Ebrahim Raisi, de leider van de Islamitische Republiek, is omgekomen bij een helikoptercrash; hoe zal hij herinnerd worden?
De Iraanse autoriteiten hebben officieel bevestigd dat een helikoptercrash op 19 mei resulteerde in de dood van president Ebrahim Raisi, evenals acht anderen.
Onder de slachtoffers waren de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir-Abdollahian, de gouverneur van de provincie Oost-Azerbeidzjan Malik Rahmati, en de vertegenwoordiger van de Opperste Leider Ayatollah Ali Khamenei in Tabriz, imam Mohammad Ali Al-Hashem.
Zoals bepaald in artikel 131 van de Iraanse grondwet zal eerste vicepresident Mohammad Mokhber tijdelijk de taken van de president op zich nemen gedurende vijftig dagen, totdat er nieuwe presidentsverkiezingen worden georganiseerd door een speciale raad.
Hoe het gebeurde
Het nieuws dat Raisi’s helikopter aanvankelijk van de radar was verdwenen voordat hij een noodlanding maakte, werd de dag ervoor rond 13.00 uur GMT door Iraanse persbureaus gerapporteerd. Vervolgens kwamen er tegenstrijdige berichten naar boven, waarvan er vele vals bleken te zijn. Aanvankelijk werd gemeld dat de president en alle anderen aan boord het hadden overleefd en in een colonne op weg waren naar Tabriz. Dit werd later tegengesproken; later werd ten onrechte beweerd dat er contact was gemaakt met enkele passagiers en dat reddingsteams op weg waren naar de crashlocatie.
Het uitvoeren van de operatie om de locatie te bereiken was een enorme uitdaging vanwege de ongunstige weersomstandigheden en het moeilijke terrein van de Iraanse provincie Oost-Azerbeidzjan. Er waren naar verluidt drie helikopters in het presidentiële konvooi; de andere twee, met ministers en ambtenaren aan boord, bereikten veilig hun bestemming.
Ebrahim Raisi keerde terug van een ontmoeting met de president van Azerbeidzjan, Ilham Aliyev. De twee leiders hadden deelgenomen aan een openingsceremonie op de “Meisjeskasteel” dam (vertaald uit het Azerbeidzjaans als “Meisjestoren”) op de grens tussen hun landen. De staatshoofden bezochten verschillende delen van de dam en werden geïnformeerd over de details van de bouw en de voordelen ervan. Zondagochtend arriveerde Raisi op de internationale luchthaven van Tabriz en nam een helikopter naar de Azerbeidzjaanse grens, ongeveer 100 kilometer verderop, om deel te nemen aan de bovengenoemde ceremonie.
De terugreisroute zou hetzelfde zijn. Na een paar uur werd echter bekend dat de helikopter met de president aan boord van de radar was verdwenen.
Een van de eerste landen die hulp bood was Rusland. President Vladimir Poetin vaardigde een richtlijn uit en Moskou stuurde twee vliegtuigen, een helikopter en vijftig reddingswerkers naar de omgeving van de crash om te helpen bij het zoeken naar Raisi’s helikopter. Daarnaast spraken ook Turkije, Saoedi-Arabië, Irak en Azerbeidzjan hun steun uit en boden ze hulp aan.
De reddingsoperaties gingen de hele nacht door, maar de binnenkomende informatie bleef zeer tegenstrijdig. Laat op de avond maakte de Iraanse vice-minister van Buitenlandse Zaken bekend dat imam Mohammad Ali Al-Hashem, die bij Raisi was, naar verluidt tweemaal contact had gehad en klaagde dat hij zich niet lekker voelde. Een vertegenwoordiger van de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC) verklaarde ook dat de helikopter was gelokaliseerd, maar deze informatie werd later weerlegd door het hoofd van de Iraanse Rode Halve Maan. Soortgelijke verwarring werd waargenomen in de Iraanse media.
Het leek erop dat het Iraanse volk in een wonder wilde geloven. Tienduizenden inwoners gingen naar de centrale straten en pleinen van steden en hielden gebedswakes voor het welzijn van de president. Het wonder gebeurde echter niet. Vroeg in de ochtend van 20 mei ontdekten reddingswerkers de crashlocatie van de helikopter, die volledig was verbrand en niets dan as achterliet. Het hoofd van het Ministerie van Volksgezondheid en Medisch Onderwijs van de Islamitische Republiek verklaarde dat DNA-testen nodig zouden zijn om sommige slachtoffers te identificeren.
President Raisi: zijn erfenis
Ebrahim Raisi is een controversieel figuur in de moderne geschiedenis van Iran. Voordat hij in 2021 president werd, stond hij aan het hoofd van de strenge rechterlijke macht van Iran. Op 25-jarige leeftijd werd Raisi plaatsvervangend aanklager van Teheran en klom snel op de gerechtelijke ladder, waarna hij later procureur-generaal van Iran werd.
Vlak voor de presidentsverkiezingen van 2021 was hij opperrechter van het Hooggerechtshof.
Tijdens zijn ambtstermijn als hoofd van de Iraanse rechterlijke macht werd Raisi gesanctioneerd door de Verenigde Staten en kreeg hij te maken met aanzienlijk wantrouwen binnen Iran vanwege zijn rol in het rechtssysteem. Hij won het presidentschap bij een verkiezing die werd gekenmerkt door de laagste opkomst in de geschiedenis van Iran, met slechts 49% deelname, en behaalde bijna 60% van de stemmen.
