeiders van de bandenfabriek, die water over elkaar heen gooiden, werden half overstemd door het trommelen en zingen vanuit alle verschillende richtingen van de mobilisatie. Te midden van het gezang steeg er rook op van barbecues, die de geur van choripan (een soort worst), schnitzel, spek en eieren. Verkopers boden colaflesjes aan die op schalen op hun hoofd werden gedragen; arbeiders hurkten om maté in te schenken, een belangrijke Argentijnse thee.
Het land verkeert in een crisis, de inflatie bedraagt drievoudige cijfers en het land is nu de grootste schuldenaar van het Internationale Monetaire Fonds. Eind december kondigde Milei privatiseringen, sluitingen van overheidsdepartementen, aanvallen op de rechten van werknemers en hardhandig optreden tegen de burgerlijke vrijheden aan. Hij wordt gesteund door de Argentijnse kapitalistische klasse en de schuldeisers van het land.
Vorige presidenten hebben geprobeerd de economische, sociale en democratische rechten terug te dringen, maar werden belemmerd door massale oppositie. De aanvallen van Milei zijn een poging om alles op te lossen – om in Argentinië te doen wat de conservatieve premier Margaret Thatcher in de jaren tachtig in Groot-Brittannië deed: het vertrouwen van de arbeidersklasse vernietigen en de vakbonden verslaan, zodat de rijken de economie en de samenleving zonder tegenstand kunnen vormgeven.
Op de dag van de staking was er verder niets nieuws. Nadat de treinen de achterblijvers naar huis hadden gebracht voordat ze tot stilstand kwamen toen de machinisten eindelijk mochten deelnemen aan de shutdown, waren de televisieschermen in het hele land gevuld met commentaar. Minister van Veiligheid Patricia Bullrich benadrukte dat de demonstratie klein en onbeduidend was. Maar volgens de belangrijkste vakbondsfederatie, de Algemene Confederatie van Arbeiders (CGT), namen ruim 1,5 miljoen mensen deel aan protesten in het hele land.
De staking was een machtsvertoon van de diverse sociale lagen die de strijd tegen de nieuwe president zijn aangegaan. Het grootste deel van het plein in Buenos Aires werd bijvoorbeeld gevuld door enorme contingenten plukkers– werklozen en mensen met een onzekere baan die afhankelijk zijn van subsidies, waaronder voedsel en sociale voorzieningen, die worden verdeeld via overheidsregelingen die bekend staan als sociale plannen. Het is mogelijk dat er gelijke aantallen waren plukkers en georganiseerde arbeiders tijdens de stakingsdemonstratie in de hoofdstad.
Grote delen van het land raakten verlamd door de staking. De genationaliseerde luchtvaartmaatschappij Aerolineas Argentinas was dat wel gedwongen te annuleren meer dan 300 vluchten en verzetten er nog eens 26. Banken sloten vanaf het middaguur hun deuren. Medewerkers van het ministerie van Buitenlandse Zaken waren massaal aanwezig en veel leraren en gezondheidswerkers sloten zich aan bij de staking. De autofabrieken van Ford, Toyota en Peugeot werden gesloten.
Toch waren er beperkingen. Het was een enorm machtsvertoon, maar het was ook aanzienlijk kleiner dan wat de vakbonden in het verleden hebben weten te mobiliseren.
De CGT kondigde de staking een maand van tevoren aan, en andere vakbondsfederaties kondigden aan dat zij zich daarbij zouden aansluiten. Maar de CGT is zeer bureaucratisch en wordt geleid door industrieel conservatieve peronisten. ‘Peronisme’ ontleent zijn naam aan Juan Perón, een militaire officier die Argentinië tussen 1946 en 1974 verschillende keren regeerde. Ideologisch gezien wordt het peronisme geassocieerd met staatsinterventie in de economie en ‘nationale onafhankelijkheid’. Politiek gezien bestrijkt het het spectrum van centrumrechts tot centrumlinks. De meer linkse varianten voegen sociale rechtvaardigheid en mensenrechten toe aan de nationalistische mix.
