Het jaar is 2014 als de debuutroman van Alex Sammartino Laatste Handelingen begint, en de wapenwinkel van David Rizzo faalt. Waarom? Ten eerste zit Rizzo’s Firearms vast in een stripwinkelcentrum aan de verste buitenwijken van Phoenix, Arizona. Om klanten ernaartoe te leiden, gebruikt hij herkenningspunten zoals een opvallende saguaro en een ‘uitgespreid kwartellijk’. Bovendien is Rizzo, een blanke man van tegen de zestig, niet met zijn tijd meegegaan. Hij is een onhandige en goedbedoelende Homer Simpson, een wapenverkoper, en klanten vertrouwen, als ze überhaupt de winkel binnenkomen, meer op online recensies en berichten op het prikbord dan op de sjofele charmes van de man achter de toonbank.
Hope verschijnt in de vorm van Davids volwassen zoon, Nick, met zijn vaardigheden op het gebied van ‘SEO, SEM, CRM-drips’ en andere duistere kunsten uit de 21e eeuw. Samen bedenken ze een plan om Nick’s voortdurende herstel van opioïdenverslaving te exploiteren als onderdeel van een winkelrebranding. Voor de camera beschrijft Nick zijn bijna fatale overdosis heroïne voordat hij de strategie van het bedrijf uitvoert om ‘opioïdenverslaving dood te schieten’, waaronder de belofte om een percentage van alle verkopen aan dergelijke doelen te doneren. De video gaat viraal en de zaken floreren. Aan de kassa vertellen mensen de Rizzos zonder uitzondering de verhalen van degenen die ze kenden wier leven werd veranderd – of beëindigd – door overmatig opioïdengebruik. ‘Ze wilden goed doen’, zegt de verteller, van deze mensen die de reclamespot zagen en kogels kwamen kopen, ‘maar namen genoegen met wat beter was dan niets.’
Dit opruiende incident brengt op behendige wijze zoveel draden samen die het huidige moment in de Verenigde Staten bepalen: de voortdurend radicaliserende wapencultuur, de somberheid van de opioïde-epidemie, economische onzekerheid, consumptie als centrum van de politiek, viraliteit en online bekentenis als noodzakelijkheden voor succes. Met zijn rondzwervende verteller en een door onvoorziene omstandigheden doordrenkt plot dat steeds veranderende fortuinen catalogiseert, Laatste Handelingen probeert zoveel mogelijk verwarring en lijden in de zuidwestelijke exurbia te metaboliseren. De romanschrijver Dan Chaon, in een recente New York Times boekrecensie, schreef dat Sammartino’s satire “de code had gekraakt” bij het schrijven over de hedendaagse Verenigde Staten. De ambitie is stimulerend – en de manieren waarop de roman tekortschiet zijn het analyseren waard.
Eén manier waarop Sammartino zijn visie invult, is door zijn bereidheid om het verhaal van de Rizzos in een oogwenk te pauzeren en zich te concentreren op minder belangrijke karakters, of het nu voor een paar zinnen is of voor de lengte van een heel hoofdstuk. Log-line samenvattingen van kleine levens bevolken Arizona met rondzwervende, verlaten mensen die lijken op de Rizzos. Een lezer leidt hieruit een Amerikaans staatsburgerschap af dat op de rand van totale verbijstering staat: “Marcus Lintel, de universiteitsvoetbalster, nu autowasmachine in de weekenden, werd zo high dat hij flauwviel bovenop zijn pasgeboren dochter.” Lintel wordt buiten deze zin nooit genoemd, maar daar is hij dan wel, een voorbeeld van de verscheidenheid aan tragedies die Amerika vandaag de dag bewoont.
Op dezelfde manier zigzagt de plot, na de dubbele successen van Nick’s herstel en de virale boost van Rizzo’s vuurwapens, van de ene soort catastrofe naar de andere, met nauwelijks een moment van uitstel voor iemand. Zelfs de lokale vastgoedmagnaat belandt twee keer op een dieptepunt. Gevangenisstraffen, terugval, slecht geplande vervolgcampagnes op sociale media, een zakenpartner die zijn computerwachtwoorden weggeeft en van het dak valt, zijn slechts enkele obstakels die vader en zoon doen ontsporen. Het neerwaartse, neerwaartse, neerwaartse van fortuinen wordt grimmige slapstick.
