Rajesh Jatavad*, een bezorger voor Zomato, een app voor maaltijdbezorging in Zuid-India, maakt zich zorgen dat zijn volledige naam wordt weergegeven voor klanten op het platform – omdat zijn achternaam verraadt dat hij tot een gemarginaliseerde kaste behoort.
Meer bevoorrechte gemeenschappen binnen het Indiase kastensysteem beschouwden kasten historisch gezien als de “onaanraakbaren” van Jatavad.
Jatavads zorgen zijn gebaseerd op geleefde ervaringen. “Het is voor anderen gemakkelijk om mijn kaste te identificeren aan de hand van mijn achternaam. Sommige klanten laten mij, nadat ze mijn achternaam in de app hebben gelezen, niet in hun buurt toe, of zelfs niet [allow me to] het voedselpakket overhandigen. Ze zullen me zeggen dat ik het moet neerleggen en dan moet vertrekken”, zei Rajesh tegen Al Jazeera.
Vervolgens kondigde zijn werkgever medio maart een besluit aan dat Jatavads toch al gevaarlijke dagelijkse strijd tegen kastenvooroordelen nog zwaarder dreigt te maken.
Op 19 maart verklaarde Deepinder Goyal, CEO van Zomato, op sociale mediaplatform X dat het bedrijf een “Pure Veg Mode samen met een Pure Veg Fleet op Zomato lanceerde, voor klanten met een 100% vegetarische voedingsvoorkeur.”
“India heeft het grootste percentage vegetariërs ter wereld, en een van de belangrijkste feedback die we van hen hebben gekregen, is dat ze heel kieskeurig zijn over de manier waarop hun voedsel wordt bereid en hoe er met hun voedsel wordt omgegaan”, schreef hij.
Met de Pure Veg-modus kunnen klanten kiezen uit een samengestelde lijst van restaurants die alleen vegetarisch eten serveren, met uitzondering van eetgelegenheden die vlees of vis serveren. De Pure Veg-vloot, zo kondigde Goyal aan, zou bestaan uit rijders die alleen voedsel van Pure Veg Mode-restaurants zullen vervoeren.
En in de toekomst, zo schreef Goyal, is het bedrijf van plan andere gespecialiseerde vloten te introduceren – een opmerking die Jatavad ongerust maakte en die, aldus sociologen, een onwetendheid verraadt over een complexe realiteit die ten grondslag ligt aan de enorme app-gebaseerde voedselbezorgingsindustrie van India, ter waarde van $ 7,4. miljard in 2023.
Meer dan de helft – 54,5 procent – van de bezorgers behoort tot geplande kasten en stammen, blijkt uit een onderzoek van de Universiteit van Pennsylvania van 11 maart.
Deze gemeenschappen zijn door de overheid aangemerkt als ‘gepland’ omdat ze eeuwenlang te lijden hebben gehad van discriminatie en sociaal-economische nadelen. In de Indiase kaste-gestratificeerde samenleving worden zij door bevoorrechte kasten ook vaak geassocieerd met ‘onreinheid’.
Het nieuwste beleid van Zomato zou deze stereotypen kunnen versterken en de discriminatie waarmee werknemers als Jatavad te maken krijgen, kunnen versterken, zeggen sociologen en voorvechters van de rechten van werknemers. Er zijn 700.000 tot een miljoen voedselbezorgers op platforms als Zomato in India.
‘Als dat gebeurt, heb ik een probleem’
Jatavad hoorde over de gespecialiseerde vloten via een screenshot die door zijn collega’s werd gedeeld. Onmiddellijk gingen zijn gedachten op hol.
“Waar streeft het bedrijf naar?” hij zei. “Zullen ze hierna vloten creëren op basis van religie en kaste? Als dat gebeurt, heb ik een probleem.”
In zijn berichten op X legde Goyal zijn beweegredenen voor de afzonderlijke vloten uit. “Want ondanks de inspanningen van iedereen komt het eten soms in de bezorgdozen terecht. In die gevallen reist de geur van de vorige bestelling door naar de volgende bestelling en kan dit ertoe leiden dat de volgende bestelling naar de vorige bestelling ruikt”, redeneerde Goyal. “Om deze reden moesten we de vloot scheiden voor groentenbestellingen.”
Na kritiek op de risico’s die kleurgecodeerde uniformen zouden kunnen opleveren voor ruiters, als buurten die vlees als onzuiver beschouwen besluiten bezorgers aan te vallen of te misbruiken, kwam Goyal gedeeltelijk terug.
“Al onze renners – zowel onze reguliere vloot als onze vloot voor vegetariërs, zullen de kleur rood dragen”, schreef hij in een vervolgpost. “Dit zal ervoor zorgen dat onze bezorgpartners in rode uniformen niet ten onrechte worden geassocieerd met niet-vegetarisch voedsel en geblokkeerd worden tijdens speciale dagen … de fysieke veiligheid van onze renners is van het allergrootste belang voor ons”, aldus zijn bericht.
Maar ook al zullen passagiers die vegetarisch en niet-vegetarisch voedsel vervoeren niet te onderscheiden zijn door hun uniform, ze zullen nog steeds tot verschillende vloten behoren – en klanten zullen de ‘Pure Veg’-vloot kunnen kiezen op de Zomato-app.