Toen Perón in de regering zat, deed hij grote concessies aan de arbeidersbeweging, terwijl hij met geweld de vakbonden overnam en linkse rivalen vermoordde en ontvoerde. Maar twee peronistische regeringen werden omvergeworpen door rechtse militaire dictaturen, wat het peronisme een democratische glans heeft gegeven. Foto’s van Peróns vrouw Evita zijn overal in Argentinië te vinden, vooral in de huizen van vooruitstrevende vrouwen.
Het peronisme is vergelijkbaar met het laborisme in Australië in die zin dat het de vakbondsbureaucratie stevig in zijn greep houdt. Maar er zijn belangrijke verschillen. Terwijl de Labour Party en de Europese sociaal-democratische partijen voortkwamen uit of deel uitmaakten van de arbeidersbeweging, werd het peronisme altijd gedomineerd door leden van de heersende klasse.
De peronistische vakbondsbureaucratie deed niet het gedetailleerde organisatiewerk dat nodig was om grote delen van de arbeiders te overtuigen om aan de staking deel te nemen. Op veel plaatsen mobiliseerde de CGT alleen vakbondsafgevaardigden in plaats van de gehele beroepsbevolking. De bureaucratie is bang voor haar eigen arbeidersbasis en roept geen demonstraties uit die uit de hand zouden kunnen lopen. Het wilde dat de demonstratie op de dag van de staking zich zou richten op afgevaardigden op de werkplek, die loyaler zijn aan de leiding.
Dus hoewel de staking en de demonstratie in absolute termen groot waren, waren ze in relatieve termen nog steeds bescheiden – een half miljoen op een bevolking van 15,6 miljoen in Buenos Aires bijvoorbeeld.
Argentinië kent verschillende revolutionaire socialistische organisaties. Hun ledenaantallen lopen in de duizenden, in plaats van tien- of honderdduizenden, waardoor ze substantieel zwakker zijn dan de peronistische machine. Maar wanneer de groepen samenwerken, hebben ze aanzienlijke invloed en zijn ze in staat op zinvolle wijze in te grijpen in de massapolitiek. Dat de algemene staking überhaupt werd gehouden, was gedeeltelijk een gevolg van de druk van links op de CGT-leiders.
De Socialistische Arbeidersbeweging (MST) is een nuttige case study. De drie belangrijkste projecten van haar leden vóór de staking waren: zoveel mogelijk van hun collega’s overtuigen om zich bij de staking aan te sluiten, het leiden van massale bijeenkomsten en protesten van arbeiders in de kunstsector en het opbouwen van een coalitie van diverse groepen om voortdurende politieke leiderschap in de strijd.
Het mobiliseren van arbeiders voor de staking was niet eenvoudig. Meer dan 50 procent van de mensen, waaronder grote aantallen werknemers, stemde in november op Milei. Omdat de meeste van zijn aanvallen nog niet zijn uitgevoerd en omdat de economische crisis hem al lang voorafging, beschouwen velen de nieuwe president niet als een bedreiging voor hun welzijn en hebben ze zich niet van hem losgemaakt. In de aanloop naar 24 januari hebben vakbondsafgevaardigden van links lang en gedetailleerd werk geleverd om hun collega’s ervan te overtuigen aanwezig te zijn.
“Zodra de staking was aangekondigd, begonnen we bijeenkomsten en rondleidingen door de werkplaats te houden om de noodzaak van een staking te bespreken”, vertelde Cesar Latorre, lid van de MST en leidende afgevaardigde in een privéziekenhuis. Rode vlag. “In de eerste weken waren de debatten kleinschalig, maar naarmate de datum naderde, raakten de debatten sterk gepolitiseerd.”
Latorre en zijn delegatieteam brachten uren door op elke ziekenhuisafdeling om vragen te beantwoorden en het doel van de staking uit te leggen.
“De eerste moeilijkheid was de weigering van één sector om te mobiliseren en de werkzaamheden stop te zetten, omdat de staking werd uitgeroepen door de CGT nadat de federatie lange tijd niets had gedaan. Dan waren er nog andere arbeiders die de regering van Milei steunden en zeiden dat we hem moesten laten regeren”, zei Latorre.
