Al meer dan een maand houden protesten tegen First Quantum Minerals, een Canadees mijnbouwbedrijf, Panama in hun greep. Het in Vancouver gevestigde First Quantum is eigenaar van de grootste kopermijn van het land, Cobre Panama, via een dochteronderneming genaamd Minera Panama. Dankzij de genereuze voorwaarden van de mijnbouwconcessies van het bedrijf, zowel in Panama als elders, is het uitgegroeid tot een van de grootste mijnbouwbedrijven van Canada.
Cobre Panama is een open kopermijn in het Donso-district van de provincie Colon, een gebied met een rijke biodiversiteit. Het is de grootste particuliere investering in de Panamese geschiedenis. De mijn omvat 5 procent van het BBP van het land en 75 procent van de exportopbrengsten. Deze feiten, die regelmatig door First Quantum worden gepubliceerd als bewijs van het belang van het bedrijf voor de Panamese economie, roepen twee belangrijke vragen op: als de mijn zoveel rijkdom genereert, waarom zien de Panamezen zelf dan zo weinig van de winsten? En is het genereren van die veronderstelde rijkdom de milieurisico’s waard?
First Quantum erfde het mijncontract in 2013 van een ander Canadees bedrijf, Petaquilla Gold. Petaquilla had in 1997 een contract getekend met de Panamese regering, dat door het Hooggerechtshof van het land ongrondwettelijk werd verklaard nadat het Panama’s Environmental Advocacy Centre (CIAM) een rechtszaak had aangespannen tegen Het. In de rechtszaak werd aangevoerd dat “de concessie werd verleend zonder openbare biedingen, zonder overleg met de gemeenschappen en zonder een echte studie naar de impact op het milieu.”
Aanvankelijk verzette Quantum zich tegen de uitspraak, maar de rechtbank bevestigde het besluit in 2021. Als gevolg daarvan dwong de regering het bedrijf nieuwe onderhandelingen aan te gaan, die slecht vorderden. Op een gegeven moment stopte de Panamese regering eenzijdig de productie in Cobre Panama. De regering van Justin Trudeau reageerde door ambtenaren te sturen om bij de Panamese regering in te staan voor First Quantum.
Op 20 oktober kwamen het bedrijf en de overheid tot een nieuwe overeenkomst, waarvan de voorwaarden zeer genereus blijven voor First Quantum. Het contract geeft First Quantum niet alleen het recht om de dagbouwactiviteiten nog minstens twintig jaar voort te zetten. “Een van de bepalingen ervan”, schrijft Andrea Salcedo, “staat First Quantum toe biedingen te doen op land dat het nodig acht voor zijn activiteiten. Als de eigenaar het aanbod afwijst, zo staat in het contract, kan het bedrijf de overheid vragen het namens hem in beslag te nemen.” Gezien de gewelddadige geschiedenis van landonteigening in Midden-Amerika, vooral in verband met de mijnbouw, is dit een uiterst zorgwekkende voorziening.
Sinds het aannemen van het nieuwe contract is er in de Panamese samenleving protest uitgebroken. In de Wereldbol en postNiall McGee schrijft: “Het contract werd aan de kaak gesteld door milieuactivisten, inheemse groepen, arbeidsactivisten en religieuze groeperingen, die zich ertegen verzetten vanwege de financiële voorwaarden ervan en vanwege de impact die de dagbouwmijn heeft op het milieu.”
Demonstranten blokkeren wegen en havens en ontwrichten belangrijke infrastructuur. First Quantum, dat de methoden van de demonstranten aan de kaak stelde als “illegaal en gewelddadig”, heeft de marktwaarde ervan met 40 procent zien kelderen. Ondertussen beweert de Panamese regering dat de volksmobilisaties de staat 80 miljoen dollar per dag kosten. Deze publieke druk bracht president Laurentino Cortizo ertoe nieuwe goedkeuringen voor mijnbouw stop te zetten en een publiek referendum aan te kondigen over de vraag of het contract met First Quantum al dan niet moet worden ingetrokken. De stemming vindt plaats op 17 december.
Gewone Panamezen, die te maken hebben met hoge inflatie en werkloosheid, zijn het zat om buitengesloten te worden van beslissingen over de winningsindustrie van hun land. Ze zijn ook gealarmeerd door de milieurisico’s, waaronder de vervuiling van drinkwater en de ontbossing van land op het 32.000 hectare grote perceel van de mijn. De strijdkreet van de protesten: ‘Panama is meer waard zonder mijnbouw’ doet denken aan het voorbeeld van El Salvador, dat de metaalwinning in 2017 volledig verbood.
Natuurlijk is het publiek al lang op de hoogte van deze gevaren. In april 2022 bracht de Panama Worth More Without Mining-beweging een rapport uit waarin meer dan tweehonderd ‘ernstige’ schendingen van milieuverplichtingen door de projectmanagers werden aangetroffen, waaronder ‘het kappen van 876 hectare. . . in een gebied met een hoge biodiversiteit en internationaal belang,” het gebrek aan actie ten aanzien van de beloofde herbebossing van 1.300 hectare, en “de lozing van afval uit de residuentank in natuurlijke watermassa’s zonder officiële goedkeuring.”
Milieuactivisten zijn echter niet de enige mensen die tegen het mijnbouwcontract zijn. Vakbonden, studenten en een groot deel van het bredere publiek, dat genoeg had van het gebrek aan transparantie van de onderhandelingen, hebben zich ook tegen het bedrijf verzet.
