De klassenstrijd in Groot-Brittannië ondergaat een ingrijpende transformatie. Na tientallen jaren lage slagingspercentages en afnemend vakbondslidmaatschap, zijn arbeiders nu verwikkeld in serieuze en brede confrontaties met bazen.
Afgelopen juni sloeg een reeks massastakingen op de spoorwegen door jaren van industriële rust heen en zette de klassenstrijd weer op de agenda. De stakingen oogstten enorm publieke steun. Terwijl inflatie en stijgende prijzen aan koopkracht knaagden, waren de reële lonen van de Britse arbeiders gedaald scherpste koers in twee decennia. Jaren van bezuinigingen en bezuinigingen op de overheidsuitgaven onder conservatieve en lokale Labour-regeringen hadden geleid tot een massa brandbare verontwaardiging. Toen spoorwegarbeiders het werk verlieten, zorgden ze voor de vonk om het in brand te steken.
In september hadden 40.000 medewerkers van British Telecom (BT) gestaakt naast 115.000 postbodes en 50.000 spoorwegarbeiders. Vakbonden organiseerden massabijeenkomsten en piketbezoeken om de strijd op de rails te ondersteunen. Havenarbeiders lanceerden vijf weken lang voortdurende stakingen, terwijl wilde stakingen offshore-boorplatforms en Amazon-magazijnen op hun grondvesten deden schudden. Er waren stembiljetten voor vakbondsacties in de hele openbare dienst toen nieuwe lagen van leraren, verpleegsters en gemeentewerkers zich bij de groeiende opstand voegden.
Deze stakingsgolf is nu veralgemeend tot de meeste langdurige heropleving van vakbondsacties in Groot-Brittannië sinds het einde van het Thatcher-tijdperk. Bij een enkele staking van het spoor in juli 2022 waren in 2017 meer arbeiders betrokken dan bij een heel jaar aan stakingen in alle sectoren. figuren voor augustus 2022, toen ook BT en postbodes actie ondernamen, waren meer dan het dubbele van het totale aantal jaarlijkse stakingsdagen voor heel 2015.
De laatste significante stijging van het aantal stakingen in Groot-Brittannië vond plaats in 2011, toen vakbonden in de publieke sector gecoördineerde actiedagen hielden over voorgestelde pensioenwijzigingen. Maar de huidige golf is veel breder en langduriger, breidt zich uit naar vele takken van de particuliere industrie en gaat gepaard met langdurige geschillen en eendaagse stakingen. En terwijl arbeiders zich tegenwoordig voornamelijk organiseren rond economische eisen, hebben deze stakingen hun eigen politieke karakter gekregen door de verhalen van de heersende klasse over de “crisis van de kosten van levensonderhoud” te decimeren. Vakbondsleden in Groot-Brittannië hebben het voor iedereen duidelijk gemaakt dat inflatie een klassenoorlog van bovenaf is en dat bazen hun zakken vullen door loonsverhogingen in te houden.
De grootste geschillen vinden plaats in de publieke sector, waar de bazen die onderhandelen over loonovereenkomsten zelf ministers van de Conservatieve Partij zijn. De spoorwegen, de post en de National Health Service (NHS) zijn allemaal dierbare diensten die verwoest zijn door bezuinigingen en privatiseringen. Dit versterkt alleen maar het gevoel dat de georganiseerde arbeidersklasse het opneemt tegen een gehate en onstabiele conservatieve regering, die wraak neemt voor decennia van Tory en Blairite “herstructurering”.
Wanneer Rode vlag laatst gemeld over de nieuwe stakingsgolf van Groot-Brittannië bleven een aantal vragen onbeantwoord. Zouden de miljoenen arbeiders die staan te popelen om te vechten echt overwinnen draconische drempels om nieuwe stakingsstemmingen te winnen? Zouden belangrijke vakbonden doorgaan met het uitvoeren van bestaande mandaten om te staken, of zouden ze zich ordelijk terugtrekken? En hoe zouden vakbondsleden reageren als leiders actie probeerden af te bouwen?
Vandaag kunnen we beginnen met het beantwoorden van deze vragen, zij het voorlopig. We moeten onszelf er eerst aan herinneren dat Groot-Brittannië een deel van de strengste arbeidsverhoudingen in Europa, en het was nauwelijks een een voldongen feit dat vakbonden in staat zouden zijn om de strijd buiten de spoorwegen te veralgemenen op de manier die we hebben gezien.
