Sinds het begin van de Russische invasie van Oekraïne hebben tot half juni meer dan 7 miljoen Oekraïense vluchtelingen het land verlaten. Terwijl zo’n 1,5 miljoen in Rusland terechtkwamen, is de rest grotendeels de Europese Unie binnengekomen, waar ze het recht hebben gekregen om tot drie jaar te leven en te werken, naast uitkeringen, onderwijs, huisvesting, voedsel en medische hulp .
De EU heeft sinds het begin van het conflict meer dan 6 miljard euro aan hulp aan Oekraïne uitgegeven, en haar steun aan Oekraïense vluchtelingen zou dit jaar tientallen miljarden euro’s kunnen kosten. Brussel en verschillende EU-landen zullen miljarden meer uitgeven voordat de oorlog voorbij is, en om te helpen bij de wederopbouw in het land daarna.
Echter, met stijgende kosten van levensonderhoud sinds de pandemie die versneld zijn sinds de lancering van de Russische invasie, zijn Europese regeringen gevoelig voor de perceptie dat ze niet genoeg doen om het welzijn van hun eigen burgers te waarborgen. En zelfs met de substantiële hulp tot nu toe, beginnen de miljoenen Oekraïense vluchtelingen de Europese sociale voorzieningen onder druk te zetten, met name in Polen, waar bijna 5 miljoen Oekraïense vluchtelingen naartoe zijn gereisd of op doorreis zijn geweest.
Wrok jegens vluchtelingen kan snel ontstaan, zelfs in landen met ogenschijnlijk vergelijkbare culturen. Zo toonde in Turkije in 2016 72 procent van de bevolking steun aan vluchtelingen uit buurland Syrië, terwijl in 2019 80 procent aangaf de voorkeur te geven aan repatriëring van Syrische vluchtelingen.
De spanning tussen Turkse burgers en vluchtelingen uit Syrië, maar ook die uit Afghanistan en andere landen, is al jaren gedocumenteerd in Turkije. De aanwezigheid van deze vluchtelingen blijft een belangrijke bron van politieke en sociale onrust in het land.
Polen en Oekraïne hebben ondertussen hun eigen historische geschillen en er is politieke kritiek ontstaan op Oekraïense vluchtelingen in Polen en in andere Europese landen. Russische mediakanalen hebben ook desinformatie verspreid om de vlammen van anti-Oekraïense sentimenten over het hele continent aan te wakkeren.
Sinds het uitbreken van het conflict zijn ongeveer 1,5 miljoen Oekraïense vluchtelingen teruggekeerd naar hun geboorteland. Maar meer dan 7 miljoen Oekraïners blijven intern ontheemd en kwetsbaar voor een nieuwe militaire escalatie in de oorlog. Het aanbod van de regering-Biden om 100.000 Oekraïense vluchtelingen op te nemen, zal weinig helpen om deze zorg weg te nemen, en het is onwaarschijnlijk dat Oekraïners veel andere plaatsen buiten Europa zullen vinden waar ze in grote aantallen kunnen reizen.
De vluchtelingencrisis in Oekraïne viel de afgelopen tien jaar ook samen met een groeiend aantal ontheemden wereldwijd. Van 2011-2021 steeg hun aantal van 38,5 miljoen naar 89 miljoen. Weken na de Russische invasie van Oekraïne maakte de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, UNHCR, bekend dat het aantal gedwongen ontheemden voor het eerst de 100 miljoen had overschreden.
De Europese migrantencrisis van 2015 onthulde hoe instabiliteit in omliggende regio’s de toestroom van mensen naar het continent snel kon doen toenemen. Dat jaar vroegen 1,3 miljoen mensen asiel aan in de EU, waarvan ongeveer de helft op de vlucht was voor het geweld in Syrië, Afghanistan en Irak. Daarnaast kwamen er andere vluchtelingen, asielzoekers en migranten uit Kosovo, Albanië, Pakistan, Eritrea, Nigeria, Iran en tientallen andere landen.
In de hele EU was er aanzienlijke afkeuring over de aanpak van de vluchtelingencrisis door de instelling. Het resulteerde in een opkomst van reactionair rechts politiek sentiment en een versterkt beleid tegen de opname van vluchtelingen en migranten. Frontex, het EU-agentschap voor grens- en kustwacht, heeft ook zijn bevoegdheden, budget en personeelsbestand enorm uitgebreid.
Maar de crisis werd ook verergerd doordat landen openlijker de kwetsbaarheid van de EU voor migratie probeerden te testen. Als primaire route voor migranten naar Europa maakte Turkije gebruik van vluchtelingen- en migrantenstromen om financiële en politieke concessies van de EU te krijgen. In 2017 piekte de migratie naar Spanje vanuit Marokko, een ander belangrijk doorvoerland naar Europa, toen de Marokkaanse regering verwikkeld was in een geschil met de EU over een vrijhandelsovereenkomst.
Na de effecten van geweld en Libische oorlogen op migratie te hebben gezien, begreep het Kremlin ook dat zijn tussenkomst in de Syrische burgeroorlog een nieuwe toestroom van mensen naar Europa zou veroorzaken. Het ondersteunen van de politieke en sociale instabiliteit op het hele continent als gevolg van de vluchtelingencrisis past perfect in de pogingen van Rusland om het Westen uit te dagen.