Deze omnivore aandacht voor de details en het ontwerp van de alledaagse Amerikaanse somberheid maakt duidelijker wat niet in de kijker wordt gezet. Laatste Handelingen. Veel over de wapenwinkel blijft bijvoorbeeld ondoorzichtig. Er wordt beschreven dat Rizzo’s vuurwapens eruitzien als elk ander verkooppunt, behalve de wapens. De wapens vervullen David, telkens wanneer hij binnenkomt, met ‘angst vermengd met ontzag’.
Toch worden lezers niet uitgenodigd dergelijke gevoelens te voelen in scènes waarin wapens worden gebruikt bij het ontwikkelen van actie. Meestal blijft het praten over wapens en de morele, ethische en politieke dimensies van de verkoop ervan in abstracto. Slechts één keer wordt een wapen getrokken of getoond op een manier die potentieel geweld of intimidatie impliceert: tijdens een schietpartij op school die rechtstreeks toe te schrijven is aan Davids nalatigheid als verkoper. Maar zelfs dan laat Sammartino de lezer, na drie paragrafen met een beschrijving van de aanval op Sunnyside High School, weten dat “in een primeur in de korte maar vruchtbare geschiedenis van schietpartijen op Amerikaanse scholen” niemand gewond of gedood wordt. Al snel wordt de gebeurtenis ‘de massale overleving’ genoemd. Later wordt meer van “de Massale Overleving” geconstrueerd vanuit het standpunt van een student, waaruit blijkt dat Sammartino geïnteresseerd is in de psychologische effecten van de gebeurtenis, of het nu gaat om fysieke schade of niet, maar de bekende uitkomst verkleint de inzet. Een andere schrijver die geïnteresseerd was in veel van Sammartino’s thema’s, Nico Walker, zette regelmatig wapens in Kerszijn roman over opioïden, het militaire leven en misdaad, en hij krijgt satirische verhalen over de schok van het plotselinge gebruik ervan in zijn nieuwste korte verhaal, ‘Ricks & Hern’.
De is-het-absurde benaming van ‘de massale overleving’ klinkt als iets uit een verhaal van George Saunders – en Saunders, die de roman flapte en in het dankwoord wordt bedankt, was een leraar van Sammartino aan het MFA-programma van de Universiteit van Syracuse. Toch begaan de personages van Saunders, als ze fatsoenlijk zijn maar vastzitten in satirisch ongevoelige consumentenhellen, zoals de Rizzos aantoonbaar zijn, grote schade. Saunders vindt op zijn best een emotioneel en verhalend doel door deze medeplichtigheid frontaal te confronteren.
Wanneer David het .50-kaliber aanvalsgeweer verkoopt aan de zeventienjarige die zijn klasgenoten probeert te vermoorden, wordt dit daarentegen verklaard door de wanhopige behoefte om iets te verkopen. Nicks reactie op de gebeurtenis zorgt voor meer actie: hij probeert iets goed te maken door een stichting op te richten die therapie biedt aan degenen die betrokken zijn geweest bij massale schietpartijen. Sammartino bootst behendig de fondsenwerving na in de e-mails van Nick, en de lege woorden – “ontvang een gratis NIET SCHIETEN (GEVEN!) bumpersticker door de code royale1 te gebruiken” – voeren op wrede wijze een armoede aan verbeeldingskracht uit die eigen is aan onze nationale cultuur: de enige De manier om een probleem op te lossen is door online om geld te vragen. Maar ‘the Mass Survival’ lijkt nog steeds een gemiste kans, iets dat herkenbaar is als fictie omdat het verbleekt in vergelijking met de macabere creativiteit van de werkelijkheid.
