China Miéville
De magie van een manifest is dat het tot stand brengt wat het beweert dat het geval is. En daar is een argument voor Het Communistisch Manifest hielp daarbij.
Hoewel ik hier een beetje provocerend ben. Ik zou niet zeggen dat het, louter als document, al in een vroeg stadium deze enorme invloed had. Later gebeurde dat wel. Maar de context was er een van de levende herinnering aan twee enorme en wereldhistorische revolutionaire veranderingen: de ene was de revolutie in Frankrijk, die ook gevolgen had over de hele wereld, en de andere was het meer uitgebreide proces van de Industriële Revolutie en de buitengewone verandering in de productieverhoudingen in de meest geavanceerde economieën.
Je hebt een versnellend kapitalisme, en je hebt een versnellend proces van klassenpolarisatie rond de jaren 1840, samen met een toenemende verarming van de armen en de arbeidersklasse. Het werd soms ‘de hongerige jaren veertig’ genoemd, en het was over het algemeen een tijd waarin niet alleen mensen aan de linkerkant, maar ook veel scherpzinnige burgerlijke en liberale figuren heel expliciet zeiden dat we aan de vooravond van een immense omwenteling of revolutie staan. – of een politieke catastrofe, zoals zij het zouden zien.
In die context begin je massale arbeidersbewegingen te krijgen, waarvan de meest bekende de chartisten in Engeland zijn. En daarbinnen heb je een uiterst linkse rand die ideeën ontwikkelt van, in verschillende combinaties, de zeer radicale vleugel van de Franse Revolutie, anti-hiërarchische ideeën van op bevrijding gerichte religieuze religies, utopische dromen uit eerdere tijdperken van socialisten, en spoedig.
Op het moment van schrijven noemde Engels, zoals Engels later duidelijk zou maken, zichzelf communisten in plaats van socialisten. Voor hen waren de socialisten in wezen de linkervleugel van de liberale middenklasse, terwijl de harde linkerzijde van de arbeidersklasse zichzelf communisten noemde. Nu werd dit onderscheid vrij snel daarna veel minder belangrijk, en je ziet dat Marx en Engels zichzelf vrij graag een van beide noemen, afhankelijk van de context. Maar ten tijde van de Manifestwas dit zeer beslist een communistisch manifest, in tegenstelling tot enig ander reformistisch of kritisch standpunt.
En het was niet eens echt de stem van uiterst links van de arbeidersbeweging – het was de stem van een klein stukje uiterst links van een bredere arbeidersstroming die sprak alsof het de stem was van een opstandige massa. . Marx en Engels kregen in deze performatieve modus van hun kameraden de opdracht om hun standpunten in essentie uiteen te zetten. Ze schreven dit traktaat dat in wezen bedoeld was om te spreken alsof het de stem van de massa was, om als aantrekkingspool te fungeren en om bepaalde dingen te beweren alsof het bijna volbracht feit in een politieke beweging – allemaal aan wat de vooravond bleek te zijn van dit ongelooflijke Europese, en in mindere mate wereldwijde, revolutionaire moment.
In termen van de impact die het had kunnen hebben, is het ronduit amusant: Marx was vreselijk met deadlines, en dit boek verscheen te laat om echt impact te hebben op 1848. Tegen de tijd dat het uitkwam, was de top al op een neerwaarts traject. Wekenlang zeiden zijn kameraden in de Communistische Liga: “Je boek is te laat, breng het uit, leg het uit.” Uiteindelijk is het laatste hoofdstuk ongelooflijk ingekort. Het was Marx die het laatste ontwerp maakte, en er is iets verbazingwekkends aan het feit dat zelfs de werkelijk bestaande revolutie om hem heen in de wereld hem, zo toegewijd activist als hij was, er niet helemaal toe kon brengen zijn deadline te halen met een boek dat zijn ontworpen om te spreken over de revolutie die op dat moment plaatsvindt. En dit is het punt waarop je iets wrangs zegt over hoe alle schrijvers zich hiermee kunnen identificeren.
Het is in grote lijnen het manifest van de Communistische Partij, maar we moeten hier opmerken dat ‘partij’ hier niet verwijst naar een moderne politieke partij. Er waren geen moderne politieke massapartijen zoals we ze destijds gingen begrijpen, en zeker geen communistische partijen. Het was een moment waarop communistische en radicale politiek zich meestal afspeelde in kleine, clandestiene samenlevingen. Wat het in wezen met partij bedoelt, is de sociale kracht, de georganiseerde politieke kracht, de zelfbewuste groepering, de stroming. Dat gezegd hebbende, duurde het niet lang voordat het woord iets ging betekenen dat veel meer op politieke partijen leek, zoals we ze nu zouden begrijpen, tot het punt dat mijn eigen vermoeden is dat daar al draadjes van zitten in het woord zoals het wordt gebruikt. .
Dus de Manifest maakte twee verschillende tendentieuze beweringen, die ik beschouw als weddenschappen tegen de toekomst. Eén daarvan was dat er werd gezegd: dit is de stem en de positie van deze groepering van arbeidersactivisten die krachtig en betekenisvol genoeg is in de wereld om zichzelf in die vroegere zin als een ‘partij’ te beschouwen. Dat was destijds niet het geval, maar het was een dringende wens. En dan denk ik dat er ook de kiemzaden zijn van een iets modernere iteratie die voortkomt uit die georganiseerde groepering. Maar dat is op dit moment iets verder weg.
Mijn eigen gevoel is dat het beide is, en dat er een zekere mate van brutaliteit in zit, dat Marx en Engels met deze beweringen feiten ter plekke probeerden te creëren. Dit zijn twee schrijvers die heel goed zijn in het inzetten van branie. Er zijn politieke contexten waarin dissidente branie een onderschat tactisch instrument kan zijn. Bijvoorbeeld in de Manifest ze praten op deze verbazingwekkend azijnachtige manier met de bourgeoisie in plaats van met de arbeiders. Ze doen hun best om te beweren wat ze hopen waar te zijn, of wat ze hopen waar te worden, namelijk dat ze spreken namens een massabeweging.
Het is de moeite waard om in gedachten te houden dat ze zojuist in wezen een politieke strijd binnen de Communistische Liga over de richting ervan hadden gewonnen, en dat ze deze op een minder quasi-religieuze of moralistische manier hadden verplaatst naar iets dat meer leek op wat we nu als marxistisch socialisme zouden beschouwen. , waarbij we afstappen van ‘We moeten dit doen vanwege de broederschap van de mens’, zoals ze zouden hebben gezegd, in de richting van spreken over de historische dynamiek en tendensen van de economie en de politiek. Dus ik denk dat ze, door dit uit te roepen tot het manifest van de Communistische Partij, ook ontdaan zijn van het succes dat ze deze groep voor hun standpunt hebben gewonnen. En in zekere zin proberen ze dat met dit document op grotere schaal te doen.
Bron: jacobin.com