Maar ondanks dat het ver buiten de gebaande paden van de gebruikelijke immigratie naar Europa ligt, heeft het Kremlin ook een handje geholpen bij het rechtstreeks helpen van migranten- en vluchtelingenstromen.
In 2015 beschuldigden de Finse en Noorse grensautoriteiten het Kremlin van betrokkenheid bij de aankomst van honderden migranten uit het Midden-Oosten die vanuit Rusland hun grens overstaken. Zowel Finland als Noorwegen zijn gebonden aan strengere wetten voor de acceptatie van vluchtelingen en migranten dan Rusland en konden weinig doen omdat Russische grenswachten weigerden hen terug te nemen.
Rusland probeert al jaren vluchtelingen naar Europa te halen. Maar in 2021 breidde het Kremlin zijn inspanningen aanzienlijk uit met de hulp van Wit-Rusland. Na toenemende spanningen over sancties van de EU, begon Wit-Rusland ook migranten naar het Schengengebied te sturen via zijn grenzen met Polen, Letland en Litouwen, met Russische hulp.
Renatas Pozela, een voormalige commandant van de Litouwse grenswachten, verklaarde in 2017 dat Rusland een grote rol speelt bij het verplaatsen van migranten uit Rusland en Wit-Rusland naar Litouwen. Hun aantal was echter relatief klein, met 104 mensen die werden vastgehouden in 2018, 46 in 2019 en 81 in 2020. Maar in 2021 hield Litouwen alleen al meer dan 4.100 “illegale migranten vast, voornamelijk uit Syrië en Irak”.
De aanhoudende crises hebben de inzet van de EU om de wetten inzake vluchtelingen- en migrantenrechten te handhaven ondermijnd, en Brussel kreeg de afgelopen jaren te maken met toenemende kritiek van mensenrechtenorganisaties op haar beleid.
Maar de tactiek van het Kremlin is uitgebreid van simpelweg proberen de Europese sociale en politieke stabiliteit te ondermijnen. Net als bij energie en voedsel zullen vluchtelingen- en migrantenstromen door Rusland worden gebruikt om de westerse steun voor Oekraïne en zijn oorlogsinspanningen te verzwakken.
Over de hele wereld hebben conflicten en stijgende kosten van levensonderhoud voor grote instabiliteit gezorgd. In de periferie van Europa staan de mensen uit de Centraal-Afrikaanse Republiek, de Democratische Republiek Congo, Afghanistan, Eritrea, Somalië, Soedan, Zuid-Soedan, Syrië en Jemen bekend als bijzonder kwetsbaar voor gedwongen ontheemding vanwege de omstandigheden in deze landen.
Ondertussen hebben de gevolgen van de oorlog in het hele Midden-Oosten, dat een aanzienlijk deel van zijn graan uit Rusland en Oekraïne ontvangt, ook de voedselonzekerheid verergerd en zouden de vluchtelingen- en migrantenstromen verder kunnen toenemen.
De leider van de Italiaanse Lega-partij en voormalig vicepremier Matteo Salvini zei op 6 juni dat voedselonzekerheid en economische instabiliteit als gevolg van de oorlog in Oekraïne ertoe kunnen leiden dat een half miljard vluchtelingen en migranten naar Europa trekken. Hoewel het moeilijk is om een exact cijfer te geven over het aantal mensen dat naar Europa zal reizen, zal de toenemende instabiliteit de migrantenstromen uit nabijgelegen regio’s duidelijk doen toenemen.
Europese landen, en de EU zelf, hebben zich de afgelopen jaren haastig tot offshore verwerkingscentra gewend om migranten, asielzoekers en vluchtelingen buiten het continent te hervestigen. Maar de onderontwikkeling van deze systemen, evenals de beperkingen van Frontex, betekent dat Europa opnieuw niet in staat zal zijn om een significante toename van de stromen migranten, vluchtelingen en asielzoekers in te dammen.
Bovendien herbergt Turkije al ‘s werelds grootste populatie vluchtelingen en asielzoekers, en Ankara zal er naar verwachting nog veel meer opnemen. De wereld heeft ook gezien hoe Europa relatief snel miljoenen Oekraïners heeft kunnen opnemen en er zal druk op de EU komen om ook niet-Europese migranten en vluchtelingen op te nemen.
Westerse sancties en andere maatregelen om Rusland te straffen voor de invasie van Oekraïne hebben op hun beurt de situatie op de mondiale energie- en voedselmarkten verergerd, terwijl veel van het aanhoudende geweld in het Midden-Oosten deels het gevolg is van het buitenlands beleid van westerse landen sinds de eeuwwisseling. de eeuw.
Sinds het begin van de Russische invasie van Oekraïne heeft Europa te maken gehad met stijgende inflatie, stijgende voedsel- en energiekosten en een toestroom van vluchtelingen. Maar de effecten van de oorlog versterken deze krachten wereldwijd, en het Kremlin zal er alles aan doen om de vluchtelingencrisis in Europa te vergroten en de EU onder druk te zetten om haar steun aan Oekraïne te beëindigen.
Bron: www.neweurope.eu