Elders wordt Rizzo’s Vuurwapens van veel van zijn satirische resonantie ontdaan vanwege de afstandelijkheid van de Rizzo’s ten opzichte van de wapens als dragers van politieke betekenis. David verkoopt wapens om geld te verdienen en zijn huis te behouden – waarvan hij de hypotheek heeft geherfinancierd om de winkel überhaupt te kunnen betalen. Zijn strategie is om ‘amorf te blijven’ en zich te concentreren op de verkoop. Hoewel Nick moreel meer kriebelt van de onderneming, ziet hij het als een manier om zijn vader te helpen en als een routine om zijn herstel te ondersteunen. In het echte leven zijn onafhankelijke wapenwinkels in het hele land plaatsen voor politieke onboarding en fellowship. Als Nick zegt dat zijn vader ‘het tot zijn missie heeft gemaakt om de eerste wapenwinkel in Amerika te zijn die een sociaal goed nastreeft’, zou je kunnen antwoorden door erop te wijzen dat zijn klanten het bedrijf al als zodanig zien.
Behalve dat ze de wapens zelf leveren, zorgen wapenwinkels ook voor conservatieve cultuuropbouw, zoals socioloog Jennifer Carlson van de Arizona State University opmerkt in haar recente onderzoek. Kooplieden van rechts: wapenverkopers en de crisis van de Amerikaanse democratieeen onderzoek naar onafhankelijke wapenverkopers die reageren op de pandemie en de protesten van George Floyd in 2020. “Politiek lijkt onderdeel te zijn van het ‘pakketdeal’ van het runnen van een wapenwinkel”, schrijft Carlson over de eigenaren die ze interviewde, van wie de overgrote meerderheid geïdentificeerd als conservatief – “iets dat wapenverkopers bieden en wapenkopers verwachten.”
Klanten binnen Laatste Handelingen geven vaak blijk van die verwachting. Ze proberen politieke gesprekken met David en Nick op gang te brengen – een van hen nodigt Nick uit om in zijn bunker te blijven als de burgeroorlog begint – maar de hoofdrolspelers geven vrijblijvende reacties terwijl ze de creditcards doorzoeken. Wanneer een vriend buiten de winkel begint te protesteren en ‘moordenaars!’ roept en erger nog: David is radeloos als iemand binnenkomt om een wapen te kopen, maar Nick kalmeert hem door uit te leggen dat wapenbezitters ‘een vijand willen hebben’. Waarom zou David behoefte hebben aan uitleg over zijn klanten, na vijf jaar leiding te hebben gegeven aan het bedrijf?
Zijn redenen om de winkel vijf jaar eerder te openen worden vaag weergegeven, met weinig uitleg waarom hij een wapenwinkel verkoos boven een ander type winkel. De motivatie heeft iets te maken met een romantische gehechtheid aan een Ruger die zijn oom voor hem heeft achtergelaten; wanhoop veroorzaakt doordat zijn vrouw hem verliet voor zijn baas bij Mesa Mitsubishi; en de angst voor voortdurende vernedering als verkoopmedewerker op een laag niveau. De winkel is “zijn kans om meer te zijn dan een andere man wiens leven verpletterend kort was.” Dit is vertrouwd sympathiek. Nicks worsteling met zijn drugsverslaving wordt eveneens gevoelig beschreven.
De nadruk in de tekst op sympathieke weergaven van de Rizzos en hun motivaties maakt het des te intrigerender dat Sammartino vader en zoon verwoest met de onvoorziene omstandigheden van het leven, terwijl hij weigert David en Nick volledig in verband te brengen met de ‘terreur vermengd met ontzag’ die de warenbelofte van hun winkel belooft. . Er kan, vaak heel gemakkelijk, sympathie ontstaan voor moeilijke omstandigheden. Maar hoe, en in welke vorm, zou sympathie voor deze mannen hun eigen ongecompliceerde ideologische betrokkenheid bij hun bedrijf kunnen overleven, en de confrontatie met plotselinge dood en verwondingen die dergelijke goederen voorspelbaar maken? Een satire die echt tot het hedendaagse moment spreekt, zou een interessant antwoord hebben.
Bron: jacobin.com