Toch crashten arbeiders door beperkende kiesdrempels in sector na sector en gaven ze overweldigende mandaten om te staken terug. Dan, na het overlijden van de koningin in september, vakbonden afgezegd acties op het gebied van spoor en communicatie. Sommige vakbondsleiders begonnen te spreken van “met de bazen om de tafel gaan” om hun geschillen te beslechten. Even leek het alsof het momentum tegen de muur kon worden gepist. Maar bazen ‘rond de tafel’ krijgen bleek moeilijker dan de vakbondsfunctionarissen hadden gehoopt. Werknemers wezen terecht de loonaanbiedingen van september af die onder de inflatie lagen, en in het spoor en bij de post zetten bazen zich op de hielen en weigerden verder te onderhandelen. Simon Thompson, CEO van Royal Mail, zelfs bedreigd om bestaande vakbondsovereenkomsten te verscheuren, eenzijdig “productiviteitsmaatregelen” op te leggen aan werknemers en 10.000 banen te schrappen.
Deze onverzettelijkheid dwong vakbondsleiders om hun geschillen te verlengen, en stakingen gingen door op de spoorwegen en in de post. Toen kwamen de massale mandaten voor stakingen in de gezondheidsdienst en andere openbare diensten rond kerst. Op 1 februari waren een half miljoen arbeiders op pad tijdens een dag van gezamenlijke actie waarbij scholen, ziekenhuizen en treinstations werden gesloten. En ze bleven niet alleen thuis – stakers gingen de straat op in heel het Verenigd Koninkrijk 40.000 alleen in Londen marcheren. Een andere dag van gecoördineerde stakingen op 15 maart bracht soortgelijke taferelen met zich mee – deze keer sloten arbeiders ook universiteiten en stopten zelfs regionaal uitzendingen door de BBC.
In een historische ontwikkeling voor de Britse arbeidersbeweging staken arbeiders die onder de vakbond Royal College of Nurses (RCN) vallen sinds december – de RCN had nooit eerder riep op tot walk-offs sinds de oprichting in 1916.
Vandaag de dag hebben meer dan 1 miljoen arbeiders in Groot-Brittannië een mandaat om te staken, met geplande acties op scholen en universiteiten, in het ambtenarenapparaat van gemeenteraden tot het British Museum en in de gezondheidszorg, van ambulances tot fysiotherapiesuites. Stakingen in transport en communicatie gaan door. Het momentum is duidelijk nog niet verloren, maar er zijn verontrustende tekenen dat vakbondsleiders er opnieuw op voorbereid zijn het te verspillen.
Een enorme klap voor de beweging werd toegebracht door het besluit van de spoorwegvakbondsleiders om een schikking te treffen met Network Rail. De deal voorziet in loonsverhogingen van 4,5 procent voor 2023 en 2024 – een enorme loonsverlaging voor spoorwegarbeiders wanneer de prijsinflatie loopt nog steeds op 13,5 procent. Hoewel sommige spoorwegstakingen zullen doorgaan bij kleinere particuliere vervoersbedrijven, stelt de Network Rail-deal een gevaarlijke nieuwe maatstaf voor wat vakbondsleiders bereid zijn te accepteren.
De algemeen secretaris van de vakbond, Mick Lynch, was een tijdlang onverzettelijk openbare woordvoerder voor loonsverhogingen boven inflatie. Zijn terugtrekking geeft aan andere vakbonden aan dat ondermaatse loonovereenkomsten om de stakingen te beëindigen zowel mogelijk als wenselijk zijn.
Vakbonden gingen deze strijd aan om zichzelf opnieuw te doen gelden als belangrijke sociale instellingen, en om enige legitimiteit bij arbeiders te herwinnen na tientallen jaren van verraderlijke passiviteit in het licht van overheidsbezuinigingen. Die doelen zijn nu grotendeels bereikt, met regelmatig geïnterviewde vakbondsleiders nachtelijk nieuws en tienduizenden Britse arbeiders toetreden tot hun vakbonden Voor de eerste keer. Voor de Mick Lynches van de wereld is het tijd om de stakingen af te ronden en terug te keren naar een comfortabele sociale vrede op een iets sterkere basis.