Sommige delen van de arbeiders sloten zich aan bij de onafhankelijke contingenten, of ‘kolommen’, geleid door de revolutionaire socialistische partijen in het hele land. In Buenos Aires sloten vele duizenden mensen zich aan bij de linkse ‘multisectorale’ colonne die voorafgaand aan de staking was georganiseerd via bijeenkomsten en vergaderingen. Het werd geïnitieerd door Syndicalimo Combativo, een forum van vakbondsafgevaardigden die lid zijn van socialistische organisaties. Het is normaal dat die groep samen marcheert, maar bij de algemene staking kregen ze gezelschap van een ongewoon groot aantal anderen.
Bij de planningsbijeenkomsten van Syndicalimo Combativo waren vertegenwoordigers van niet-gebonden organisaties voor sociale rechtvaardigheid aanwezig plukkersgepensioneerden, buurtvergaderingen en mensenrechtenorganisaties.
Dagen voor de staking stemde een prominente groep arbeiders uit de kunstsector, in een massavergadering van meer dan 600 mensen, voor aansluiting bij het linkse contingent. Leden van de MST leidden de discussie in de vergadering. Dit leidde ertoe dat andere organisaties, waaronder een prominente abortusrechtengroep, aankondigden dat zij zich ook bij het contingent zouden aansluiten. De bandenarbeiders stemden in vergaderingen om zich bij de partij aan te sluiten, evenals een deel van de spoorwegarbeiders. Ongeveer 3.000 mensen van verschillende buurtcomités kwamen vroeg bijeen om zich bij de linkercolonne aan te sluiten, maar konden niet door de overvolle menigte heen komen om deze te bereiken.
Claudio Mora, een afgevaardigde van MST in de Nationale Richtlijncommissie van de vakbond voor bandenfabrieken, legde het uit Rode vlag tijdens de staking:
“Over de staking werd gestemd in vergaderingen in elk van de fabrieken. Onze staking zal niet eindigen op hetzelfde tijdstip als de actie van de CGT; we zullen tot morgenochtend om zes uur wegblijven. We zitten in de onafhankelijke colonne omdat er behoefte is aan continuïteit van de strijd totdat we de plannen van Milei hebben verslagen.
“De bandenvakbond is sterk, dus we hebben een waarborg in onze contracten om ons te beschermen tegen inflatie, wat betekent dat we niet zoveel van onze salarissen verliezen als de andere werknemers. Maar onze fundamentele taak is om aanwezig te zijn en leiding te geven, en te proberen vertrouwen te schenken aan alle andere geledingen van de arbeiders. Dat is deels in termen van economische resultaten, maar ook in termen van organisatie. We willen andere werknemers helpen aanmoedigen om de situatie waarin ze zich vandaag de dag bevinden, waarin de vakbondsbureaucraten hun werkplekken controleren, te overwinnen. In plaats daarvan moedigen we nieuwe afgevaardigden, nieuwe interne commissies en een nieuwe groep strijders aan, die zich, naast de vakbond, ook aan de politiek wijden.”
In Argentinië is een nieuwe cyclus van strijd begonnen. Op 20 en 21 december schokten enorme en spontane nachtelijke protesten de rijken. Daarna waren er echter geen massamobilisaties totdat links en de vakbonden demonstraties uitriepen. Maar er ontstonden buurtvergaderingen in verspreide buitenwijken van Buenos Aires en andere delen van het land. Ze waren veel kleiner dan tijdens de radicalisering van 2001, maar onmiskenbaar reëel. De algemene staking van 24 januari werd geleid door de vakbondsbureaucratie, maar opende ruimte voor gewone vergaderingen en voor debatten op sommige werkvloeren, waarin de socialistische organisaties tussenbeide kwamen.
Over de hele wereld zijn er de afgelopen twintig jaar strijden ontstaan en gevallen. Maar zonder revolutionaire partijen zijn zelfs de moedigste militanten beperkt tot een rol die lijkt op schuim op een woeste oceaan. In Argentinië is de opbouw van revolutionaire socialistische organisaties aan de gang. Om de conservatieve politieke massakrachten te verslaan, zullen ze aanzienlijk moeten groeien. Maar ze zijn zo groot dat ze zinvol kunnen ingrijpen. Dit maakt de situatie in Argentinië dynamischer en opener dan in veel andere delen van de wereld.
Bron: redflag.org.au