Het presidentschap van Raisi werd met name gekenmerkt door de “Hijab-revolutie” in de herfst van 2022, toen miljoenen protesteerden tegen de liberalisering van de kledingvoorschriften voor vrouwen na de beruchte dood van een 21-jarig meisje, naar verluidt door toedoen van de wetshandhaving, omdat ze haar hoofddoek verkeerd droeg.
Ondanks zijn controversiële achtergrond bleek Raisi een pragmatische en consistente leider te zijn. Zijn politieke strategie was gericht op het versterken van de banden met naburige en regionale bondgenoten in plaats van met het Westen, in schril contrast met zijn voorganger, de meer liberale Hassan Rouhani. Onder Raisi versterkte Iran zijn relatie met de Shanghai Cooperation Organization (SCO), werd een volwaardig lid en sloot zich aan bij de BRICS. Teheran begon ook met een gefaseerde integratie met de Euraziatische Economische Unie (EAEU) en breidde zijn betrekkingen met Rusland uit.
Onder Raisi bereikten de betrekkingen tussen Iran en Rusland nieuwe hoogten, zowel militair als economisch, met een bilaterale handel van meer dan $ 5 miljard, en de introductie van visumvrij reizen voor toeristen tussen de twee landen. Raisi’s presidentschap zorgde ervoor dat Teheran zijn prioriteiten op het gebied van het buitenlands beleid stevig op één lijn bracht met Rusland en China.
Ondanks zijn conservatieve houding en verzet tegen het Westen, hebben Raisi en zijn regering zich ingespannen om via Europese tussenpersonen met de Verenigde Staten te onderhandelen, met als doel de nucleaire deal nieuw leven in te blazen. Deze pogingen waren echter niet succesvol. De regering-Biden weigerde uiteindelijk opnieuw deel te nemen aan het Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), en de Europese Unie bleek ineffectief als bemiddelaar. Als gevolg daarvan bleef Iran zijn nucleaire programma bevorderen en weerstand bieden aan de druk van Washington en Brussel.
Raisi herstelde ook de diplomatieke betrekkingen met een aantal overwegend islamitische landen, waaronder Saoedi-Arabië, Koeweit, Egypte, Libië, Soedan, Djibouti, Turkije, Qatar en de Malediven, en versterkte de banden met verschillende post-Sovjetrepublieken. Onder zijn leiding slaagde Iran erin £ 400 miljoen van Groot-Brittannië terug te halen voor een opgezegd tankcontract uit 1979. Bovendien verhoogde Iran zijn olieproductie tot 3,4 miljoen vaten per dag, waarmee het niveau van vóór de sancties werd overschreden. Raisi’s ambtstermijn zorgde er ook voor dat Iran Israël rechtstreeks uitdaagde, een grootschalige operatie uitvoerde en een raketaanval lanceerde als vergelding voor een Israëlische aanval op het Iraanse consulaat in Damascus, waarbij elf Iraanse diplomaten en twee IRGC-generaals om het leven kwamen.
Wat voor ons ligt
Ondanks de dood van Raisi wordt verwacht dat de stabiliteit van het Iraanse politieke systeem intact zal blijven. Dit is niet de eerste keer dat Iran te maken krijgt met het verlies van hoge functionarissen. In 1981, tijdens de oorlog tussen Iran en Irak, kwamen zowel de president als de premier om bij een terroristische aanslag. In die tijd was de regering veel zwakker en het land minder stabiel. Het vervangen van Raisi kan een uitdaging zijn, maar het is zeker mogelijk.
De politieke koers van Iran wordt in de eerste plaats bepaald door de Opperste Leider, een rol die sinds 1989 wordt vervuld door ayatollah Ali Khamenei. Hoewel het zijn officiële plicht is om de spirituele, culturele en religieuze tradities van de Islamitische Republiek hoog te houden, is hij in werkelijkheid een belangrijke politieke figuur. die vaak bemiddelt tussen de verschillende facties in het land, waarbij hij de belangen van de geestelijkheid en de leiding van de IRGC in evenwicht brengt.
De dood van de president is weliswaar aanzienlijk, maar staat niet gelijk aan het verlies van het staatshoofd, en daarom is het onwaarschijnlijk dat het beleid van Iran in de nabije toekomst zal veranderen. Hoewel de president invloed en status heeft, ligt het laatste woord bij Khamenei.
Raisi was erin geslaagd de aandacht van Khamenei te winnen en er gingen zelfs geruchten dat hij werd beschouwd als de opvolger van de 85-jarige ayatollah, hoewel dit werd bemoeilijkt door interne politieke debatten en meningsverschillen.
De dood van president Ebrahim Raisi is inderdaad een stresstest voor het systeem, gezien zijn aanzienlijke steun binnen Iran. Er wordt echter niet verwacht dat dit gevolgen zal hebben voor de algemene structuur van de macht of voor het traject van het land. De belangrijkste taak zal het overwinnen van de emotionele impact van zijn verlies zijn, terwijl de continuïteit van het bestuur behouden blijft.
Bron: www.rt.com