Werknemers zijn bezorgd.
“Vandaag zullen ze zeggen vegetarisch en niet-vegetarisch; morgen zullen ze religie en kaste introduceren,” vertelde Shaik Salauddin, nationaal algemeen secretaris en mede-oprichter van de Indian Federation of App-based Transport Workers (IFAT), een vakbondsfederatie van carpoolers en andere werknemers in het transportvervoer. Al Jazeera. ‘Ze zullen zeggen dat klanten uit de hogere kaste om bezorgers uit de hogere kaste hebben gevraagd. Dit zal een verdere verdeeldheid onder de werknemers veroorzaken.”
Shaikh vroeg zich af waarom Zomato zich bezighield met gevoelige voedsel- en cultuurgerelateerde kwesties in een land dat zo divers is als India. ‘Dit bedrijf verdeelt mensen’, zei hij. “Als ze hier zijn om zaken te doen, laat ze dan zaken doen.”
‘Zuiverheid en vervuiling’
Gevraagd door Al Jazeera naar de zorgen van bezorgers, zei Zomato dat klanten geen bezorgpartners zouden kunnen kiezen op basis van de eigen voedingsvoorkeur van de berijder.
Het voegde eraan toe dat de “bezorgpartners aan boord van Zomato niet worden en nooit zullen worden gediscrimineerd op basis van welke criteria dan ook (inclusief dieet-/politieke/religieuze voorkeuren).”
Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, aldus Mini Mohan, een socioloog uit de Zuid-Indiase deelstaat Kerala, die betoogde dat Zomato, door vegetarische en niet-vegetarische opties te scheiden, religieuze en kastengebaseerde verdeeldheid uitbuitte.
“Het kastensysteem in India koppelt voedsel aan zuiverheid en vervuiling”, zei ze. “Vegetarisch voedsel wordt als ‘puur’ beschouwd, terwijl vlees en beroepen die verband houden met lagere kasten als ‘onzuiver’ worden gezien. Dit geeft vorm aan de voedingspraktijken, waarbij hogere kasten zelfs voedsel vermijden dat door lagere kasten wordt verwerkt.”
De aanpak van Zomato “discrimineert niet alleen bepaalde groepen, maar riskeert ook dat de sociale kloven groter worden. Wanneer voedselkeuzes de behandeling dicteren, creëert dat conflicten en ondermijnt het de sociale harmonie”, voegde ze eraan toe.
En het kruispunt van diepgewortelde vooroordelen en voedselbezorging is niet nieuw voor India – en ook niet voor Zomato.
In 2019 kreeg Zomato te maken met controverse toen hij een klant werd geannuleerd een bestelling vanwege de religie van de bezorger. Zomato’s reactie, waarin hij benadrukte dat voedsel geen religie heeft, werd alom geprezen op sociale media. Vijf jaar later bevindt het bedrijf zich nu aan de andere kant van het hek.
‘Stijging brahmaanse restaurants’
Het concept van puur en onzuiver voedsel in het hindoeïsme gaat terug tot de Dharmasutras, Vedische teksten geschreven door verschillende auteurs tussen 700 en 100 v.Chr., Vertelde TS Syam Kumar, een Sanskrietgeleerde, -leraar en debater, aan Al Jazeera.
“Dharmasutra’s zijn oude Indiase teksten die fungeerden als gids voor dharma – een concept dat plicht, gerechtigheid en ethisch gedrag omvat. Ze worden beschouwd als de vroegste bron van het Hindoe-recht”, zei hij.
De geleerde citeerde hoofdstukken uit Dharmasutras en zei dat de geschriften verklaren dat voedsel dat door een onrein persoon is aangeraakt, onrein wordt, maar niet ongeschikt wordt gemaakt om te worden gegeten. Aan de andere kant is voedsel dat wordt meegebracht door een Shudra – de laagste trede van de traditionele kastenhiërarchie – ongeschikt om te worden gegeten.
Het kastensysteem associeert traditioneel achtergestelde kasten vaak met vleesconsumptie en beschouwt ze als ‘vervuild’, wat hun sociale uitsluiting rechtvaardigt. Dat geldt zelfs voor Kerala, een staat die in India vaak wordt gezien als een progressief bastion.
Ook Kerala, zei hij, “is getuige van een stijging van het aantal brahmaanse restaurants”.
“Mensen geven er de voorkeur aan bepaalde merken ingrediënten met namen uit de hogere kaste te kopen,” zei Kumar.
Ondertussen zei Shashi Bellamkonda, een marketingprofessor en voormalig hotelier, dat de controversiële aanpak van Zomato het resultaat is van een falende communicatie en van het niet begrijpen van de klant.
“In plaats van een aparte ‘Pure Veg Mode’ en ‘Pure Veg Fleet’ te introduceren, had het bedrijf zich kunnen concentreren op het verbeteren van de bestaande processen om ervoor te zorgen dat vegetarische bestellingen met dezelfde zorg en aandacht worden afgehandeld als niet-vegetarische bestellingen,” zei hij. . “En dat heb ik aan klanten gecommuniceerd.”
*Naam gewijzigd om de anonimiteit te behouden
Bron: www.aljazeera.com