De protesten zijn dodelijk geworden. Op 7 november schoot een woedende chauffeur twee demonstranten neer op een wegversperring; De politie heeft ook repressieve maatregelen genomen tegen het verzet. Op 16 november probeerden vissers de toegang van een schip tot de internationale haven van Punta Rincon, eigendom van First Quantum, te blokkeren. De National Aeronaval Service (SENAN) joeg ze weg te midden van wolken traangas en pelletmunitie, waarbij ze talloze verwondingen veroorzaakten.
Het verzet tegen het Cobre Panama-project is niet nieuw. Toen Panama in 2010 begon te onderhandelen over zijn vrijhandelsovereenkomst met Canada, noemde MiningWatch het project als een voorbeeld van de “bestaande bedreigingen voor de inheemse volkeren en het milieu.”
In 2011-2012 kwam het land bijvoorbeeld in opstand en eiste de intrekking van mijnbouw- en waterkrachtconcessies op inheems grondgebied. Vervolgens stuurde president Ricardo Martinelli de oproerpolitie, waarbij hij één demonstrant doodde, tweeëndertig gewond raakte en veertig arresteerde. Demonstranten reageerden door de ingangen van de Cobre Panama-mijn en een andere mijn van Petaquilla te blokkeren. Uiteindelijk was de sociale mobilisatie zo krachtig dat Martinelli ermee instemde mijnbouwprojecten op of nabij het grondgebied van Ngäbe-Buglé niet te sanctioneren.
Tien jaar later, in de zomer van 2022, overspoelden landelijke protesten het Midden-Amerikaanse land, waarbij diverse sociale groepen de regering-Cortizo opriepen om de economische veiligheid van de bevolking te garanderen in het licht van de stijgende voedsel- en brandstofprijzen. De demonstranten vertegenwoordigden een brede coalitie van sectoren: leraren, studenten, vakbondsleden, boeren, inheemse organisaties en anti-mijnbouwactivisten. Te midden van staatsrepressie breidde hun programma zich snel uit tot voorbij de inflatiecrisis en omvatte het de passiviteit van de regering op het gebied van armoede, werkloosheid, huisvesting, corruptie, inheemse rechten en meer. De huidige oppositie tegen First Quantum moet worden gezien als een voortzetting van deze progressieve protestbewegingen.
De Canadese regering zwijgt over de opstand in Panama, maar haar houding ten opzichte van de protesten kan worden vermoed. Toen Cortizo vorig jaar de productie in Cobre Panama stopzette, heeft de regering-Trudeau actie ondernomen om ervoor te zorgen dat de productie kon worden voortgezet, waarbij de Canadese minister van Handel Mary Ng contacten onderhouden tussen First Quantum en de Panamese minister van Handel en Industrie Federico Alfaro.
Bovendien weten lezers wellicht dat Canadese mijnbouwbedrijven prominente investeerders zijn in Midden-Amerika en Latijns-Amerika in het algemeen, waarbij hun mijnen vaak dienen als brandhaarden van ecologische, economische en sociale onrust. Als reactie op dergelijke branden biedt de Canadese regering altijd diplomatieke en materiële steun aan regeringen die de protesten onderdrukken en de winningsmachinerie in beweging houden, zoals blijkt uit Ottawa’s onvoorwaardelijke steun aan de massale massale uitroeiing van door de inheemse bevolking geleide protesten door de Peruaanse regering vorig jaar. levens van negenenveertig.
De trouw aan de Latijns-Amerikaanse mijnbouwsector verklaart een groot deel van Ottawa’s buitenlandse beleid. Het verklaart waarom Canada de corrupte en in diskrediet gebrachte voormalige president Guillermo Lasso van Ecuador steunde, en waarom het een juridische aanval lanceerde op AMLO’s herziening van de Mexicaanse mijnbouwindustrie, die tot doel had de staat meer controle te geven over de natuurlijke hulpbronnen van Mexico.
Bredere geopolitieke overwegingen bieden echter ook context voor de reactie van Canada op de gebeurtenissen in Panama. De Critical Minerals Strategy van Ottawa is bijvoorbeeld een belangrijk beleid waarmee het zijn technologische input wil ‘ontkoppelen’ van China als onderdeel van de nieuwe Koude Oorlog. Koper, het metaal dat in Cobre Panama wordt geproduceerd en een van de mineralen die door de Canadese overheid als “kritiek” zijn aangemerkt, is een belangrijke input die nodig is voor de productie van elektrische voertuigen (EV’s). China loopt momenteel voorop bij de productie van elektrische voertuigen, maar een grotere controle over het cruciale mineraal zou Canada minder afhankelijk maken van de Volksrepubliek.
De hoop van de Canadese en Panamese elites is dat beide partijen hun doelstellingen kunnen verwezenlijken zonder te hoeven reageren op de democratische uitdagingen als gevolg van het wapengekletter uit de Koude Oorlog of de aantasting van het milieu.
We weten nog niet hoe het referendum van 17 december zich zal ontvouwen, maar we weten wel dit: de opstand in Panama is niet alleen een directe uitdaging voor First Quantum, maar ook voor het Canadese mijnbouwbeleid in het algemeen, en voor het onverdiende imago van Canada als wereldkampioen. van milieubewustzijn, democratie en mensenrechten.
Bron: jacobin.com