Buiten de spoorwegen worden actiedagen vrij regelmatig afgeblazen omdat vakbondsfunctionarissen meer tijd zoeken om in achterkamertjes te onderhandelen met bazen en regeringen. De RCN riep begin maart grote stakingen af om nieuwe gesprekken met de regering aan te gaan, die met een beledigende 5 procent uit de onderhandelingen kwam betaal aanbod voor verpleegkundigen. RCN-vakbondsleiders adviseerden leden om te stemmen om de deal te accepteren.
Verpleegkundigen wisten beter. Vorige week was het zover aangekondigd dat RCN-leden het loonvoorstel hadden afgewezen en zich nu opmaken voor nieuwe stakingen. Deze heldhaftige “nee”-stem van verpleegsters zou een inspiratie moeten zijn voor elke werknemer die zich gedemoraliseerd voelt door de zwakke en compromisloze houding van hun leiders. Maar het kwam niet uit het niets – maandenlang hebben verpleegsters zich via de campagne georganiseerd “NHS-werknemers zeggen nee”manieren bespreken om solidariteit te winnen voor hun stakingen en de aandacht vestigen op de systeemcrisis in de financiering van de gezondheidszorg.
Toen de details van het bod van 5 procent en de aanbeveling van de RCN werden vrijgegeven, deze achterban gelanceerd regelrecht in een “stem nee”-campagne. Ze verspreidden honderden ziekenhuizen met informatie over de poging tot uitverkoop en hielden ontmoetingen met verpleegsters en socialisten uit andere industrieën die een politieke analyse konden geven van de acties van de ambtenaren.
De RCN reageerde door de politie inschakelen om beschuldigingen van “fraude” tegen NHS Workers Say No-leden te onderzoeken. Dat verpleegsters bereid waren om het loonaanbod af te wijzen, tegen een intimidatiecampagne van hun eigen vakbondsleiders in, getuigt van hoe effectief achterbancampagnes kunnen zijn als ze goed georganiseerd en militant zijn. Het is het laatste “historische” moment in een jaar van historische keerpunten voor de Britse arbeidersbeweging.
Elders spelen dezelfde spanningen tussen vakbondsleiders en de achterban terwijl ambtenaren proberen slordige deals door te drukken of stakingen te beëindigen. In de University and College Union (UCU) hebben leiders voortdurend geprobeerd stakingen af te blazen, maar een sterk socialistisch blok in de Higher Education Committee van de vakbond heeft verslagen ze elke keer. UCU-leden zijn nu bezig met een beoordelings- en markeringsboycot en proberen vakbondsacties te escaleren.
Leden van de Communication Workers Union (CWU), tot nu toe verwikkeld in een strijd van tien maanden tegen Royal Mail, koken van woede over de pogingen van leiders om stakingen te onderbreken en de details van onderhandelingen geheim. Een anonieme postie geïnterviewd door Socialistische arbeider verwoordde de woede: “Ze gooien de kracht van de vakbond door het bloedige afvoerputje… Kijk terug naar de bijeenkomst die we in Londen hadden. Kijk naar de grote stemming voor stakingen die we hadden … Waarom verspillen ze dat momentum?
De vraag is nu of de postbodes het voorbeeld van de verpleegsters zullen volgen en zich ter plekke zullen organiseren. Alleen een gecoördineerd netwerk van militante vakbondsleden zou in staat zijn de confrontatie aan te gaan met de goed geoliede bureaucratie van de CWU in toekomstige gevechten om een deal af te wijzen of nieuwe stakingen te organiseren. Het opbouwen van een gewone organisatie in elke vakbond is tegenwoordig een dringende taak, aangezien ambtenaren geschillen proberen op te lossen.
In Australië moeten we moed putten uit de strijd van Britse arbeiders. Ze hebben ons laten zien wat er mogelijk is als een deel van de klas de leiding heeft. De heropleving van de arbeidersbeweging in dit land is niet langer een fantasie of nostalgische dagdroom over het verleden. Het is mogelijk om, na tientallen jaren van slinkend vakbondslidmaatschap en verstikkend stilzwijgen van vakbondsleiders in een westers kapitalistisch land, het traject van neergang te doorbreken. Als zij het daar kunnen, kunnen wij het hier ook. De eerste stap is om je te organiseren.
FOTOCREDIT: Steve Eason (Flickr)
Bron: redflag.org.au
